آریا بانو - خراسان / پسری 5 ساله دارم که بعضی اوقات، وسایل دیگران را یواشکی برمی دارد و می‌گوید یک کمی با آن بازی می‌کنم و بعدش به صاحبش برمی‌گردانم. گاهی هم وسایل بچه‌های دیگر را به خانه‌مان می‌آورد. یک نفر بهم گفته که ممکن است به اختلال دزدی بیمارگونه مبتلا باشد. چه کنم؟

پاسخ
مخاطب‌گرامی، پسر شما 5 ساله است و هم اکنون، مرحله کودکی اول را می گذراند. او هنوز نه مفهوم مالکیت را درک می کند و نه به مرحله بلوغ اخلاقی رسیده است که قبح برداشتن اموال دیگران را بفهمد! پس در این سن، برداشتن وسایل دیگران بیشتر جنبه کنجکاوی دارد نه ابتلا به یک اختلال روان‌شناسی. نکته دیگر این که کودک پنج ساله، مرزهای مالکیت را نمی شناسد و اطلاق دزدی به کار این‌گونه کودکان، مناسب نیست. در این بین باید توجه داشت در کودکی اول، آموزش مستقیم و رسمی کودک به خصوص در زمینه مفاهیم اخلاقی توصیه نمی شود.
با دوره کودکی اول آشنا شوید
کودکی اول، مرحله ای از رشد است که کودک بی تعادل و عمده رفتارهایش از روی کنجکاوی است و باید آموزش و تادیب در این مرحله غیرمستقیم باشد چون کودک هنوز آمادگی فراگیری مستقیم را ندارد. برای این که درکودکی اول و دیگر مراحل رشد، رفتار نامناسبی در کودک پایدار نشود، ضروری است والدین واکنش یکسان و وحدت رویه داشته باشند. در این صورت، رفتار کودک از انسجام بیشتری برخوردار می شود و تاثیر تربیتی این گونه والدین محسوس تر است. در کودکی اول، کودک بیشترین انرژی را برای شناسایی محیط و برقراری ارتباط با اشیا و اطرافیان صرف و لحظه ای رشد و تجربه کسب می کند. والدینی که دغدغه تربیتی دارند، باید فضای امنی برای کودک فراهم و بیشتر از تشویق و کمتر از تنبیه استفاده کنند.
او باید متوجه خطا بودن رفتارش بشود
کودک شما رفتارهایی را تکرار می کند و ادامه می دهد که به خاطر آن رفتارها اعم از خوب یا بد، توسط والدین یا اطرافیان تشویق می شود و این تشویق حتی در حد یک لبخند به تقویت آن رفتار، منجر می شود. بنابراین کودکان، رفتاری مانند برداشتن وسیله دیگران را صرفا از روی کنجکاوی انجام می دهند و به طور قطع، این رفتار مورد تایید والدین نیست پس در مواجهه با این رفتار کودک، بی تفاوت بودن یا لبخند زدن، کودک را در تداوم این رفتار مصمم می کند و متوجه خطا بودن رفتارش نمی شود.
به هیچ وجه به او نگویید دزد
یک اخم و در حضور کودک، وسیله را به جای اولش برگرداندن و تذکری مطابق با فهم کودک دادن، به تدریج کارساز خواهد بود. در ضمن، حذف رفتارهای نامطلوب کودک در مرحله کودکی اول، باید با توجه به ویژگی های این دوره باشد و والدین آگاهی داشته باشند که هنوز کودک با مفاهیم اخلاقی مثل دروغ، دزدی یا مالکیت و ... آشنا نیست و نمی توانیم این گونه واژه ها را به کودک نسبت دهیم ولی مجاز هم نیستیم در برابر رفتارهای نامتعارف کودک، بی تفاوت باشیم. همچنین نباید مضطرب شویم و به شیوه نامتعارف با کودک برخورد کنیم. هرگونه اصلاح رفتار و به طور کلی تادیب کودک درکودکی دوم (6 تا 12 سالگی) توصیه می شود.
نویسنده : عبدالحسین ترابیان | کارشناس‌ارشد روان‌شناسی