بزرگنمايي:

گسترش دسترسي همگان به شبکه‌هاي اجتماعي، مجازي و افزايش تصاعدي ضريب نفوذ اينترنت در ايران و رشد تعداد سايت‌ها، وبلاگ‌ها و پايگاه‌هاي اطلاع ‌رساني باعث شده تا کاربران توجه ويژه‌اي به اين شبکه‌ها داشته‌ باشند. تاثير شبکه‌هاي مجازي در زندگي افراد بر هيچ‌کس پوشيده نيست و همين موضوع لزوم بررسي تاثير آن را آشکار مي‌کند. از طرف ديگر تاثير سن، جنس، تحصيلات، شغل و ساير ويژگي‌هاي فردي در استفاده کاربران از شبکه‌هاي اجتماعي موضوع قابل توجهي است.
نتايج نظرسنجي مرکز افکارسنجي دانشجويان ايران، در مورد وضعيت استفاده از شبکه هاي اجتماعي مجازي در ايران در کانال رسمي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات نشان مي دهد که بيشترين سهم استفاده از شبکه هاي اجتماعي مجازي در کشور با سهم 28.2 درصدي متعلق به زنان خانه‌دار است.

** اختلال در تعاملات خانوادگي نتيجه حضور مداوم در شبکه هاي اجتماعي
افشين طباطبايي پژوهشگر مسائل اجتماعي گفت: استفاده از تکنولوژي و فناوري هاي نوين اجتناب ناپذير است و مشکل اصلي استفاده درست از اين ابزارها است به شکلي که ما برده تکنولوژي نباشيم و بر ما تسلط نداشته باشد.
وي اظهارکرد: در حال حاضر برخي از زنان خانه دار در استفاده از اين شبکه هاي مجازي اعتياد پيدا کرده اند به طوري که در طول روز و گاهي حتي تا نيمه هاي شب در اين فضاهاي مجازي مشغول جستجو و مشاهده مطالب و عکس ها و فيلم ها هستند.
طباطبايي تاکيد کرد: اين حضور مداوم زنان خانه دار در فضاهاي مجازي منجر به بروز اختلالاتي در تعامل با همسر و فرزندانشان مي شود چرا که اين زنان زماني را که بايد صرف بازي با کودکان، تربيت فرزندان خود کنند را به حضور در اين شبکه هاي اجتماعي اختصاص مي دهند.
اين نويسنده و پژوهشگر مسائل اجتماعي افزود: از سوي ديگر اين حضور مداوم در شبکه هاي اجتماعي باعث مي شود که شخص از محيط پيرامون و زندگي عادي فاصله بگيرد که منجر به سست شدن بنيان خانواده که اصلي ترين نهاد جامعه است، مي شود.
وي با اشاره به اين که مادران الگوي فرزندان خود هستند، گفت: مادران اولين الگوي افراد هستند و در صورتي که اين الگو، سواد رسانه اي و آگاهي کافي نداشته باشد باورها و ارزش هاي کاذب به نسل آينده ارائه مي شود و فرزندان با محيط زندگي دچار تضاد مي شوند که اين فرايند تاثيرپذيري به واسطه استفاده والدين و مادران از اين فضاهاي مجازي است.
وي با اشاره به نيازهاي عاطفي زنان بيان کرد: زنان به لحاظ عاطفي نياز به توجه، گفت و گو و تعامل با افراد دارند و وقتي اين مهم در خانواده محقق نشود فضاهاي مجازي اين مجال را در اختيار آنها قرار مي دهد و به آن سمت و سو گرايش پيدا مي کنند و در اين بين با مشکلات و آسيب هاي اجتماعي روبه رو مي شوند که در برخي موارد غيرقابل جبران است.

** تغيير سبک زندگي و حضور زنان در فضاهاي مجازي
طباطبايي با اشاره به تغيير سبک زندگي زنان خانه دار نسبت به گذشته افزود: به واسطه پيشرفت تکنولوژي و ابزار نويني که در بازار وجود دارد سهولت و سرعت در کارها بيشتر شده و از سوي ديگر زندگي آپارتمان نشيني موجب شده که ديگر زنان خانه دار گرد هم جمع نشوند و بنابر اين گپ و گفت و گو بين آنان روز به روز کمتر از گذشته شده است.
اين پژوهشگر مسائل اجتماعي افزود: يکي از نيازهاي بشر تعامل و برقراري ارتباط با هم نوع خود است به شکلي که در بسياري از شهرهاي اروپايي همچون پاريس و ميلان در کافه هاي قديمي افراد نمي توانند از گوشي همراه خود استفاده کنند و بايد آن را خاموش کنند و در اين مکان ها افراد را به تعامل و ارتباط اجتماعي ترغيب مي کنند.
وي اظهارکرد:در ارتباط انساني و گفت و گو نياز به عناصر اصلي همچون نگاه، شنيدن صدا و .. است که در فضاي مجازي اين موارد حذف مي شود و بار احساسي درستي منتقل نمي شود که براي انتقال درست احساسات بين افراد لازم است که به صورت رو در رو با هم در ارتباط باشند.

** کم کاري رسانه هاي رسمي و گرايش به شبکه هاي اجتماعي
حسين نوريخواه استاد دانشگاه درباره دلايل افزايش گرايش افراد براي استفاده از فضاهاي مجازي، گفت: از آنجايي که رسانه هاي ما آن طور که بايد و شايد به لحاظ خبري و اطلاعات افراد را قانع نمي کنند در نتيجه افراد به ساير ابزارهاي اطلاع رساني گرايش پيدا مي کنند.
وي افزود: اگرچه اخبار منتشر شده در شبکه هاي اجتماعي قابل اعتماد نيست اما از سوي ديگر اين شبکه ها آزادي عمل بيشتري دارند و محافظه کاري در اين شبکه ها وجود ندارد و مخاطبان بيشتر به آنها گرايش دارند.
اين استاد دانشگاه، دليل گرايش زنان خانه دار به اين شبکه ها را پيچيدگي هاي زندگي شهري و گسترش زندگي آپارتمان نشيني عنوان کرد و گفت: شبکه هاي اجتماعي صرفا خبررسان نيستند و بلکه در کانال ها، ارتباطات نفر به نفر و يا گروهي وجود دارد و افراد با تشکيل اين گروه ها با يکديگر ارتباط برقرار مي کنند چرا که با رشد تکنولوژي ارتباطات رو در روي افراد کاهش يافته است.

** استفاده از فضاهاي مجازي بايد هدفگذاري شود
اين استاد دانشگاه درباره مزاياي استفاده از شبکه هاي اجتماعي براي زنان خانه دار، گفت: اين شبکه ها فرصتي براي انتقال مفاهيم فرهنگي و علمي همچون دسترسي به کتاب هاي صوتي، کشفيات علمي در زمينه هاي مختلف، فرهنگ و آداب و رسوم ملت هاي مختلف است اما نکته اي که بايد به آن توجه کرد اين است که اين حرکت هدفگذاري شود چرا که اگر هدف مشخصي تعيين نشود ممکن است به بيراهه برويم.
وي به کتاب ها و فيلم هايي که به صورت رايگان در اين کانال ها عرضه مي شود اشاره کرد و گفت: به نظر من اين کار درستي نيست چرا که براي تهيه اين فيلم ها و کتاب ها هزينه هاي زيادي شده اين در حالي است که افراد به صورت رايگان از آنها استفاده مي کنند در صورتي که بايد تمهيداتي در نظر گرفته شود تا حق و حقوق مولف و توليدکننده در اين موارد رعايت شود.

** شبکه هاي اجتماعي مطابق با قوانين و فرهنگ ما نيستند
نوريخواه با تاکيد بر اين که اين شبکه هاي اجتماعي مطابق قوانين و مقررات و فرهنگ جامعه ما نيستند، افزود: شبکه هاي اجتماعي همچون تلگرام شبکه هاي جهاني بوده و مطابق با فرهنگ ما نيستند لذا مطالب، تصاوير و فيلم هايي که در اين شبکه ها منتشر مي شود آسيب هاي جبران ناپذيري براي افراد و به خصوص زنان خانه دار به دنبال دارد و ضروري است که توجه جدي به اين مهم شود و تا حد ممکن جلوي اين آسيب ها را گرفت.
نوريخواه اظهارکرد: در حال حاضر نرم افزارهاي مناسبي در کشور وجود دارد که براي تمام اقشار جامعه قابل دسترسي است و افراد مي توانند با جستجو در فروشگاه ها و مراکز معتبر از آنها استفاده کنند.
وي تصريح کرد: عليرغم تلاش مسئولين اين شبکه ها به قوانين ما پايبند نيستند در صورتي که اگر ما از نرم افزارهاي داخلي استفاده کنيم مي توانيم به کمک ابعاد قانوني حمايت هاي لازم را از کودکان، زنان و خانواده ها داشته باشيم چرا که اين فضاها برخلاف تصور واقعي هستند و مي تواند در حفظ بنيان هاي فرهنگي و هنري موثر باشند.
نوريخواه مهمترين اولويت در زمينه استفاده از شبکه هاي مجازي را قانون مند کردن آن عنوان کرد و گفت: اگر استفاده از شبکه هاي اجتماعي هدفگذاري و قانونمند شوند آنگاه مي توانيم بسياري از سياستگذاري ها در فضاهاي مجازي را نيز انجام دهيم.
اين استاد دانشگاه تاکيد کرد: زنان خانه دار نبايد حداکثر بيش از يک تا دو ساعت در روز از فضاي مجازي استفاده کنند، گفت: همه افراد بايد برنامه ريزي و زمانبندي مناسبي براي استفاده از شبکه هاي اجتماعي داشته باشند.
نوريخواه تصريح کرد: البته ما نبايد تنها به آسيب هاي ناشي از استفاده زنان خانه دار از اين شبکه ها تکيه کنيم چرا که اگر در استفاده از اين شبکه ها هدف هاي اقتصادي همچون کارآفريني براي اين قشر را مورد توجه قرار دهيم نتايج خوبي حاصل مي شود. براي نمونه زنان خانه دار مي توانند بسياري از کالاهايي که خود اقدام به تهيه آن مي کنند را به کمک اين شبکه ها به فروش برسانند.
وي پيشنهاد کرد: با گسترش شبکه هاي داخلي که امکان پرداخت داشته باشند و بتوان کالاها را به صورت قانوني عرضه کرد زمينه گسترش تجارت الکترونيک براي زنان خانه دار فراهم مي شود که نه تنها کمک مالي براي خانواده است بلکه از نظر اقتصادي براي جامعه نيز مفيد است.
شبکه‌هاي اجتماعي همچون شمشير دولبه در جامعه عمل مي کنند که مي تواند محصول آن مثل اطلاعات، آسيب‌ها و مسائل گوناگون براي افراد به همراه داشته باشد و به نظر مي رسد براي رهايي از اين پيامدها بتوان با آموزش در مدارس تا دانشگاه ها آسيب ها را کاهش داد. همچنين نهادها و سازمان هاي مربوطه همچون شهرداري ها و صدا و سيما مي‌توانند در فرهنگسازي و نحوه به‌کارگيري صحيح اين فضا به شکل همگاني نيز تاثيرگذار باشند. در حال حاضر عدم آگاهي از فعاليت‌ در فضاي مجازي، اکثر طبقات جامعه را با تبعات مختلف روبرو کرده است.
با توجه به قابليت‌ها و نيازهاي زنان خانه‌ دار مي‌توان با توسعه شرايط کارآفريني و افزايش توليدات خانگي، ارتقاي کسب درآمد خانوار و مشارکت زنان در جامعه اقدامات مناسب انجام داد. براي مثال زنان خانه‌دار مي‌توانند با کسب مهارت‌هاي گوناگون همچون يادگيري زبان انگليسي و کسب فنون ترجمه، آموزش انواع هنرها و صنايع دستي در توليد و توسعه ملي موثر باشند.
اگر سياستگذاران فرهنگي نيازهاي مطلوب و جذاب ديگري را براي غني‌سازي اوقات فراغت زن خانه‌دار ارائه دهند، آن وقت مي‌توان اميدوار بود که شبکه‌هاي اجتماعي به عنوان يک فرصت در ارتقاي آگاهي زنان تاثيرگذار هستند.