آریا بانو - ایسنا / سندروم تخمدان پلی‌کیستیک یکی از مشکلات شایع در میان زنان است که بر چرخه قاعدگی، باروری و سلامت متابولیکی اثر می‌گذارد. پژوهش تازه‌ای نتایج چندین مطالعه را بررسی کرده تا مشخص کند تمرینات هوازی تا چه اندازه می‌توانند به بهبود وضعیت این بیماران کمک کنند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا به‌اختصار PCOS، یکی از اختلالات هورمونی شایع در زنان سنین باروری است که می‌تواند باعث بی‌نظمی قاعدگی، افزایش موهای زائد، آکنه، چاقی و حتی نازایی شود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که حدود 12 تا 18 درصد از زنان درگیر این وضعیت هستند. در این بیماری، بدن نسبت به هورمون انسولین مقاومت نشان می‌دهد و این مسئله علاوه بر تأثیر بر تخمک‌گذاری، خطر ابتلا به دیابت نوع دو، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی را نیز افزایش می‌دهد. یکی از راه‌های کلیدی برای کنترل علائم این سندرم، کاهش وزن از طریق اصلاح سبک زندگی است.
بازار 
فعالیت بدنی به‌ویژه تمرینات هوازی مانند پیاده‌روی سریع، دویدن یا دوچرخه‌سواری از مؤثرترین روش‌های غیردارویی برای کنترل علائم PCOS به شمار می‌روند. ورزش باعث افزایش مصرف انرژی، کاهش توده چربی و بهبود عملکرد انسولین در بدن می‌شود. مطالعات مختلفی نشان داده‌اند که تمرینات منظم می‌توانند شاخص‌های سلامت بدن را در زنان مبتلا به این سندرم بهبود بخشند، اما هنوز در مورد میزان و نوع اثرگذاری آن اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. همین موضوع، ضرورت انجام پژوهش‌های جامع‌تر را افزایش داده است.
خدیجه ملایی، پژوهشگر کارشناسی‌ارشد فیزیولوژی ورزشی از دانشگاه سیستان و بلوچستان، با همکاری دانشگاه‌های یاسوج، شیراز و آزاد اسلامی، پژوهشی نظام‌مند و فراتحلیلی را در همین راستا انجام داده است. هدف او و همکارانش بررسی اثر تمرینات هوازی بر شاخص‌های متابولیکی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بود؛ پژوهشی که با مرور مجموعه‌ای از مطالعات علمی، تلاش کرد تصویری دقیق از تأثیر واقعی این نوع تمرین‌ها ارائه دهد.
در این مطالعه، پژوهشگران با جست‌وجوی گسترده در پایگاه‌های علمی معتبر داخلی و بین‌المللی، مقالات انگلیسی و فارسی منتشرشده تا آوریل 2024 را گردآوری کردند. سپس با استفاده از روش‌های آماری استاندارد، نتایج مطالعات مختلف را ترکیب کردند تا به جمع‌بندی قابل اتکایی درباره تأثیر تمرینات هوازی بر شاخص‌هایی مانند شاخص توده بدن (BMI)، نسبت دور کمر به باسن (WHR)، درصد چربی بدن، گلوکز، انسولین و مقاومت به انسولین برسند.
نتایج نهایی که از تحلیل داده‌های 10 مطالعه و مجموعاً 460 زن مبتلا به PCOS به‌دست آمد، نشان داد تمرینات هوازی تأثیر چشمگیری بر بهبود ترکیب بدن داشته است. شرکت‌کنندگان در گروه تمرین، کاهش معنادار و قابل توجهی در شاخص توده بدن، نسبت دور کمر به باسن و درصد چربی کلی نشان دادند؛ تغییراتی که از نظر سلامت عمومی و کنترل علائم بیماری بسیار ارزشمند هستند.
با این حال، یافته‌ها نشان دادند که تمرینات هوازی تأثیر خاصی بر گلوکز خون، سطح انسولین و مقاومت به انسولین نداشته است. به بیان ساده‌تر، ورزش منظم هرچند به بهبود وضعیت بدنی زنان کمک کرده، اما به‌طور قابل توجهی حساسیت بدن به انسولین را در این گروه از زنان افزایش نداده است.
پژوهشگران تأکید کردند که اهمیت یافته‌های این پژوهش در درک بهتر اثرات ورزش بر بدن زنان مبتلا به PCOS است. آن‌ها یادآور شدند که عوامل متعددی مانند شدت تمرین، مدت زمان برنامه ورزشی، ویژگی‌های ژنتیکی و سبک زندگی شرکت‌کنندگان می‌تواند در تفاوت نتایج بین مطالعات نقش داشته باشد. به گفته آن‌ها، اگرچه تغییر در مقاومت به انسولین مشاهده نشد، اما بهبود در شاخص‌های ترکیب بدن خود می‌تواند زمینه‌ساز کنترل بهتر هورمون‌ها و بازگشت نظم به عملکرد تخمدان‌ها باشد.
نتایج این بررسی که در «مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی» منتشر شده‌اند، با برخی از مطالعات پیشین نیز هم‌سو بوده است، از جمله پژوهش‌هایی که نشان داده بودند تمرینات هوازی موجب کاهش وزن و درصد چربی بدن در زنان مبتلا به PCOS می‌شوند. پژوهشگران همچنین توضیح دادند که مکانیسم‌های متعددی می‌تواند در بهبود وضعیت متابولیک نقش داشته باشد، از جمله افزایش جذب گلوکز توسط عضلات، کاهش چربی‌های آزاد در خون و بهبود عملکرد سلول‌های عضلانی پس از تمرین.
در نهایت، پژوهشگران بر این باورند که اصلاح سبک زندگی، شامل فعالیت بدنی منظم و تغذیه مناسب، همچنان مؤثرترین راهکار برای بهبود وضعیت زنان مبتلا به PCOS است. با وجود محدودیت تعداد مطالعات موجود، این فراتحلیل نشان داد تمرینات هوازی نقش مهمی در بهبود سلامت عمومی زنان دارند و می‌توانند یکی از ابزارهای کلیدی در کنترل علائم این بیماری باشند.