بزرگنمايي:

آریا بانو-مارگارت آتوود در شهر اتاوا در کشور کانادا به دنیا آمد. او فرزند وسط خانواده بود. پدرش کارل ادموند آتوود متخصص حشره‌شناسی و مادرش مارگارت دوروتی کیلام اهل وودویل نوا اسکاشیا، متخصص تغذیه بود. به دلیل شغل پدر در زمینه پژوهش بر روی حشرات جنگلی، مارگارت بیشتر دوران کودکی‌اش را در جنگل‌های دورافتاده کِبِک شمالی و در مسافرت میان اتاوا، سو سنت مری و تورنتو سپری کرد. تأثیرات این دوران کودکی، بعدها در آثارش در استفاده از تعابیر دنیای حیوانات و طبیعت بسیار به چشم می‌خورد

کشف استعداد ادبی

استعداد مارگارت در نوشتن خیلی زود خودش را نشان داد. او نوشتن نمایشنامه و شعر را از شش‌سالگی شروع کرد و در شانزده‌سالگی متوجه شد که دوست دارد به طور حرفه‌ای به نویسندگی بپردازد.

تحصیلات مارگارت اتوود

او در سال 1957 برای ادامه تحصیل به کالج ویکتوریای دانشگاه رفت و اشعار و نوشته‌هایش را در نشریه ادبی این کالج منتشر کرد. جی مکفرسون و نورثروپ فرای از جمله استادان او بودند. مارگارت اتوود چهار سال بعد با مدرک لیسانس در رشته اصلی ادبیات انگلیسی و فلسفه و زبان فرانسوی به‌عنوان رشته‌های جانبی فارغ‌التحصیل شد.

حرفه تدریس

مارگارت سال‌ها در دانشگاه‌های مختلف به آموزش مشغول بود. او در سال 1965 در دانشگاه بریتیش کلمبیا، سال‌های 1967 و 1968 در دانشگاه سر ژرژ ویلیام در مونترال، سال‌های 1969 و 1970 در دانشگاه آلبرتا، سال‌های 1971 و 1972 در دانشگاه یورک در تورنتو، سال 1985 در دانشگاه آلاباما در تاسکالوسا و دانشگاه نیویورک به تدریس می‌پرداخت.

کارنامه نویسندگی مارگارت اتوود

او تاکنون بیش از 40 رمان، داستان کوتاه، داستان کودک و کتاب‌های غیرادبی منتشر کرده است. از رمان‌های او که به فارسی منتشر شده است، می‌توان «سرگذشت ندیمه»، «عروس فریبکار»، «گریس دیگر»، «آدمکش کور»، «اوریکس و کریک» و «چشم گربه» را نام برد. آثار مارگارت اتوود ریشه در رئالیسم سنتی دارند و او در نوشته‌هایش زن را به‌عنوان شخصیت اصلی مورداستفاده قرار داده است. او همچنین در داستان‌هایش واقعیت‌های اجتماعی را با تخیل و اسطوره‌شناسی و طنز درهم آمیخته است.

رمان سرگذشت ندیمه

داستان «سرگذشت ندیمه» از آثار بسیار مشهور مارگارت آتوود است که با وجود انتقادهای فراوان در سال 1985 به چاپ رسید. این رمان توانست دریافت جایزه Governor General را کسب کند و همچنین در سال 1987 موفق شد اولین جایزه آرتور سی. کلارک را به دست آورد. این داستان روایت آمریکایی است که در آن زن‌ها قدرتی برای به دست گرفتن سرنوشت خود ندارند و از حداقل حقوق انسانی و مادی خود بی‌بهره هستند و بر اساس وضعیت تأهل و باروری خود مورد قضاوت قرار می‌گیرند و به عبارتی برده‌هایی در دست مردان به‌حساب می‌آیند. «آفرد» شخصیت اصلی این داستان است که برای فرزندآوری مقام عالی‌رتبه‌ای در دولت که همسرش نازاست، به کار گرفته می‌شود.

سریال سرگذشت ندیمه

از آوریل 2017 سریالی با اقتباس از این داستان و با همین نام، The Handmaid’s Tale، پخش آن در آمریکا آغاز شده است.

فصل اول این مجموعه در 10 قسمت در سال 2017 از کانال هولو پخش شد. فصل دوم بلافاصله ساخته شد. فصل سوم این سریال نیز از 5 ژوئن 2019 (15 خرداد 1398) آغاز شده است.

داستان سریال سرگذشت ندیمه ازاین‌قرار است:

در آینده‌ای نزدیک، آلودگی‌های زیست‌محیطی و انتقال بیماری‌ها از طریق رابطه جنسی، منجر به کاهش چشمگیر باروری شده است و میزان زاد و ولد به شدت کاهش یافته‌است. «پسران یعقوب» که یک فرقه سیاسی-مذهبی پروتستان محافظه‌کار و بنیادگراست، فرصت را برای به‌دست‌گیری قدرت با از بین بردن کاخ سفید، دیوان عالی و کنگره، از طریق کودتا مغتنم می‌شمارد. در رژیم گیلیاد که افراد مخالف حکومت، همجنسگرایان، کشیشان مسیحی به اعدام محکوم می‌شوند، روابط جنسی زن و مرد قوانین بسیار سختی را در پی دارد. در حالی که مردان همه مواضع قدرت را در اختیار گرفته‌اند، زنان از بسیاری از موقعیت‌های شهروندی خود محروم مانده‌اند، زنان نمی‌توانند کار کنند، حق مالکیت و مطالعه ندارند. در این دنیا، زنان با توجه به عملکردشان به چند طبقه تقسیم شده‌اند: همسران (با لباس آبی/سبز و قرمز گاهی اوقات باسفید) که زنانِ فرمانده‌هان هستند، مارتاها (با لباس خاکستری) که وظیفه کلفتی و مراقبت از خانه را عهده‌دارند و ندیمه‌ها (با لباس قرمز) که تنها به تولید مثل اختصاص داده شده‌اند. ندیمه‌ها تحت نظارت زنانی با لباس‌های قهوه‌ای که به «عمه/خاله» معروفند، قرار دارند. ندیمه‌ها در اختیار خانواده‌های فرمانده‌هان قرار داده می‌شوند تا زمانی که فرزندی به دنیا آورند.

این داستان مسیر زندگی یکی از ندیمه‌ها به نام جون آزبورن را دنبال می‌کند که با نام آف‌فرد صدا زده می‌شود. او برای فرمانده فِرِد واترفورد خدمت می‌کند.

رمان چشم گربه

از دیگر آثار مطرح آتوود «چشم گربه» است که در سال 1988 منتشر شده است و نهمین رمان اوست. این رمان با درون‌مایه‌های اجتماعی‌اش، داستان زندگی زنی نقاش و سالخورده را روایت می‌کند که بعد از سال‌ها به زادگاهش بازمی‌گردد و خاطرات گذشته‌اش را مرور می‌کند. این رمان فضای اجتماعی و فرهنگی کانادا را در میانه قرن بیستم، از جنگ جهانی دوم تا اواخر دهه هشتاد، به‌خوبی آشکار می‌کند و عناصر فرهنگی آن زمان همچون جنبش‌های متعدد هنر مدرن و فمینیسم را به تصویر می‌کشد.

فمینیسم در آثار مارگارت اتوود

آتوود که در فضای گفتمان روشنفکری زنان کالج ویکتوریا قرار داشت، اغلب اوقات در رمان‌هایش شخصیت‌های زنی را به تصویر می‌کشد که مقهور پدرسالاری هستند. او همچنین توجه‌ها را به سمت فشار اجتماعی ناشی از ایدئولوژی پدرسالار جلب می‌کند. بااین‌همه، آتوود سیطره تفکر فمینیستی را بر کتابش «زن خوراکی» که در سال 1969 و هم‌زمان با آغاز موج دوم جنبش فمینیستی منتشر شد را رد می‌کند و مدعی است که این کتاب را چهار سال پیش ‌از این جنبش نگاشته است. آتوود معتقد است لقب فمینیست تنها برازنده نویسندگانی است که آگاهانه در چارچوب جنبش فمینیستی به فعالیت می‌پردازند.

جوایز و افتخارات مارگارت اتوود

آتوود در طول زندگی حرفه‌ای‌اش بیش از 55 جایزه ملی و بین‌المللی کسب کرده است و درجات افتخاری متعددی از دانشگاه‌های مختلفی همچون دانشگاه آکسفورد و سوربن و کلمبیا دریافت کرده است. همچنین او موفق به دریافت جایزه بوکر و Hammett برای رمان «آدمکش کور» شد.

مارگارت اتوود، در سال 2000، جایزه ادبی بوکر را به‌خاطر رمان «آدمکش کور» دریافت کرد.

نکته‌های جالب در باره زندگی مارگارت اتوود

1. «اتوود» 77 ساله یک طبیعت‌گرد مشتاق است که به همراه همسرش «گرام گیبسون» دلبستگی خاصی به پرنده‌ها دارد.

2. دید «اتوود» نسبت به زندگی رنگ و بوی طنزآمیز دارد؛ مثلاً وقتی‌که یک تور بین‌المللی روی قایق برای رونمایی از «سال سیل» - دومین رمان از سه‌گانه «مدآدام» - برگزار کرد. او در صورت لزوم به سبک زندگی‌اش مقدار مناسبی از طنز اضافه می‌کند.

3. «لنی گودینگز» ناشر انگلیسی کارهای اتوود، وقتی اخیراً به خانه او در تورنتو رفته بود، خیلی متعجب شد که او را با یک کیسه کاغذی پر از بوقلمون‌های بوقی بزرگ دید. او در این باره گفت: «او (اتوود) سرش را به طنز خنده‌داری کج کرد و با لبخندی شیطنت‌آمیز، آن‌ها را به من نشان داد. وقتی آن را فشار می‌داد، صدایشان درمی‌آمد. معلوم شد او و «گیبسون» قرار است جوایز سالانه انجمن سلطنتی حمایت از پرندگان (RSPB) را به برندگان اعطا کنند. هر یک از برنده‌ها یک بوقلمون بوقی از «مارگارت» هدیه می‌گیرند. او با فشار دادن عروسک‌ها یک گروه کر درست کرده بود.»

4. شیفتگی «مارگارت اتوود» به طبیعت در کودکی او و جنگل‌نوردی‌هایش با پدر حشره‌شناسش در کانادا ریشه دارد. او دومین فرزند از سه فرزند خانواده بود و طبق سبک زندگی خانوادگی‌شان، مجبور نبود تا هشت‌سالگی به مدرسه شبانه‌روزی برود.

5. «اتوود» زمانی که دانشجوی دانشگاه تورنتو بود، اولین شعرهایش را به چاپ رساند و در سال 1964 اولین جایزه ادبی مهم عمرش را دریافت کرد.

ویژگی‌های شخصیتی 

6. «گودینگز» که از سال 1979 ناشر «اتوود» است، می‌گوید: «او خیلی آدم عملگرایی است. استقلال او در کودکی و همچنین ارتباط با روزهای نخست شکل‌گیری ادبیات کانادایی ریشه دارد. او با برچسب‌های قرمزی که می‌شود از لوازم‌التحریری خرید، جلد اول مجموعه شعرش را طراحی کرد. در اولین روزهای تأسیس فروشگاه کتاب «ویراگو»، از یادگرفتن روش انجام کارها لذت می‌برد و همراه با ما یاد می‌گرفت.»

7. رویکرد عملگرای او با انرژی تمام، او را به سمت عصر دیجیتال سوق داد. به‌عنوان نویسنده بین‌المللی موفقی که تاکنون 24 مدرک افتخاری از شش کشور مختلف گرفته، پنج بار نامزد و یک‌بار برنده «بوکر» شده و اخیراً هم به نروژ دعوت شده تا دست‌نوشته‌ای را برای 100 سال مدفون کند تا بخشی از پروژه کتابخانه آینده باشد، او با مسئله "جای پای عظیم کربنی" روبه‌رو شده است. اتوود با ابداع «لانگ پن» که به او اجازه می‌دهد بدون ترک خانه، برای هوادارانش امضا کند و کتاب‌خوانی کند، این مسئله را حل کرده است.

8. «اتوود» یک میلیون و 600 هزار هوادار در توییتر دارد که روزی چندین بار درباره موضوعات مختلف برایشان پست می‌گذارد؛ از نیاز مبرم به حمایت از پروانه سلطنتی گرفته تا بدگویی از «هیلاری کلینتون».

تجربه بازیگری اتوود

9. این نویسنده همچنین در سریال «قصه ندیمه» و بازی «زامبی‌ها، فرار!» جلوی دوربین رفته است. این بازی توسط «نوامی الدرمن» رمان‌نویس انگلیسی و طراح بازی که شاگرد «اتوود» هم حساب می‌شود، ساخته شده است. «الدرمن» یکی از چهار نفری بود که در یک رقابت ادبی برگزیده شد تا سفری به کانادا داشته باشد و با «اتوود» آشنا شود. او درباره آشنایی‌اش با این نویسنده سرشناس می‌گوید: «ما چهار نفر بودیم که برای ملاقات با او به کانادا سفر کردیم. من فکر می‌کنم او من را به‌خاطر بامزه بودنم انتخاب کرد.»

10. «اورسولا کی. لو گویین» نویسنده باسابقه ادبیات علمی - تخیلی در یکی از نقدهای خود در «گاردین» نوشته: «در ذهن من، «قصه ندیمه»، «اوریکس و کریک» و حالا هم «سال سیل» همه نمونه‌ای از آن‌چه ادبیات علمی - تخیلی انجام می‌دهد، هستند. یعنی انتقال مصداق‌های کنونی به آینده نزدیک که نیمی پیش‌بینی و نیمی طنز تلخ هستند.

11. «اتوود» سال 2003 در جشنواره «هی» گفت که «قصه ندیمه» در مقایسه با اولین آثارش یعنی سه‌گانه «مدآدام» کمتر مصداق کلی دارد. «اوریکس و کریک» به مسائل جهانی پرداخته‌اند، در حالی که «قصه ندیمه» بیشتر روی آمریکا تمرکز دارد. اما سه دهه پس از انتشار «قصه ندیمه» با روی کار آمدن «دونالد ترامپ» و رویکرد ضدزن او در آمریکا، به نظر می‌رسد این کتاب بیش از پیش فضای خود را در جامعه آمریکایی پیدا کرده است.

12. رمان «سرگذشت ندیمه» به‌خاطر محتوای ضدمسیحی و صحنه‌های غیراخلاقی از فهرست کتاب‌های درسی مدرسه‌ها و کتابخانه‌های آمریکا حذف شده است. نام این اثر در میان 100 کتاب چالش‌برانگیز طی 20 سال گذشته دیده می‌شود.

13. پخش سریال اقتباسی «سرگذشت ندیمه» از ماه گذشته در آمریکا آغاز شده و به تازگی به انگلستان رسیده است. اخیراً خبر رسید پخش اولین قسمت این مجموعه تلویزیونی از شبکه چهار انگلستان موجب افزایش چشمگیر فروش کتاب «اتوود» در سایت «آمازون» شده و آن را دوباره صدرنشین فهرست پرفروش‌ترین‌ها کرده است. «الیزابت ماس» در این سریال 10 قسمتی نقش ندیمه‌ای به نام «آفرد» را ایفا می‌کند.