بزرگنمايي:

آریا بانو - ایرنا / یک مشاوره خانواده می‌گوید: زنان ذهنی جزئی‌نگر و مردان ذهنی کلی‌نگر دارند؛ به همین خاطر مفهوم تمیزی از نظر زنان با مردان متفاوت است.
چند ماه پیش خبر اختلاف یک زن و شوهر روسی بر سر نظافت منزل خبرساز شد. این زوج بر سر نظافت منزل با هم درگیری داشته‌اند، در نهایت هم این درگیری با ضربات چکش زن به سر همسرش پایان یافت. مهتم ادعا کرده بود که درگیری‌های مداوم بر سر نظافت خانه آنقدر او را کلافه کرده بود که روز حادثه با چکش به سر، گردن و دنده‌های همسرش ضربه وارد می‌کند، اما خوشبختانه مرد از حمله جان سالم به در می‌برد و به بیمارستان منتقل می‌شود.
این مشاجره‌ها اینجا به پایان رسیده است، چرا که این زن مجبور است 10 سال آینده را در زندان به سر ببرد. مشابه چنین درگیری‌هایی بر سر نظافت خانه به خصوص این روز‌ها که در ایام خانه تکانی به سر می‌بریم، کم نیست؛ زنان و مردان زیادی هستند که نظم در خانه برای آن‌ها به منشاء درگیری دائمی روزمره تبدیل شده است، اما دلیل اینگونه اختلافات چیست و چگونه می‌توان آن‌ها را حل کرد؟
معیار متفاوت زنان و مردان در مفهوم تمیزی
زنان معمولاً شکایت می‌کنند که شریک زندگیشان به نظافت خانه و زحماتی که ما برای مرتب نگه داشتن خانه انجام می‌دهیم، اهمیت نمی‌دهند و مردان اغلب این دلخوری را دارند که حتی نمی‌دانند چه اشتباهی انجام می‌دهند. برخی از مردان سعی می‌کنند معیار‌های شریک زندگی خود را برای تمیزی و نظم برآروده کنند، اما در بسیاری از موارد شکست می‌خوردند و نمی‌توانند رضایت همسرشان را به دست آورند. نتیجه واضح از این شکست نشان می‌دهد که افراد مختلف معیار‌های متفاوتی برای مفهوم «تمیزی» دارند.
«معصومه حاتمی» فوق دکترای روانشناسی سلامت و مشاور خانواده دراین‌باره توضیح می‌دهد: «ذهن زنان و مردان از نظر ساختاری متفاوت است. زنان ذهن جزئی‌نگری دارند، اما مردان ذهن کلی دارند، به همین خاطر مفهوم تمیزی از نظر زنان با مردان متفاوت است؛ البته در هر جنسی ما استثناء هم داریم، برخی مردان بسیار تمیزند و برعکس برخی زنان بسیار نامرتب هستند، اما ما در روانشناسی همیشه درباره کلیت آدم‌های جامعه صحبت می‌کنیم؛ زنان ساختار ذهنشان جزئی‌نگر است و به خاطر همین مسئله آن‌ها بیش از مردان به تمیزی و نظافت اهمیت می‌دهند.»
نظریه‌های متفاوت درباره نظم
درباره نظم دو نظریه وجود دارد: نظم فضایی و نظم هندسی. «دکتر حاتمی» در این باره می‌گوید: «نظم فضایی به معنای مرتب بودن فضای خانه است یعنی لباس به جالباسی آویزان باشد، داخل سینک ظرف کثبف نباشد، کفش دمِ درِخانه پرت نشده باشد و... معمولاً آدم‌ها در نظم فضایی تقریباً یکسانند، اما باز زنان در نظم فضایی دقت بیشتری دارند. در خانه تکانی عید خانم‌ها در کنار نظم فضایی به نظم هندسی هم اهمیت می‌دهند؛ نظم هندسی به معنای قرینه کردن است یعنی لیوان بلند‌ها باید عقب کابینت چیده شود و لیوان کوتاه‌ها جلو، بشقاب‌های قرمز یک طرف کابینت و بشقاب‌های آبی طرف دیگر و... پژوهش‌ها نشان داده که نظم هندسی در بین خانم‌ها وراثتی است و اگر یک خانم در خانواده‌اش نظم هندسی را تجربه نکرده باشد، هرگز نخواهد توانست در زندگی مشترک نظم هندسی را اجرا کند.»
دلیل اختلافات زناشویی در ایام خانه تکانی
«جاشوا کولمن»، روانشناس و نویسنده کتاب شوهر تنبل معتقد است که مردان معمولاً در برابر کار‌های خانه مقاومت نشان می‌دهند که این مقاومت ممکن است از دوران کودکی شروع شود. از سنین پایین مردان به دنبال قدرت و موقعیت هستند و ممکن است استقلال خود را با امتناع از انجام کاری که از آن‌ها خواسته شده، ابراز کنند. همین حس اقتدار و قدرت در مردان منجر به مقاومت برای انجام کار‌های خانه و در نتیجه اختلاف بین زوجین می‌شود.
«دکترحاتمی» با نگاه دیگری به این مسئله می‌گوید: «یکی از تفاوت‌های ساختاری ذهن زنان و مردان این است که مردان از جملات دستوری فرار می‌کنند و دوست دارند رهبر باشند به همین خاطر وقتی شما با جمله دستوری از او می‌خواهید کاری انجام دهد، مرد احساس می‌کند اقتدار از او سلب شده و در نتیجه مقاومت نشان می‌دهد و همین مسأله زمینه بروز اختلافات را فراهم می‌کند. علاوه بر این، خانم‌ها در ایام خانه تکانی توقع دارند که مرد‌ها دقیقاً همان حساسیت‌های آن‌ها را داشته باشند و می‌خواهند در این ایام نظم فضایی و هندسی خود را یکجا به مرد منتقل کنند و همین باعث ایجاد اختلاف در ایام خانه تکانی می‌شود.»
مهم‌تر از خانه‌تکانی
«اهمیت بیش از اندازه به خانه تکانی ظاهری گاهی باعث می‌شود تا ما خانه ذهنمان را کثیف کنیم یعنی گاهی حاضریم برای تمیز شدن خانه‌مان قهر، تحقیر، بداخلاقی و بددهنی کنیم.» این روانشناس با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: «یک اشتباهی که در فرهنگ جامعه وجو دارد این است که ما در اسفند ماه طبق رسوم باستان، برایمان خیلی اهمیت دارد که خانه مان را مرتب، تمیز و زیبا کنیم، اما آیا تصمیم داریم که ذهنمان را هم زیباتر نشان دهیم؟! آیا شده در پایان سال که درباره تغییر دکوراسیون و خانه تکانی با همسرمان گفتگو می‌کنیم، درباره تحول در بهبود روابطمان و اصلاح ویژگی‌های منفی در خودمان هم گفتگو کنیم؟! من معتقد هستم که در کنار خانه تکانی ظاهری باید خانه تکانی باطنی هم انجام دهیم.»
پیشگیری از اختلافات بر سر نظافت خانه
یکی از دلایلی که مرد‌ها آنقدر که همسرشان دوست دارد در خانه کمک نمی‌کنند این است که زنان گاهی اوقات به آن‌ها این احساس را می‌دهند که نمی‌توانند هیچ کاری را درست انجام دهند؛ بنابراین برای جلوگیری از ایجاد اختلافات در انجام کار‌های خانه، قبل از اینکه کاری را به مرد محول کنید، این را در نظر داشته باشید که استاندارد‌های او ممکن است هرگز مطابق با استاندارد‌های شما نباشد. علاوه بر این، دکتر حاتمی به نکات دیگری برای جلوگیری از تعارضات و اختلافات بر سر نظافت خانه اشاره می‌کند و می‌گوید:: «مرد‌ها علاقه‌مند به شیوه‌های آگاه‌سازی هستند پس اگر قرار است مرد در انجام کار‌های خانه کمک کند بهتر است از قبل او را آماده کنید. مثلاً از اواسط اسفند به او اطلاع بدید که می‌خواهید خانه‌تکانی کنید و آن قسمت از کار‌هایی که واقعاً توانایی انجام آن‌ها را ندارید مثل پاک کردن شیشه، باز کردن پرده‌ها، تمیز کردن دیوار، جا به جا کردن وسایل سنگین و... را به همسرتان پیشنهاد دهید و از او بپرسید که می‌خواهد از یک نیروی خدمات دعوت کند تا این کار‌ها را انجام دهد یا خودش انجام تمایل به مشارکت در این کار‌ها دارد؟»
این کارشناس مسائل خانواده ادامه می‌دهد: «اگر توانایی مالی برای گرفتن نیروی کمکی را ندارید و بنا بر این شد که خودتان خانه‌تکانی را انجام دهید، حتماً از همسرتان درباره زمانی که وقت بیشتری دارد سوال کنید؛ اینگونه نباشد که روز قبل یا همان روز از او بخواهید کاری انجام دهد. یادتان باشد که مرد‌ها از لفظ «همین الان» بیزارند؛ بنابراین برای آنکه بر سر خانه‌تکانی دچار مشکل و اختلاف با همسرتان نشوید اولاً زمان انجام کار را با همسرتان هماهنک کنید، دوماً کار‌هایی که قرار است او انجام دهد را از قبل مشخص کنید.»
این رفتار مردان را از کار خانه فراری می‌دهد
دکتر حاتمی می‌گوید تجربه‌های تلخی باعث می‌شود تا مردان از کار و مشارکت در خانه تکانی بیزار شوند: «چیزی که باعث شکاف عاطفی بین زن و مرد می‌شود، گفتار و رفتار است. هفت نوع رفتار مخرب وجود دارد که زنان با گفتن آن‌ها مرد را از کمک در انجام کار‌های خانه فراری می‌دهند، این گفتار و رفتار‌ها عبارتند از: انتقاد، سرزنش، شکایت، غر زدن، تهدید، تحقیر و توهین.»
کار‌ها با همدلی پیش می‌روند
حاتمی در پایان تأکید می‌کند: «خوب است خانه تکانی اتفاق بیفتد و در این امر همکاری اعضای خانواده وجود داشته باشد، اما اگر این اتفاق هم نیفتاد به خاطرش زندگی را به کام خود و همسرتان تلخ نکنید. در ماه اسفند کار‌ها سرعت بیشتری به خود می‌گیرند. در این زمان کم ممکن است شرایط شما را مستعد پرخاشگری کند. اما سعی کنید تا با همدلی دیگر اعضای خانواده را به مشارکت در خانه تکانی دعوت کنید چرا که با نزاع و درگیری دل‌ها کدورت می‌گیرند و هیچ کاری پیش نمی‌رود.»