بزرگنمايي:

آریا بانو - عصر ایران / میخک جوانه های گل درخت میخک است، گیاهی همیشه سبز که با نام Syzygium aromaticum شناخته می شود.میخک که به دو صورت کامل و آسیاب شده در دسترس است، به عنوان چاشنی کباب، طعم دهنده به نوشیدنی های مختلف و همچنین ایجاد یک طعم تند خاص در شیرینی ها و کیک ها مورد استفاده قرار می گیرد.
حتی ممکن است میخک را در قالب یکی از مواد اصلی پخت نان زنجبیلی و یا از جمله ادویه های محبوب در غذاهای هندی هم بشناسید. با این حال که میخک بیشتر به عنوان یک ادویه شیرین، تند و تیز و معطر شناخته می شود، در طب سنتی نیز کاربردهای فراوانی دارد.
برای مثال یک سری از مطالعات حیوانی نشان داده اند که ترکیبات موجود در میخک فواید سلامتی متنوعی از سلامت کبد گرفته تا کمک به تثبیت سطح قند خون را به همراه دارند. در ادامه به چند مورد از مهم ترین فواید درمانی مصرف میخک خواهیم پرداخت که با استناد به مقالات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا جمع آوری شده اند:
گیاهی غنی از مواد مغذی مهم
میخک حاوی فیبر، انواع ویتامین ها و مواد معدنی است. بنابراین استفاده از میخک کامل یا آسیاب شده در مقادیر متناسب برای طعم دادن به غذا می تواند برخی از مواد مغذی مهم را تامین کند.
یک قاشق چایخوری (2 گرم) میخک آسیاب شده حاوی ترکیبات زیر است:
- کالری: 6
- کربوهیدرات: 1 گرم
- فیبر: 1 گرم
- منگنز: 55 درصد از DV (میانگین مواد مغذی مورد نیاز روزانه)
- ویتامین کا: 2 درصد از DV
منگنز یک ماده معدنی ضروری برای حفظ عملکرد مغز و ساخت استخوان های قوی به شمار می رود.
فعالیت آنتی اکسیدانی بالا
علاوه بر اینکه میخک حاوی چندین نوع ویتامین و مواد معدنی مهم است، سرشار از آنتی اکسیدان نیز به شمار می رود. آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که با استرس اکسیداتیو مقابله و از بروز بیماری های مزمن جلوگیری می کنند.
میخک همچنین حاوی ترکیبی به نام اوژنول است که به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی عمل می کند. یک مطالعه لوله آزمایش نشان داد که اوژنول آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد را پنج برابر موثرتر از ویتامین E؛ آنتی اکسیدان قوی دیگر، متوقف می کند.
در مجموع گنجاندن میخک در رژیم غذایی خود به همراه سایر ترکیبات غذایی غنی از آنتی اکسیدان می تواند به بهبود سلامت کلی بدن کمک کند.
پتانسیل محافظت در برابر سرطان
برخی تحقیقات نشان می دهند که ترکیبات موجود در میخک ممکن است به محافظت در برابر سرطان کمک کنند. بر اساس یک مطالعه آزمایشگاهی، عصاره میخک به توقف رشد تومورها کمک کرده و باعث مرگ سلولی در سلول های سرطانی شده است.
پژوهش دیگری در شرایط آزمایشگاهی نیز نتایج مشابهی را عنوان کرد: مقادیر غلیظ روغن میخک باعث مرگ سلولی در 80 درصد سلول‌ های سرطانی مری شد.
اوژنول موجود در میخک نیز دارای خواص ضد سرطانی است. در یکی از مطالعات معتبر دیده شد که اوژنول باعث افزایش مرگ سلولی در سلول های سرطان دهانه رحم می شود. با این حال باید به خاطر داشته باشیم که در این مطالعات از مقادیر بسیار متمرکز و غلیظ عصاره میخک، روغن میخک و اوژنول استفاده شده است.
اوژنول در مقادیر زیاد سمی است و به همین دلیل مصرف بیش از حد روغن میخک ممکن است باعث آسیب کبدی به خصوص در کودکان شود. از این رو به تحقیقات بیشتری به منظور تعیین اینکه چگونه مقادیر کمتر هم ممکن است بر انسان تاثیر مطلوب بگذارند، نیاز است.
نابودی باکتری ها
میخک دارای خواص ضد میکروبی اثبات شده است. به این معنی که می تواند به توقف رشد میکروارگانیسم های مختلف مانند باکتری ها کمک کند.
طبق یک مطالعه آزمایشگاهی اسانس میخک سه نوع باکتری رایج از جمله E. coli که یکی از سویه های باکتریایی مسئول مسمومیت غذایی است را از بین می‌برد. علاوه بر این، خواص ضد باکتریایی میخک حتی می تواند به سلامت دهان و دندان نیز کمک کند.
طی یک بررسی دیگر مشخص شد که ترکیبات استخراج شده از میخک رشد دو نوع باکتری را که منجر به بیماری های لثه می شوند، متوقف می کند. مطالعه ای روی 40 نفر تاثیرات یک دهانشویه گیاهی متشکل از روغن درخت چای، میخک و ریحان را آزمایش کرد.
پس از استفاده از دهانشویه گیاهی به مدت 21 روز، بهبود سلامت لثه، کاهش میزان پلاک های دندانی و همچنین باکتری ها مشاهده شد. در ترکیب با مسواک زدن منظم و رعایت بهداشت دهان و دندان، اثرات ضد باکتریایی میخک نیز می تواند برای سلامت دهان مفید باشد.
کمک به تنظیم قند خون
تحقیقات نشان می دهند که ترکیبات موجود در میخک ممکن است به کنترل قند خون کمک کنند.
با استناد به یک مطالعه حیوانی، عصاره میخک به کنترل قند خون در موش های مبتلا به دیابت یاری می رساند.
یک مطالعه دیگر با هر دو فاز آزمایشگاهی و حیوانی به بررسی اثرات عصاره میخک و نیجریسین؛ ترکیبی که در میخک یافت می‌شود، بر سلول‌های عضلانی انسان و موش‌های مبتلا به دیابت پرداخت.
میخک و نیجریسین سبب افزایش جذب قند از خون به سلول ها، افزایش ترشح انسولین و بهبود عملکرد سلول های تولید کننده انسولین می شوند. انسولین هورمونی است که مسئول انتقال قند از خون به سلول‌ های ما محسوب می شود. از این رو عملکرد مناسب آن برای حفظ سطح قند خون ثابت ضروری است.
از جمله دیگر خواص فوق العاده میخک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود سلامت کبد
- کمک به تقویت سلامت استخوانی
- کاهش زخم های گوارشی
ترکیبات حاوی میخک از طریق داروخانه های سراسر کشور و خود گیاه نیز از عطاری ها قابل تهیه هستند.