آریا بانو - چطور / شست‌وشوی درست لباس در دوام و حفظ کیفیت آن نقش مهمی دارد. بسیاری از لباس‌ها به مراقبت ویژه‌ای نیاز ندارند، ولی بعضی از لباس‌ها و لوازم را نمی‌توان در خانه با دست یا ماشین لباس‌شویی شست. این لباس‌ها معمولا ظریف و آسیب‌پذیرند و تماس با آب و مواد شوینده و تکان‌های شدید ماشین لباس‌شویی به آنها آسیب می‌رساند. در ادامه با نحوه خشک‌شویی لباس‌ها و انواع لباس‌ها و پارچه‌هایی که به خشک‌شویی نیاز دارند، بیشتر آشنا می‌شویم.
خشک‌شویی چیست؟
خشک‌شویی یعنی لباس‌ها و سایر لوازم پارچه‌ای بدون آب تمیز می‌شوند. در این فرایند، لباس‌ها و لوازم در حلال تمیزکننده مایعی غوطه‌ور می‌شوند و به‌جای آب از محلول‌های تمیزکننده استفاده می‌شود. به همین دلیل به این روش خشک‌شویی می‌گوییم.
پرکلرواتیلن (Perchloroethylene) محلول تمیزکننده رایج در خشک‌شویی است. البته بعضی از خشک‌شویی‌ها به استفاده از محصولات سازگارتر با محیط‌زیست روی آورده‌اند، محصولاتی مانند دی‌اکسید کربن مایع، حلال‌های مبتنی بر سیلیکون و حلال‌های هیدروکربنی DF-2000.
خشک‌شویی بیشتر برای جلوگیری از آب‌رفتن پارچه‌های ظریف توصیه می‌شود. معمولا در طول فرایند تولید پوشاک، پارچه‌ها کشیده می‌شوند. وقتی لباس‌ها را بارها با ماشین لباس‌شویی می‌شویید، پس از مدتی متوجه می‌شوید که یک سایز کوچک‌تر شده‌اند. سایر مزایای خشک‌شویی عبارت‌اند از:
محافظت از رنگ لباس؛
حفظ درخشش و بافت و فرم اولیه لباس؛
برطرف‌کردن مؤثرتر لکه‌های روغن و چربی؛
حفظ بهتر ابریشم و پشم و سایر الیاف طبیعی.
چه لباس‌هایی فقط باید با خشک‌شویی تمیز شوند؟
 علائم روی برچسب لباس نحوه شست‌وشو و نگهداری از آن را مشخص می‌کنند.
ساده‌ترین راه توجه به برچسب لباس و علائم روی آن است. بیشتر تولیدکنندگان موظف‌اند که برای تمیزکردن لباس فقط یک روش را مشخص کنند. اگر طبق برچسب، لباس باید فقط خشک‌شویی شود، از شستن معمولی آن با آب پرهیز کنید. ولی اگر روش توصیه‌شده روی برچسب «خشک‌شویی» است، یعنی این روش بهتر است، ولی الزامی نیست. وقتی با لباس‌هایی سروکار دارید که خشک‌شویی آنها بهتر است ولی الزامی نیست، می‌توانید از روش‌های ملایمی برای شستن آنها در خانه استفاده کنید.

برای شستن و خشک‌کردن لباس‌های ظریف در خانه از روش‌های زیر استفاده می‌کنیم:
اگر لباس بادوام است و رنگ نمی‌دهد، آن را با ماشین لباس‌شویی بشویید. از ملایم‌ترین تنظیمات ماشین لباس‌شویی استفاده کنید و برای کاهش تکان‌های شدید ماشین، لباس را پشت‌ورو کنید، آن را داخل کیسه توری بگذارید و برنامه کوتاه و ظریف (delicate) را اجرا کنید.
لباس‌های ظریف را با دست بشویید. اگر طبق برچسب بهتر است که لباس خشک‌شویی شود، می‌توانید از شست‌وشوی ملایم با دست استفاده کنید. برای جلوگیری از آب‌رفتن و رنگ‌دادن لباس از آب سرد و شوینده‌ای ملایم استفاده کنید.
از خشک‌کن استفاده نکنید، زیرا گرمای زیاد به بافت و الیاف لباس آسیب می‌رساند. به‌آرامی آب اضافی لباس را بگیرید (آن را نچلانید)، سپس برای جلوگیری از تغییررنگ لباس آن را صاف روی حوله‌ای سفید بگذارید تا خشک شود. همچنین می‌توانید لباس را با جریان هوا خشک کنید.
10 عامل تعیین‌کننده برای استفاده از خشک‌شویی
روی برچسب لباس مشخص می‌شود که باید لباس را با ماشین لباس‌شویی یا دست بشوییم یا آن را خشک‌شویی کنیم. ولی اگر برچسب مبهم یا فرسوده است یا لباستان برچسبی ندارد، می‌توانید به 10 نکته‌ای توجه کنید که در ادامه مطرح کرده‌ایم.
1. سهولت اتوکردن لباس
اتوکردن دامن یا پیراهن پلیسه‌داری که دارای رگه‌دوزی است، سخت‌تر از تی‌شرت‌های ساده و معمولی است. نباید چنین لباس‌هایی را در خانه شست، زیرا شست‌وشوی معمولی پلیسه‌ها و رگه‌دوزی‌ها را نامرتب می‌کند. اتوکردن چنین لباس‌هایی نیز مشکل است. شاید دیگر نتوانید آنها را به‌شکل زیبا و مرتب اولیه برگردانید.
2. آستر داخلی
اگر لباس آستر داخلی دارد، باید بررسی کنید که آیا پارچه آستری قابل‌شست‌وشوست یا خیر. مثلا پارچه‌های استات و پلی‌استر با شست‌وشوی معمولی آب نمی‌روند. درحالی‌که آسترهای نخی، ویسکوز و ریون ممکن است که با شستن لباس آب بروند و کوچک شوند. آسترهای ابریشمی یا پشمی در زمان تمیزکردن به مراقبت ویژه نیاز دارند.
3. وجود قسمت‌های چرمی
گاهی لباس‌ها با تکه‌های چرمی تزئین می‌شوند یا به‌شکل‌های دیگری در آنها از چرم استفاده می‌شود. مثلا ممکن است که در کت جین در قسمت آرنج از تکه‌های چرمی استفاده شود. اگر این لباس‌ها را بشویید، قسمت چرمی آنها آسیب می‌بیند. چرم ماده‌ای طبیعی است. روغن موجود در چرم به مولکول‌های آب متصل می‌شود، بنابراین پس از شست‌وشوی معمولی، آب خشک می‌شود و موجب خارج‌شدن روغن طبیعی موجود در چرم می‌شود. درنتیجه چرم سفت و شکننده می‌شود و لباس جذابیت اولیه‌اش را از دست می‌دهد.
4. رنگ‌دادن لباس
اگر لباسی رنگ می‌دهد، نباید آن را در خانه بشویید. برای بررسی ثبات رنگ لباس می‌توانید مقداری پنبه را با شوینده‌ای ملایم مرطوب کنید و آن را روی سجاف یا درز داخلی لباس بکشید. اگر رنگ به پنبه منتقل شد، نباید لباس را در خانه بشویید، زیرا موجب ازبین‌رفتن رنگ اصلی لباس می‌شود. در خشک‌شویی از مواد شیمیایی خاصی استفاده می‌شود که رنگ پارچه را حفظ می‌کنند.
5. ارزش لباس
ممکن است هنگام شستن لباس اتفاق ناگواری رخ دهد و لباس‌ها آسیب ببینند. آسیب‌دیدن لباس حین شست‌وشو حس خوبی ندارد، به‌ویژه اگر این اتفاق برای لباسی گران‌قیمت و باارزش رخ داده باشد. خشک‌شویی خطر آسیب‌دیدگی لباس را به حداقل می‌رساند. لباس‌های گران‌قیمتی مانند کت‌وشلوارهای گران، لباس عروس و لباس‌های شب را به خشک‌شویی ببرید تا ظاهر و شکلشان بهتر حفظ شود. لباس‌های قدیمی و گران‌قیمت باید با مراقبت بیشتری تمیز شوند. خشک‌شویی قابل‌اعتماد می‌تواند بدون آسیب‌رساندن آنها را تمیز کند.
6. استفاده از لایی‌چسب
بعضی از کت‌ها و مانتوها لایی‌چسب‌هایی دارند که شکل خاصی به آنها می‌دهد. ممکن است که پارچه بیرونی قابل‌شست‌وشو باشد، ولی لایی‌چسب نتواند آب یا تکان‌خوردن زیاد در ماشین لباس‌شویی را تحمل کند.
7. پولک‌دوزی و مهره‌دوزی
این لباس‌ها معمولا کوک‌های سستی دارند و ممکن است که پولک‌ها و مهره‌های لباس پس از شست‌وشو در ماشین لباس‌شویی جدا شوند. اگر می‌خواهید لباس‌های پولک‌دوزی و مهره‌دوزی شده خود را مدت طولانی‌تری بپوشید، از شستن آنها با ماشین لباس‌شویی پرهیز کنید.
8. گل‌دوزی و تزئینات
بعضی از نخ‌های گلدوزی رنگ می‌دهند و این موجب تغییررنگ لباس پس از شست‌وشو با آب می‌شود. تزئینات فلزی روی لباس نیز پس از شست‌وشو در ماشین لباس‌شویی درخشندگی خود را از دست می‌دهند. به‌علاوه پلیسه‌ها و تزئینات ظریف لباس با شست‌وشو آسیب می‌بینند.
9. الیاف لباس
در برچسب مراقبت از لباس الیاف استفاده‌شده در آن مشخص می‌شود. در صورتی لباس را بشویید که از قابل‌شست‌وشوبودن الیاف آن مطمئن هستید. معمولا می‌توانید پنبه، کتان (linen)، پارچه کشمیر (cashmere)، پلی‌استر، آکریلیک و نایلون را در خانه بشویید. ولی باید لباس‌های تولیدشده با ابریشم، مخمل، پشم و تافته را به خشک‌شویی ببرید، مگر اینکه روی برچسب لباس چیز دیگری نوشته شده باشد. البته بعضی از لباس‌های خواب ابریشمی را هم می‌توان با ماشین لباس‌شویی شست.
ممکن است درباره الیافی مانند اسپندکس (spandex) یا استات (acetate) چیز زیادی ندانید. زمانی چنین پارچه‌هایی را بشویید که قبلا لباس‌های تهیه‌شده از الیاف آنها را بدون مشکل شسته‌ باشید یا طبق برچسب، لباس قابل‌شست‌وشو باشد.
در کل لباس‌هایی که از بعضی الیاف تهیه شده‌اند، قابل‌شست‌وشو نیستند. در ادامه، این الیاف را معرفی کرده‌ایم.
1. چرم
چرم طبیعی باید خشک‌شویی شود، زیرا آب به آن آسیب می‌رساند. خشک‌شویی در برطرف‌کردن لکه‌های روغن و چربی و جوهر بسیار مؤثر است. حلال‌های استفاده‌شده برای خشک‌شویی می‌توانند بدون آسیب‌رساندن به لباس‌های چرمی، کثیفی و لکه‌های روی آنها را از بین ببرند. بنابراین بهتر است که کیف‌های چرمی را نیز خشک‌شویی کنید.
برای حفظ ظاهر و حالت لباس‌های چرمی خود به خشک‌شویی‌هایی مراجعه کنید که از حلال‌های آلی دوستدار محیط‌زیست استفاده می‌کنند.

2. چرم جیر
چرم جیر پارچه گران‌قیمتی است که از پوست گاو، بز یا بره ساخته می‌شود. نگهداری از چرم جیر نیز مانند چرم دشوار است، زیرا به‌راحتی با رطوبت، نور خورشید و محصولات پاک‌کننده مبتنی بر آب و مواد شیمیایی آسیب می‌بیند. شست‌وشوی نادرست ممکن است به شلوار، لباس، دستکش و کفش چرم جیر شما آسیب برساند.
3. ابریشم
ابریشم از الیاف محکمی ساخته می‌شود که رنگ‌های مورداستفاده برای رنگ‌کردن پارچه را کاملا جذب نمی‌کنند. وقتی لباس‌های ابریشمی را با آب و مواد شوینده می‌شویید، رنگ خود را از دست می‌دهند و با گذشت زمان نیز معمولا آب می‌روند و کوچک می‌شوند. خشک‌شویی لباس‌ها و لوازم ابریشمی از آنها در برابر آسیب‌های ناشی از آب محافظت می‌کند و رنگ آنها را زنده و درخشان نگه می‌دارد.
4. ریون
ریون پارچه‌ای مصنوعی است که ممکن است خواصی مانند خواص ابریشم، پشم، پنبه یا سایر پارچه‌ها داشته باشد. بنابراین استفاده از آن در انواع لباس‌ها رایج است. معمولا رنگ مورداستفاده در پارچه ریون حین شست‌وشوی آن با آب گرم خارج می‌شود. درنتیجه لباس کم‌رنگ می‌شود یا رنگش تغییر می‌کند. شستن مکرر لباس‌های ریون با آب گرم موجب آب‌رفتن لباس و ازدست‌رفتن شکلش می‌شود.
گرچه شستن دستی لباس‌های ریون در آب سرد و با مواد شوینده ملایم بی‌خطر است، خشک‌شویی بهترین گزینه برای جلوگیری از تغییررنگ و آب‌رفتن آنهاست.
5. پشم
این نوع پارچه معمولا با قرارگرفتن در معرض آب گرم، گرمای زیاد و تکان‌های مکانیکی شدید آب می‌رود. بنابراین بهتر است که برای شستن لباس‌های پشمی خود از ماشین لباس‌شویی استفاده نکنید. در خشک‌شویی از آب و ماشین لباس‌شویی استفاده نمی‌شود و احتمال آب‌رفتن لباس‌ها کم است. به‌علاوه با این روش دکمه‌ها، مهره‌ها و سایر عناصر تزئینی ژاکت پشمی شما شل نمی‌شوند و نمی‌افتند.
10. طول‌ عمر لباس
اگر لباسی چند سال در کمد بوده و رنگ و درخشش اولیه‌اش را از دست داده است، احتمالا به مراقبت ویژه نیاز دارد و شستن آن در خانه ممکن است پارچه‌اش را سُست کند. زیرا گاهی پارچه‌ها توانایی تحمل شوینده‌های معمولی، سفیدکننده‌ها و نرم‌کننده‌های لباس را از دست می‌دهند. برای چنین لباس‌هایی می‌توانید از خشک‌شویی استفاده کنید.