آریا بانو - افراد آب زیر کاه
آب زیرکاه کنایه از آدم های بدجنس است که زیرزیرکی کاری را بر خلاف آنچه در ظاهر هستند انجام می دهند. به عبارتی افرادی که در لباس دوست هستند ولی برای رسیدن خود به منفعت دست به اعمالی دیگر می زنند و بنای مکر و نیرنگ می گذارند و به زیان افراد دیگر عمل می کنند.
آب زیرکاه چیست؟
آب زیرکاه ، اصطلاحا به اشخاصی اطلاق می شود که زندگی و حشر و نشر اجتماعی خود را بر پایه فریب و نیرنگ می نهند و با صورت حق به جانب ، ولی سیرتی زشت و ناپاک درصدد به انجام رساندن خواسته های شوم خویش برمی آیند.
ضرر و خطر اینگونه اشخاص حیله گر و بدجنس ، بسیار بیشتر از دشمن ظاهری است؛ زیرا دشمن با چهره و حربه دشمنی به میدان می آید، در حالی که این طبقه در لباس دوستی و خیرخواهی خیانت می کند. حال، بهتر است ببینیم که ریشه تاریخی این عبارتِ مثلی از کجاست و چطور ممکن است آبی که در زیرکاه است، باعث زیان و ضرر شود.
آب زیر کاه در قرون و اعصار قدیمه جزء نیرنگ های جنگی بود و سپاهیان متخاصم را از این رهگذر غافلگیر و منکوب می کردند.
البته این حیله جنگی در منطقه های باتلاقی و نقاطی که شالیزاری داشت بیشتر معمول و رایج بود تا همان طوری که گفته شد، باعث سوءظن دشمن نگردد. طریقه اش این بود که در مسیر قشون مهاجم باتلاقهای پراکنده و گوناگون و کم عرض حفر می کردند و روی باتلاقها را با کاه و کلشن می پوشانیدند.
بدیهی است عبور از این مناطق باعث می شد که قسمت مقدم مهاجمین یعنی پیشتازان و سوارکاران در باتلاقهای سرپوشیده فرو روند و پیشروی آن ها دچار کندی شود تا برای مدافعان فرصت و امکان امادگی و تجهیز سپاه فراهم آید. این مثل را در مورد اشخاص حیله گر بکار می برند.
از همین روست که آب زیرکاه بودن کنایه از افرادی است که با حیله و خدعه و موذی گری که البته دربرخی مواقع زرنگی خوانده می شود و شاید در نظر بعضی خوشایند و هوشمندانه هم بنظر برسد، کاری می کنند که زیان بزرگی به یک گروه می رسد. به عبارتی این چنین اشخاص کسانی هستند که اعمال ریاکارانه بسیار دارند و شاید بتوان قرابت معنایی آنرا در ضرب المثل« از پشت خنجرزدن» پیدا کرد.

در رویارویی با اشخاص آب زیر کاه چه کنیم؟
- برای انجام هیچکار حساسی به آن ها اعتماد نکنید، چنانچه کار‌فرما هستید این فرد را استخدام نکنید و چنانچه همکار وی هستید تلاش کنید از او دوری کنید، علت اصلی این مسئله این است که شما هیچ وقت نمی توانید بدانید وی چه زمانی احساسات واقعی اش را نسبت به شما نشان خواهد داد، اغلب مواقع شما حتی نمی توانید حدس بزنید این احساسات چه هستند، این اشخاص هیچوقت روراست نیستند.
- احساسات شخصی تان را از این معادله خارج کنید، نسبت به ترفندهای این افراد عکس‌العمل عاطفی نشان ندهید.
ویژگیهای شخصیتی کودکان آب زیرکاه:
- بدگویی از دیگران (حتی اعضای خانواده ااعم ازبرادر یا خواهر) این ویژگی بیشتر در مورد دوستان وی مصداق دارد تا به این شیوه بتواند شرایط و زمینه تنبیه را برای آن ها ایجاد کرده و از این رفتارها لذت ببرد. این کودک از تمایلات دیگر آزاری( یا سادیستیک) بهره می برد.
- در اکثر مواقع تظاهر به مظلومیت کرده و خود را بیگناه جلوه می دهد و به محض این که دیگر از وی غافل شوند دردسر ایجاد می کند.
- معمول از گوشه چشم رفتار معلم، مربی و گاه والدین را زیر نظر دارد.
- این کودک میتواند تعدادی دوست خصوصی و صمیمی داشته باشد و با آن ها در تعامل باشد.
- درصورت لزوم در هرگونه ازمون یا تست میل به تقلب در او به فراوانی مشاهده می شود.

روش اصلاح و تغییر رفتار کودک آب زیرکاه
اولین گام برای ترمیم و اصلاح رفتار اینگونه کودکان تحسین و تشویق رفتارهای مناسب آنهاست، در مرحله بعد ارائه تکلیف به کودک مناسب با وضعیت روانی و فیزیکی تا او را شخصی مسئول و متعهد به بارآورد.
باید توجه داشت که این چنین کودکان احتیاج به جلب توجه دارند که یعنی باید باور کنند و حس کنند که شما بعنوان والدین یا مربی یا معلم دیده میشوند و وجود دارند، نقش دارند و همینطور قابلیت مفید بودن در جمع و جامعه، با تأکید و یادآوری این نکته که قوانین دشوار و تنبیهات شدید، کودک فوق را به طرف فعالیت های پنهانی سوق خواهد داد.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته