آریا بانو - ایسنا / پژوهشگران با بررسی لاشه خوتکاهای معمولی (نوعی پرنده آبزی) در سواحل جنوبی دریای خزر، میکروپلاستیک زیادی را در دستگاه گوارش این پرندگان مشاهده کردند و این یافته‌ها نشان‌دهنده فعالیت‌های زیاد انسانی در این مناطق است.
در مطالعات مختلف، توزیع گسترده و افزایش تراکم پلاستیک در آب‌های سطحی دریاهای جهان گزارش شده است. ولی با این حال، اطلاعات در مورد تاثیرات این مواد پلاستیکی در زندگی موجودات، زیاد نیست.
قطعات کوچک پلاستیک که اندازه‌ای‌ کم‌تر از 5 میلی‌متر داشته باشند، میکروپلاستیک نامیده می‌شود. میکروپلاستیک‌ها به عنوان یک آلاینده نوظهور در اقیانوس‌ها حضور دارند و حضور آن‌ها در مصب‌ اقیانوس‌ها، آب‌های شیرین و حتی در یخ‌های قطب شمال گزارش شده است.
قطعات پلاستیکی در اثر فعالیت‌های انسانی به وجود می‌آیند و وارد آب دریاها و اقیانوس‌ها می‌شود. قطعات پلاستیک می‌توانند به مدت طولانی در محیط باقی‌مانده و بر اثر عوامل طبیعی مانند تابش فرابنفش و عوامل فیزیکی به قطعات ریزتر و کوچک‌تر تجزیه شوند.
این مواد علاوه بر اشغال محیط‌های دریایی، توسط موجودات دریایی نیز بلعیده می‌شوند و از این طریق وارد زنجیره غذایی می‌شوند. همچنین پرندگان ممکن است به دلیل شباهت پلاستیک به طعمه، آن را ببلعند. این قطعات به دلیل غیرقابل هضم بودن، باعث مسدود شدن مجرای گوارشی، کاهش حجم مفید دستگاه گوارش آن‌ها، خفگی و گاهی مرگ جانور می‌شود.
میکروپلاستیک‌ها در سراسر دنیا به یک معضل عمده تبدیل شده‌اند، با این حال مطالعات زیادی در مورد بلع میکروپلاستیک‌ها توسط پرندگان دریای خزر؛ به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه جهان، انجام نشده است.
بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه، لاشه پرندگانی که به دلایل مختلف تلف شده بودند، میکروپلاستیک‌های موجود در دستگاه گوارش آن‌ها را بررسی کردند. در دو استان گیلان و مازندران، در مجموع 46 لاشه گونه خوتکای معمولی که در حاشیه سواحل، تورهای صیادی و کارگاه‌های تاکسیدرمی یافت شده بودند، تشریح شد و سنگدان آن‌ها با استفاده از استریومیکروسکوپ از نظر وجود قطعات پلاستیک، مورد بررسی قرار گرفت.

میکروپلاستیک‌های فیبری رنگی یافت شده در لاشه پرندگان
در مجموع از لاشه‌های بررسی‌شده، 316 قطعه میکروپلاستیک به اشکلال مختلف شناسایی شد. این قطعات بین 0.071 میلی‌متر تا 13.543 میلی‌متر بودند و همچنین بیشترین تنوع اشکال، مربوط به قطعات فیبری بلند خطی بود و میکروپلاستیک‌ها توسط درصد بالایی از پرندگان بررسی‌شده، بلعیده شده است.
مقایسه مناطقی که لاشه پرندگان در آن‌جا یافت شده بود، نشان داد که فراوانی میکروپلاستیک‌ها به فاصله از منابع و مراکز جمعیت انسانی بستگی دارد و وفور قطعات فیبر در لاشه این پرندگان، احتمالاً به دلیل مجاورت با مناطق شهری است.

بزرگ‌ترین میکروپلاستیک یافت‌شده در این مطالعه
پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: پایش و نظارت پیوسته بر محیط‌های آبی به کمک میکروپلاستیک‌ها در مناطقی که کلونی‌های پرندگان یافت می‌شود، باید مورد توجه قرار گیرد.
به گفته این محققان، نظارت پیوسته بر روی میزان قطعات میکروپلاستیک در پرندگان آبزی و کنارآبزی حوضه جنوبی دریای خزر به خصوص در خوتکاها که در نزدیکـی نواحی جمعیت انسانی هستند و از نظر اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت در پایین‌ترین رده نگرانی قرار دارند، می‌توانند ابزار خوبی برای نظارت پیوسته بر میزان ورودی پساب‌های خانگی به اکوسیست‌های آبی باشند.
در انجام این تحقیق، بهاره کردزنگنه و سید محمود قاسم پوری از گروه علوم محیطی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، ابوالقاسم خالقی‌زاده پژوهشگر انستیتوی گیاه‌پزشکی کشور و محمد ذاکری از گروه شیلات دانشگاه هرمزگان با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «اولین مشاهده بلع قطعات میکروپلاستیک در پرندگان آبزی سواحل جنوبی دریای خزر: خوتکای معمولی (Anas crecca)» در نشریه علمی پژوهشی اقیانوس‌شناسی منتشر شده است.