آریا بانو - همه ی ما خندیدین را دوست داریم و زندگی هم با خنده و شوخی جذاب تر و راحت تر میشود . ولی آدم ها تعریف و برداشت های بسیار گوناگون و مختلفی از شوخی دارند، احتمالا چیزی که در نظر شما صرفا شوخی هست در نظر یک نفر دیگر توهین شمرده شود و برعکس.
همه ی ما خندیدین را دوست داریم و زندگی هم با خنده و شوخی جذاب تر و راحت تر میشود . ولی آدم ها تعریف و برداشت های بسیار گوناگون و مختلفی از شوخی دارند، احتمالا چیزی که در نظر شما صرفا شوخی هست در نظر یک نفر دیگر توهین شمرده شود و برعکس.
یا شاید چیزی که در نظر یک نفر دیگر کاملاً یخ و بیمزه است در نظر شما کاملاً خنده‌دار و جذاب بنظر برسد. بهرحال هر کسی برداشت خویش را را شوخی و مزاح دارد. برای شما مرز بین« شوخی» و« توهین» کجاست؟
اما این انتخاب و تصمیم برای هر کسی تفاوت میکند .
باید بگویم بسیاری از آقایان و مخصوصا پسرهای جوانی که ازدواج میکنند ، هنوز در فضای مجردی به سر می برند و نمی دانند جلوی همسرشان چه باید بگویند و چه نگویند، اجازه بدهید خیلی ساده تر شوخی های شایع برخی مردان را با همسرشان بگویم، اما توجه کنید اینها در فضای معمولی و شوخی هست:
شوخی های تهدیدی
– طلاق: به عنوان مثال همسر شما میگوید “اگه یکماه پخت وپز نکنم چیکار می کنی؟” بدترین پاسخ این هست:”خب طلاقت میدم! ” بعد هم غش غش میخندید و در جواب ناراحتی همسرتان می گویید:”بابا شوخی کردم” همسر شما هم غمگین میشود و شما وی را “بی جنبه” خطاب می کنید و یک شوخی ساده میشود بهانه ای برای جنجال!
خب اکنون فرضا اگر خیلی مرد خوبی باشید از دل همسرتان هر طور شده در می آورید، ولی یک اتفاق خیلی بد افتاده، همسر شما مضطرب و نگران میشود ، به فکر میرود ، غمگین میشود ، در روابط زناشویی اش اندکی سرد میشود و … اما منظور این نیست که با یک شوخی کوچک همه چیز آوار میشود ، مدنظر این هست که هنگامی که از این مزاح ها کردید آرام آرام عادت تان میشودو به تدریج تیشه به ریشه رابطه می زنید.
– زن دوم: شب دیر به منزل می آیید، همسرتان میگوید :”کجا بودی تا این وقت شب؟” شما هم می گویید:”خونه دومی!!! ” خیلی شوخی جالبی بود نه ؟ یا به عنوان مثال بدون هیچ بهانه ای مسأله زن دوم را مطرح می کنید! به عنوان مثال به بچه هایتان می گویید:” اره دیگه یواش یواش میخوام یه مادر جدید براتون بیارم! ”
اما تجربه ثابت نموده مردانی که از این مزاح ها میکنند ، کسانی هستند که هیچ وقت این کار را نمی کنند! ولی باز هم تأکید میشود که این شوخی ها تیشه به ریشه زندگی میزند ، همسر شما دائم در فکر میرود ، شما هم با خودتان فکر می کنید همسرم چه قدر بدبین هست و زنهای مردم اینطور نیستند و …! همین میشود آتو برای فاسد شدن یک روابط زناشویی.
– مرگ و زندان: آقا یک سرما خوردگی کوچک گرفته، به همسرش میگوید :”خانم اون قلم و کاغذ رو بردار بیار آخرین وصیت هام رو بکنم. ” یا به عنوان مثال زیاد هستند آقایانی که تا مشکلی در کارشان پیش می آید میگویند :”خانم اون وسیله های ما رو جمع کن امروز فرداست که با مامور بیان دنبالم. ” یا “سعی کن ماهی یه دفعه بیای ملاقاتم و کمپوت آناناس هم بیاری! ” اما اینها نمونه هست ولی حرفهایی هست که زیاد در زندگی ها هستند و هیچ پایه و اساسی ندارد و مرد تنها برای شوخی اینها را بیان میکند ، ولی نمی داند با همین شوخی ها به همسرش لطمه روحی میزند و وی را مضطرب و نگران میکند .
این را هم بگویم، لطفا اگر این شوخی ها را با همسرتان می کنید، بدون هیچ اهل تعارف، انتظار محبّت و خوشحالی و گرم بودن منزل و … را از وی نداشته باشید. یکی از دوست های من که از اتفاق خیلی هم به همسرش علاقه داشت، بخاطر همین ناشی گری ها و شوخی های بی مورد ، اکنون در دادگاه خانواده در آمدوشد برای تقاضا طلاق همسرش است. بنابراین لطفا مراعات کنید.

شوخی در محل کار:سرکشی یا خدمت؟
درصورتی که مدیر یک مجموعه باشید، حتماً با مواردی برخورد داشته اید که کارمندها به شوخی با هم بپردازند. امکان دارد یک باره صدای خنده آنها بلند شود یا شوخی ها به مرز تحمل ناپذیر برسد. ولی حتی اگر شوخی ها انقدر واضح نباشد، باز هم کارمندها بین خودشان شوخی هایی دارند.
در چشم بعضی از مدیران این شوخی و خنده ها بکار آسیب میزند . بنظر آنها کارمند خوب، کسی هست که با جدیت سر کار بیاید و مستقل از تمام کارمندان تا عصر زحمت بکشد و برود. ولی آیا پرسنل شوخ طبع حقیقتا به محیط کار آسیب می زنند؟
شوخی های تهاجمی
بیش تر نگرانی مدیران از شوخی هایی هست که به تشویش، دلخوری و بی‌نظمی منتهی شود. هنگامی که یک یا چند کارمند علیه جمعی دیگر شوخی هایی میکنند که سبب تصغیر، اهانت و ناراحتی شود، به سختی میشود از اثرهای مثبت شوخی مکالمه کرد .
یک مطالعه نشان داده که خانم‌ها در محیط کار کمتر از شوخی های تهاجمی استفاده میکنند . آنها ( چه در رابطه با خودشان و چه با افراد دیگر) تلاش میکنند جانب احتیاط را نگه دارند. ولی مردها با زن ها( به خصوص شوخی های جنسیتی) و مردها با مردها( به خصوص شوخی های فیزیکی) نامناسب بیشتری دارند.
ولی زن ها بطور متوسط بیش از مردها از شوخی های تدافعی استفاده میکنند . شوخی هایی که در دل خود خشونت دارد، ولی بیش تر باهدف دفع خشونت ظاهر میشود .
خیلی مهم هست که شوخی ها به تقویت روحیه جمعی مدد کند، نه آن که بین آنها فاصله بیندازد.
با کسی که شوخی هایش آزاردهنده هست چه کنیم؟
قدم اول:اول خودتان را بررسی کنید، حس خودتان چطور است؟
هیجانات ما کلید انگیزه ها و جزیی از پروسه ی تصمیم گیری های ما هستند. هر چند احساسات ما نباید مهم ترین هدف زندگی ما باشند، ولی در جریان زندگی روزمره، اطلاعات درستی به ما می‌دهند . اگر با کسی روبرو شدید که شوخی هایش ناراحت تان میکند ، خیلی مهم هست که نخست وضعیت هیجانی و احساسی خودتان را بررسی کنید و بعد تصمیم بگیرید چه برخوردی داشته باشید.
اول مشخص کنید چرا چنین شوخی شما را می رنجاند. از خودتان بپرسید:« در این شوخی چه چیزی است که من را تا این اندازه آشفته می کند؟» این کار به شما کمک میکند خودتان را به خوبی و کاملاً بروز دهید. خوب بررسی کنید که آیا هنگامی که با این شخص و شوخی هایش روبرو می شوید حقیقتا لازم هست با وی مقابله کنید یا این که میتوانید شوخی اش را نادیده بگیرید و از آن بگذرید.
گاهی شوخی و شوخ طبعی که می شنوید خیلی هم بد نیست و امکان دارد شما به دلیل خاصی بیش از حد حساسیت نشان می دهید. درصورتی که یک شوخی را درک نکنید یا تصور دیگری در حافظه خویش داشته باشید امکان دارد به روش ای اشتباه عکس العمل نشان بدهید. بنابراین اندکی مکث کنید و ببینید آیا این شوخی را باید به خودتان بگیرید یا این که واقعا موردی برای دلخور شدن ندارد؟ درصورتی که پس از این پژوهش ها دیدید حقیقتا ناارحت و عصبانی هستید بنابراین احتمالا با یک مطرح کردن ساده مشکل تان برطرف شود و نیازی به عکس العمل های جدّی تر نباشد.
مقابله کردن با کسی احتیاج به شهامت و قدرت هیجانی دارد، حتی اگر به شوخی های وی مربوط باشد. درصورتی که حس تان این هست که شوخی های این شخص، بخشی از هویت فردی یا انتخاب های شخصی در زندگیتان را هدف می گیرد، بنابراین حتماً حقیقتا عصبی و ازرده تان میکند . اگر حس می کنید قادر به کنترل احساسات تان نیستید( به عنوان مثال امکان دارد واکنش فیزیکی نشان دهید)، بهتر است نخست به خودتان کمی زمان بدهید و از موقعیت فاصله بگیرید.

قدم دوم:روابط تان را در نظر بگیرید
هنگامی که به رویارویی با کسی که شوخی هایش آزارتان میدهد فکر می کنید نخستین و مهم ترین چیزی که باید در نظر بگیرید، روابط تان با آن شخص هست. این که چه نسبتی با هم دارید و سابقه ی رابطه تان چطور هست اهمیت زیادی در این باره دارد.
دوست های نزدیک و صمیمی
درصورتی که دوست دارید به هر قیمتی روابط تان را با کسی که شوخی هایش غمگین تان میکند حفظ کنید، بنابراین باید ببینید چطور میتوانید با وی گفت و گو کنید. درصورتی که این شخص کسی هست که با وی نزدیک هستید بنابراین احیانا حبیب ندارید سبب حس خجالت وی شوید، برای این که خودتان هم دوست دارید روابط تان حفظ شود و مایلید کمکش کنید تا بفهمد شوخی هایش توهین آمیز هست.
مخصوصا این که شما دوست صمیمی یا شخصی را که به وی نزدیک هستید مرتبا و مکررا می بینید و احتمال این که شوخی های آزاردهنده ی وی مستمر باشد زیاد هست، بنابراین حتماً باید قبل ازاین که رفتار وی مسئله ساز شود متوقفش کنید.
اشخاص غریبه و کمتر اشنا
برخورد با شخصی که کاملاً با وی بیگانه اید یا شناخت بسی کمی با وی دارید، موقعیتی کاملاً متفاوت هست، برای این که شما اصلاً اطلاعی از این که چه واکنشی امکان دارد نشان بدهد ندارید. در چنین مواردی بسی مهم هست که پیش از هر گونه مواجهه ای اول شرایط و موقعیت خویش را از نظر بی آزار و ایمن بودن بررسی کنید.
قدم سوم:امنیت تان را در نظر بگیرید
به هر حال با هر کسی که قرار هست مواجهه ای داشته باشید باید جنبه های ایمنی را هم در نظر بگیرید. زیرا شما نمی دانید با اعتراض شما، طرف مقابل چه واکنشی امکان دارد نشان بدهد. خوشبختانه در بیش تر موارد، درصورتی که شما نسبت به ظرفیت هیجانی خود آگاه باشید مشکلی بوجود نخواهد آمد، ولی گاهی ممکن است رودررویی با کسی، عواقبی داشته باشد.
بنابراین از گذشته نزد خودتان فکر کنید که درصورتی که با اعتراض شما، طرف در برابر پرخاش کرد یا عکس العمل بد و تندی نشان داد چه خواهید کرد؟ آیا فراهم اید تبعات آنرا بپذیرید؟ اما شما مدام هم نمی توانید برنامه ای کاملاً از پیش تعیین شده در نظر بگیرید، زیرا عکس العمل های غیرمنتظره هم طبیعی اند و همه چیز قابل پیش بینی نیست، ولی بهرحال شما باید نخست از جانب خودتان به درصدی از اطمینان برسید و وضعیت هیجانی و روانی طرف مقابل را هم تا جایی که امکان دارد بررسی کنید.
قدم چهارم:رک و راست باشید
خیلی از افرادی که اهل شوخی و مزاح هستند این را برای خویش یک هنر میدانند . زیرا بهرحال تشخیص موقعیت درست و ساختن و به زبان آوردن چیزی که بتواند بقیه را بخنداند آنقدر کار ساده ای نیست! ولی گاهی این شوخی تبدیل به توهین و طعنه میشود . در مواجهه با کسی که شوخی اش آزارتان می دهد منفعل نباشید و این شهامت را پیدا کنید که اعتراض تان را نشان دهید.
لازم نیست جنگ راه بیندازید یا این که کلا سکوت کنید. فقط کافیست رک و راست حرف تان را بزنید. مخصوصا درصورتی که طرف مقابل دوست نزدیک تان باشد باید حس شما را درک کند. در رابطه دوستانه شما باید راحت تر بتوانید نظرتان را بگویید و نشان بدهید که از چیزی دلخور شده اید، بدون این که درد سری ایجاد شود یا ماجرای تلخی روی بدهد.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته