چاپ

آریا بانو - خبرگزاری کتاب ایران /فیدیبو به‌عنوان بزرگ‌ترین سامانه خرید کتاب الکترونیک و صوتی در اقدامی فرهنگی به صورت رایگان مجموعه داستان‌های صوتی آقای حکایتی کودکان دهه 60 را میهمان سفره یلدای هموطنان کرده است. داستان این برنامه که «گرامافون» نام دارد، از سوی شرمین نادری بازنویسی شده است.
از روزگاران قدیم، یلدای زیبا و باشکوه ایرانیان، بهانه‌ای برای دورهم جمع شدن خانواده‌ها به دور کرسی و گوش دادن به قصه‌ مادربزرگ و شعرخوانی پدربزرگ بود. قصه و داستان همواره جایگاه ویژه‌ای در این شب داشته و دارد چرا که بخش مهمی از فرهنگ محسوب می‌شود و از دیر باز در مراسم‌های مردمان ایران‌زمین و در تمام مراسم و آداب و رسوم، حضوری پررنگ داشته و نمادی از جاودانگی زبان فارسی بوده است.
ادبیات شفاهی، فرهنگ عامه ما ایرانیان به شمار می‌رود و ردپای این گونه داستان‌ها را بیشتر می‌توان درمیان روستاییان ایران و نانوشته‌ها جست. هزاران قصه و افسانه و داستان سینه به سینه در روستاها، شهرها و کوهپایه‌های این مرزوبوم رایج بوده که در قهوه‌خانه‌ها کسانی به نام داستان‌گو یا نقال یا شب‌ها در خانه‌ها، بزرگترها بازگو می‌کردند. شاید تا 20 سال پیش در هر خانواده دست‌کم یک تن که بهتر داستان می‌گفت و ده‌ها داستان می‌دانست بود و زندگی و آداب و آیین کهن ما رنگ ویژه و پربار فرهنگ مردمی خود را داشت.
قصه گویی سرگرمی شب‌های دراز زمستان به‌ویژه یلدا و فرصتی برای گذران وقت و دور هم نشستن بود ولی سالهاست که دیگر دورهمی‌ها کمتر شده‌اند و خبری از داستان‌‌‌گویی‌ها و حکایات جن و پری، ننه سرما و سمک عیار نیست و زنگ خطر فاصله گرفتن نسل جدید از فرهنگ عامه به صدا درآمده و کارشناسان فرهنگی هشدار می‌دهند زمان آشتی دوباره با فولکلورهای ایرانی فرارسیده است.
فیدیبو با درک این خلا دست به کار شده و آقای حکایتی کودکان دهه شصت و شروین نادری از نویسندگان و داوران موفق حوزه ادبیات داستانی کودک و نوجوان را به یاری خوانده تا یلدای امسال خانواده‌های ایرانی را با داستان‌های شیرین کهن ما خاطره‌انگیز کند.
شرمین نادری، نویسنده کودک و نوجوان که از دو سال پیش برای گردآوری داستان‌های عامیانه اقدام کرده و در اجرای این طرح فرهنگی مشارکت داشته است، توضیح می‌دهد: آغاز جمع‌آوری این داستان‌ها به سال‌های پیش بازمی‌گردد که در همیاری با یک گروه فرهنگی، حدود هفت یا هشت سفر به روستاهای سیستان‌و‌بلوچستان و خراسان جنوبی با هدف تجهیز کتابخانه‌ها و انجام فعالیت‌های فرهنگی داشتم. در این سفرها متوجه شدم داستان‌های زیبایی در میان پیران روستاهای این دو استان نقل می‌شود که با وجود جذابیت زیاد چون مکتوب نشده‌اند اندک اندک در حال فراموشی هستند و دیگر تنها نامشان در میان جوانان سیستانی و خراسانی آشناست و خود داستان را نمی‌دانند. از جمله قصه «هانی و شیخ مرید» که متل بسیار زیبایی به زبان شعر و از نظر سبک گفتاری و محتوا عالی است.
وی ادامه می‌دهد: در آن سفرها تلاش کردم داستان‌های فولکلور روستایی را جمع‌آوری کنم و به نگارش درآورم و سپس مدتی نیز بنا به مسوولیت اجتماعی با گروهی که صنایع دستی و عروسک می‌دوختند در اجرای طرح داستان‌گویی و روایت قصه در کنار عرضه محصولات و صنایع دستی همکاری کرده‌ام. به عنوان نمونه در این طرح در کنار عرضه محصولات سوزن‌دوزی شده، خانم سوزن‌دوز حکایت‌های زیبا نیز برای کودکان تعریف می‌کرد تا آنها بدانند قصه و روایت در همه جا هست و کاربرد دارد.

آریا بانو

نادری درباره طرح فیدیبو در جمع‌آوری و روایت فولکلورهای داستانی می‌گوید: اخیرا به من پیشنهاد شد داستان‌های جمع‌آوری کرده خود را برای اجرای این طرح در اختیار فیدیبو قرار دهم که البته این داستان‌ها را آقای حکایتی (بهرام شامحمدلو) به زیبایی و با دقت بسیار گلچین کردند و بخشی را دوباره بازنویسی کردیم. از 36 داستان جمع‌آوری شده 27 قصه را آقای حکایتی خوانده و از آبان ماه به تدریج در اپلیکیشن فیدیبو به طور رایگان در اختیار قرار گرفته تا شب یلدای خانواده‌های ایرانی با داستان‌های جذاب روستاهای این مرز و بوم جذاب‌تر شود.
وی تصریح می‌کند: خوشبختانه اجرای این طرح موفقیت‌‌آمیز بوده و این نشان می‌دهد ایرانیان این عصر و زمان علاقه زیادی به فرهنگ و ادبیات فارسی دارند.
به اعتقاد نادری، قصه‌ها قهرمانان ملی و دینی ایرانیان را دوباره بیدار می‌کنند و می‌توانند در هر عصر نجات‌دهنده ما از دردهای اجتماعی باشند. یلدا بهانه‌ای زیبا برای آشتی ما با کتاب و داستان است.
توجه به تفاوت نسل در اجرای داستان‌ها
بهرام شاه‌ محمدلو همان آقای حکایتی محبوب نسل دهه 60، نیز با اشاره به دشواری‌ها و ظرافت‌های خاص این طرح توضیح می‌دهد: داستان‌های عامیانه و عاشقانه روستاهای ایران با همکاری شروین نادری جمع‌آوری و تدوین و دوباره‌نویسی شدند. در بازنگری داستان‌ها تلاش شد نگاهی تازه‌تر بدون از بین رفتن چارچوب‌ها لحاظ شود تا خواننده آسان‌تر بتواند با داستان ارتباط برقرار کند.
وی می‌افزاید: یکی از نقاط ضعف داستان‌های عاشقانه و عامیانه ایرانی این است که اغلب پایانی تراژیک و غم‌انگیز دارند که این قابل تغییر و تعویض نیست.
شاه محمدلو تاکید می‌کند: شرکت در این طرح تجربه زیبا ولی وقت‌گیر و ظریفی بود چراکه در ادبیات هر جمله دارای مفهومی خاص است و باید درباره هر قصه و نوشتار به جنبه‌ها و ابعاد مختلف توجه شود. اجرای داستان دشوارتر از داستان‌گویی صرف است و در مجموع حدود هشت ماه برای این طرح زمان صرف کردیم چراکه در یک جلسه پنج یا شش ساعته حدود چهار تا شش داستان ضبط می‌شد.
آقای حکایتی معتقد است که اجرای داستان برای کودکان امروز با کودکان دهه شصت تفاوت دارد و باید در انتقال موضوع و انتخاب شخصیت‌ها به این تفاوت‌ها توجه شود. کودکان دهه نود با آرامش میانه خوبی ندارند و به سرعت عادت کرده‌اند.
علاقه‌مندان به داستان‌ها فولکلور می‌توانند برنامه «گرامافون»‌ را به صورت رایگان از فیدیبو تماشا کنند.