چاپ

آریا بانو - شهربانو / یکی از چالش‌های اصلی مادرانگی که زنان بسیاری در فرهنگ ما با آن روبه‌رو هستند، ندیدن آموزش لازم و نداشتن مهارت متناسب برای حل مسئله‌های مادر و فرزندی است. این مسئله رنجی دوچندان برای مادران در پی داشته است. در آستانه روز مادر که بنا بر یادآوری تقویم، اکثریت مردم در تکاپوی تهیه هدیه هستند، مناسب دانستم در شیوه بزرگداشت جامعه از مادرانگی و زنانگی مطابق نام‌گذاری یک روز در تقویم بازاندیشی کنم. نام‌گذاری روز زن و مادر در تقویم برای یادآوری ارزش و جایگاه زنان و مادران صورت گرفته است تا در میان فراموشی‌های روزمره در ازدحام مشکلات، قدردانی از زنان و مادران فراموش نشود. اما آیا تاکنون از خود پرسیده‌اید نام‌گذاری یک روز به نام زن در تقویم جز سپاسگزاری چه کارکرد دیگری می‌تواند داشته باشد؟ آیا جامعه موظف نیست راهکاری برای برداشتن سنگینی مشکلات از ذهن مادران امروز در زندگی پیچیده عصر حاضر ارائه دهد؟ آیا هدیه‌ای ارزشمندتر از ساده‌تر کردن زندگی برای مادرانی که دغدغه برقراری ارتباط با نسل جدیدشان را دارند می‌شناسید؟ هدیه‌ای که جامعه می‌تواند با سیاست‌گذاری‌های عمومی، به مادران دغدغه‌مند پیشکش کند، مادرانی که این روزها بیش از مشکلات اقتصادی و بحران‌های پیاپی اجتماعی، با بحران تنهایی عاطفی ناشی از ناتوانی در ارتباط‌گیری مؤثر و مثبت با فرزندشان در کانون خانواده روبه‌رو هستند.
بیشتر مادران امروزه بزرگ‌ترین دغدغه‌شان این است که خود را برای مشاوره دادن و همراهی با فرزندشان کافی نمی‌دانند. احساس استیصال می‌کنند که در دنیای مرتب به‌روزشونده ارتباطات، توان گفتن حرفی در مقابل نسل فرزندانشان را از دست داده‌اند. چه کسی صدای آنان را می‌شنود؟ صدایی که نیاموخته‌اند وظیفه مادر تسهیلگری است: حمایتگری فرزند، نه تلاش برای تسلط همه‌جانبه بر تمام ابعاد زندگی او. فرزند دنیای ارتباطات پرسشگر و سلطه‌ناپذیر است و مادر از سوی جامعه آموزش ندیده است که در بحران ارتباطی که درون خانواده تجربه می‌کند، چگونه هم احترام و هویت خود را حفظ کند هم به گونه‌ای احساس مفید بودن داشته باشد که هویت مادرانه‌اش زیر سؤال نرود.
ضرورت اجتماعی مطالبه‌گری برای احیای هویت مادرانه
حال که یک روز در تقویم به زنان و مادران اختصاص داده شده است، چرا به جای تقلیل روز زن به اهدای چند جایزه به چند نفر از مادران نمونه یا زنان فرهیخته، وسیع‌تر نیندیشیم و از این نام‌گذاری برای دعوت سیاست‌گذاران اجتماعی به‌ویژه سیاست‌گذاران امر آموزش خانواده استفاده نکنیم و به عنوان زنان و مادران مطالبه‌گر از آنان نخواهیم ایده‌های متناسب با زندگی امروز را مدنظر قرار دهند و به جست‌وجوی طرح‌های آموزشی برای توانمندسازی مادران در مهارت‌های هوش هیجانی و ارتباطات درون خانواده برآیند! از جدی‌ترین نیازهای مادر امروز دیدن آموزش مهارت‌های خودشناسی، برقراری ارتباط موثر با فرزند، بازیابی هویت زنانه بر اساس شرایط زندگی مدرن و روش‌های نوین تربیت فرزند است. تجربه‌های زیسته زنان در جامعه چه در مقام زن چه در مقام مادر، چنان که خود بیان می‌کنند، فداکارانه و همراه با ازخودگذشتگی‌های اجتماعی است. چرا اجتماعی؟ چون جامعه انتظار دارد زنان فداکار و ازجان‌گذشته همانند قرون پیشین، در برابر همه بلایای طبیعی و آسیب‌های اجتماعی برای حفظ خانواده که به حفظ جامعه منجر می‌شود، سینه سپر کنند. آن‌ها این مهم را در نظر نمی‌آورد که تغییرات اجتماعی عصر ارتباطات بر نگرش همه افراد در نسل‌های مختلف تأثیر گذاشته است. زنان و مادران امروز برای چگونگی ارتباط با نسل فرزندان خود آموزش ندیده‌اند. آنان وظیفه مادری در زندگی مدرن را نمی‌دانند و با چالش‌های مکرری در مسیر ارتباط گرفتن با فرزندانشان روبه‌رو هستند. مادران امروز به دلیل نداشتن توانمندی در برقراری ارتباط مؤثر و متناسب با نیاز فرزند امروز، دچار احساس استیصال می‌شوند. مادر امروز هم‌چنان مادران نسل‌های پیشین، مسیر برقراری ارتباط با فرزند را یا نصیحت و توجه دادن به حفظ احترام جایگاه بزرگ‌تری خود قلمداد می‌کند یا از سوی دیگر، مطیع بودن در برابر خواسته‌های فرزند. مسیر متعادل و حد میانه نگهداشتن را با توجه به ویژگی‌های نسل جوان امروزی فرانگرفته‌است. چه بسیار مادرانی که در مقام بزرگ‌تر خانواده تدبیر حل مسئله و مراوده تربیتی با فرزند امروز را ندارند. از سوی دیگر، مادر چون خود را کانون عاطفی خانواده می‌داند، با بروز شکاف ارتباطی، هویت مادرانه‌اش را در معرض تهدید می‌بیند و چه بسا برای نگهداشت این هویت در برابر زیر سؤال رفتن از سوی فرزندان، ناخواسته و ندانسته واکنش‌هایی بروز دهد که بیش از آنکه بتواند ارتباط را ترمیم کند، به آن صدمه وارد سازد. بهترین هدیه به زنان و مادران، توجه اجتماعی به آنان از طریق آموزش عمومی برای انتخاب سبک کارآمد، تعامل درون خانواده است.
دکتر مهتاب علی‌نژاد - جامعه شناس