چاپ

آریا بانو - دولت ژاپن مقابله با کاهش نرخ زاد و ولد را اولویت اصلی خود قرار داده است؛ اما از آنجایی که تعداد کمی از زنان در بحث‌های رسمی درباره این موضوع شرکت داده شدند، آنها حرف‌هایشان را از طریق رسانه‌های اجتماعی می‌زنند.

ژاپن سال گذشته کمتر از 800 هزار تولد را ثبت کرد که کمترین میزان زاد و ولد در این کشور 125 میلیون نفری است.
به همین دلیل نخست‌وزیر ژاپن وضعیت موجود را یک «تهدید» توصیف و این پرسش را مطرح کرد که: «آیا می‌توانیم به عنوان یک جامعه، به عملکردمان ادامه دهیم یا خیر؟»
تمرکز بر این موضوع باعث انتشار مقالات بی‌شماری شد؛ و یکی از آنها که بطور ویژه اعلام کرده بود «ژاپن بالاترین نسبت زنان 50 ساله‌ای که هرگز بچه‌دار نشده‌اند را در میان کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی دارد» واکنش‌های بسیاری را برانگیخت و سیلی از واکنش‌ها با هشتگ‌ «بی‌فرزندی تا آخر عمر» در همراهی با آن روان شد.
توموکو اوکادا، نویسنده 47 ساله ژاپنی این مقاله، به خبرگزاری فرانسه می‌گوید که خودش نیز برای مدت‌ها از بچه‌دار نشدن احساس «شرمندگی» می‌کرده و در ابتدا نیز از کلیک کردن روی واکنش‌های نوشته شده به این مقاله می‌ترسیده و نگران انتقادات تند مخاطبان بوده است.
اما در کمال تعجب با پاسخ‌هایی عمدتا دلسوزانه روبرو شده که در آن زنان توضیح داده بودند که چرا زنان نتوانستند تشکیل خانواده بدهند یا در برخی موارد چرا چنین کاری را انتخاب نکرده‌اند.
او می‌گوید که قویا معتقد بوده «زایمان یک کار عادی است» و به همین دلیل سرویس‌های همسریابی را به امید پیدا کردن شریک زندگی امتحان کرده است؛ اما شانسی نداشته و روزی که پدرش به او گفته آرزوی داشتن نوه دارد، او واقعا احساس گناه کرده است.
اما نوشتن از مدل زندگی‌اش در فضای مجازی و خواندن تجربیات دیگران، به او کمک کرده تا احساس کند روش زندگی‌اش «خوب» است.
رگبار انتقادها
در حالی که بسیاری از کشورهای توسعه یافته با نرخ پایین زاد و ولد دست و پنجه نرم می‌کنند، این مشکل به ویژه در ژاپن حاد است.
این کشور پس از موناکو دومین جمعیت سالمند جهان را دارد و با قوانین مهاجرتی نسبتا سختگیرانه‌اش نیز قابل پیش‌بینی است که با کمبود فزاینده نیروی کار مواجه خواهد شد.
فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن قول سیاست‌هایی از جمله کمک مالی به خانواده‌ها، دسترسی آسان به مراقبت از کودکان و مرخصی بیشتر به والدین را داده است اما با توجه به اینکه نمایندگان زن کمتر از 10 درصد از مجلس نمایندگان قدرتمند ژاپن را تشکیل می‌دهند و کابینه 19 وزیری کیشیدا نیز تنها دو وزیر زن دارد، بیشتر کسانی که در این باره نظر می‌دهند، مردان هستند.
این روند باعث شده که برخی زنان احساس کنند در حاشیه هستند یا حتی مورد حمله قرار گرفته‌اند.
آیاکو، یک زن بدون فرزند ساکن توکیو از جمله این افراد است که در توییتر خود می‌نویسد: «زنان را به خاطر نرخ پایین زاد و ولد سرزنش نکنید.»
به نظر او نقش‌های جنسیتی سنتی ژاپن، در ایجاد این مشکل و فشار بر زنان نقشی اساسی داشته است.
یک نظرسنجی دولتی در سال 2021 نشان داد که زنان ژاپنی حدود چهار برابر بیشتر از مردان برای کار‌های خانه و مراقبت از فرزندان زمان می‌گذارند؛ این اتفاق هم در حالی روی داد که شوهران زیادی «از داخل خانه» کار می‌کنند.
کارشناسان معتقدند کاهش نرخ زاد و ولد مشکلی پیچیده با ریشه‌های متعدد است. تنها 2.4 درصد از تولدها در ژاپن خارج از ازدواج رخ می‌دهد که کمترین میزان در میان 38 کشور سازمان همکاری و توسعه اقتصادی است. این رقم اغلب به هنجارهای محافظه‌کارانه و ساختارهای مالی که به نفع خانواده‌هاست نسبت داده می‌شود.
برخی هم با اشاره به وضعیت اقتصاد استدلال می‌کنند که رکود طولانی‌مدت کشور باعث شده زوج‌ها از بچه‌دار شدن منصرف شوند.
تاکومی فوجینامی از موسسه تحقیقاتی ژاپن می‌گوید: «تغییرات سیاستی مانند گسترش مهدکودک‌ها می‌تواند به افزایش نرخ تولد کمک کند، اما این افزایش اغلب موقتی خواهد بود. برابری در انجام کارهای خانه، ثبات اقتصادی بلندمدت و افزایش درآمد، راهکار کلیدی است».