آریا بانو - فرادید / کشف تازۀ قطعه‌ای از یک دوازده وجهی باستانی به تازگی در بلژیک پیدا شده که دوباره به بحث دربارۀ کارکرد این شیء اسرارآمیز دامن زده است. ده‌ها قطعه از این شیء تا به حال در اروپا پیدا شده‌اند، اما هیچ‌کس نمی‌داند کاربرد آنها چیست! تازه‌ترین حدسیات، آن‌ها را به آیین‌ها و مناسک جادویی مربوط می‌داند. 
 اخیرا یک جستجوگر آماتور به اسم پاتریک شورمانس (Patrick Schuermans) به کمک دستگاه فلزیاب چیزی را کشف کرده که رمزی دیگر به رمز و راز‌های دیرینۀ باستان‌شناسی افزوده است. مکان این اکتشاف که قطعه‌ای از یک دوازده وجهیِ روم باستان است، شهر کوچک کوُرتِسِم در بلژیک است.
 این قطعه که در اصل بخشی از یک دوزاده‌وجهی به اندازه‌ی 6-5 سانتی‌متر است علائمی دارد که نشان می‌دهد در گذشته تعمیر شده است. به عقیده‌ی باستان‌شناسان محلی، شاید این دوزاده‌وجهی در یک نوع آیین باستانی شکسته شده باشد.

(تصویری از قطعۀ تازه کشف شدۀ دوازده وجهی در بلژیک)
چندوجهی رومی یک معماست: در طول چند قرن گذشته، بیش از 100 مورد از چنین مصنوعاتی در سراسر اروپا پیدا شده است که هر کدام با دقت زیاد به شکل 12 وجه قالب‌گیری شده‌اند. نمای هر وجهِ برنزی یک سوراخ در وسط خود دارد، اما هیچ‌یک از سوراخ‌ها یک اندازه نیستند و هر راس آن مزین به یک زیور کوچک است. جدای از این، به نظر می‌رسد این زیورآلات کوچک هیچ علامت‌گذاری مشخصی ندارند.
می‌توان نتیجه گرفت این مصنوعات دارای اهمیت بوده‌اند، دست‌کم برای برخی از صاحبان‌شان، زیرا بسیاری از آن‌ها میان ذخائر سکه پیدا شده‌اند. هرچند این نمونه‌ی اخیر، تقریباً هیچ نشانه‌ای از استعمال و کهنگی ندارد؛ در حالیکه پس از نزدیک به دو هزار سال، انتظار مشاهده‌ی چنین اثری از استعمال و فرسودگی را دارید.

حقیقت محض این است که هیچ‌کس نمی‌داند این دوازده‌وجهی رومی واقعا چه کاربردی داشته است. در واقع، اگر صد‌ها مورد از آن‌ها کشف نشده بود، ما اصلاً نمی‌دانستیم چنین چیزی وجود داشته است، چون هیچ چیزی درباره‌ی آن در تاریخ و هنر ثبت نشده است. اما این واقعیات جلوی نظریه‌پردازی مردم را نگرفته است. شاید از این اشیاء مرموز کوچک به عنوان مسافت‌یاب یا زاویه‌سنج استفاده می‌کردند یا شاید رومی‌ها از آن‌ها برای پیش‌بینی‌های نجومی در امر کشاورزی استفاده می‌کردند.
از زمان ظهور یوتوب (YouTube)، این نظریه که از دوازده‌وجهی برای کمک به بافندگی استفاده میشده به طرز خاصی محبوبیت یافته است، اما از آنجا که حتی سوزن‌های بافندگی تا چند قرن بعد، در سوابق تاریخی ثبت نشده‌اند، این فرضیه احتمالاً درست نیست. در عوض، باستان‌شناسان آژانس میراث فرهنگی فلاندِرز توضیح رمزگونه‌تری را مطرح کرده‌اند: «شواهد رو به رشدی وجود دارد که نشان می‌دهد دوازده‌وجهی احتمالاً یک شئ کاربردی از قبیل ابزار سنجش نبوده است. نمونه‌های شناخته‌شده از نظر ابعاد و جزئیات بسیار متفاوت هستند. اهمیت آن‌ها را باید در حوزه‌ی جادو-مذهب جستجو کرد و گواه این فرضیه، شمار قابل‌توجهی از آنهاست که در کشفیات تدفینی پیدا شده‌اند.»

(نمونه‌ای کامل از دوازده‌وجهی‌های کشف شده)
این اکتشاف فقط بخاطر رمز و رازهایش برجسته نیست، بلکه از این نظر که سومین دوازده‌وجهی یافت‌شده در بلژیک است، یک یافته‌ی بسیار نادر در نظر گرفته می‌شود. نمونه‌های دیگر آن در مکان‌های دوردستی در ایرلند، بریتانیا، فرانسه، هلند و آلمان کشف شدند. در همگی این مکان‌ها، تمدن‌های سلتیک محلی وجود داشتند. با این حال، عجیب اینجاست که این بقایای کوچک به رغم اینکه به عنوان دوازده‌وجهی‌های رومی شناخته شدند، در نواحی اطراف دریای مدیترانه؛ جایی که امپراتوری باستان آغاز شد، پیدا نشده‌اند.
آژانس میراث فرهنگی فلاندرز قصد دارد با کمک ردیاب این نواحی را برای یافته‌های باستان‌شناسی بیشتر در آینده جستجو کند. با پیدا شدن یافته‌های تازه‌تر، این امید وجود دارد که تاریخ 2000 ساله‌ی این سایت به طور کامل فاش شود.