آریا بانو - حسادت در بین فرزندان رابطه مستقیمی با رفتار و کردار اطرافیانشان دارد. حسادت در بین فرزندان را والدین باید شناسایی و در جهت کنترل و مدیریت آن ها اقدام کنند.
حسادت در بین فرزندان:
حسادت در بین فرزندان از جمله موضوعات اساسی و مهمی است که هر فرد باید به آن در روش های تربیتی خود توجه کند. در این مقاله قصد داریم که شما را به نحوه و چگونگی حسادت در بین فرزندان آشنا کرده و راهکارهایی را برای مدیریت و کنترل آن ارائه دهیم؛ پس اگر به فکر تربیت درست کودکان خود هستید ما را تا پایان این متن همراهی کنید.
منظور از حس حسادت چیست؟
یکی از هیجانات درونی و احساسات نهفته شده انسان ها در زندگی اجتماعی خود که باید به خوبی هدایت شود، حس حسادت است. در واقع در محیط زندگی و خانواده ما اتفاقی سب بروز و تشدید حس حسادت در رفتار افراد خواهد شد. بزرگسالان می توانند علت و ریشه حس حسادت های خود را در دوران کودکیشان یعنی سن 2 تا 5 جستجو کنند؛ چرا که رفتار و اعمال برخی از نزدیکان و اطرافیان سبب بیدار شدن این حس در درون آن ها خواهد شد.
اگر حس حسادت را در بین افراد از نظر جنسیت آن ها بررسی کنیم؛ طبق نتایج بدست آمده باید گفت دختران بیشتر از پسران نسبت به اتفاقات اطراف خود واکنش نشان داده و حس حسادت در آن ها برانگیخته می شود. همچنین تفاوت سنی یکسال و نیم تا سه سال نیز یکی دیگر از ویژگی هایی است که سبب حسادت بین افراد خواهد شد.

سال 1987 در آمریکا تحقیقاتی صورت گرفت که نتایج آن نشان دهنده میزان تفاوت بالای حسادت در فرزندان اول خانواده و یا تک فرزندان و کودکان باهوش نسبت به سایر کودکان و فرزندان یک خانواده است. این حس حسادت در بین کودکان در محیط یک خانواده، زمین بازی، مدرسه و ... که باعث ایجاد حس رقابت و نزاع در آن ها خواهد شد، در انواع و اقسام همچون خرید اسباب بازی، خوردن کیک، انتخاب کانال تلویزیون یا نشستن در ردیف جلوی اتومبیل و ... قابل مشاهده است.
شیوه های مدیریت و کنترل حسادت در بین فرزندان:
حسادت بین فرزندان ، مشخصه بارز هر انسانی است که اگر به بهترین شکل هدایت نشود باعث ایجاد تاثیرات منفی در زندگی هر فردی خواهد شد و آسیب های جبران ناپذیری را هم برای خود و هم دیگران در پی خواهد داشت. در واقع زمانی که دو یا چند کودک به عنوان اعضای یک خانواده در زیر یک سقف با یکدیگر زندگی می کنند، برخی از رفتارهای اطرافیان نسبت به هریک از این کودکان ممکن است سبب بروز حس حسادت و انگیزه های رقابتی در بین سایرین شود. همانطور که در قسمت قبل نیز به آن اشاره شد، این حس رقابت و نزاع در بین خواهران و برادرانی با جنسیت واحد که از نظر تفاوت سنی خیلی به هم نزدیک هستند؛ بیشتر خود را نشان می دهد.

بنابراین والدین باید توجه داشته باشند که نقش و تاثیر آن ها در ایجاد حس حسادت در بین فرزندان بسیار حائز اهمیت است و هر گونه رفتار و کردار نادرست از سوی آن ها باعث نزاع و رقابت فرزندان آن ها با یکدیگر خواهد شد. در نقطه مقابل والدینی که با یک برخورد صحیح و منطقی کودکان خود را تربیت می کنند و تفاوتی بین آن ها نمی گذارند؛ بسیار در مدیریت و کنترل حسادت در بین فرزندان موفق تر هستند. بنابراین کودکان چون همواره در معرض توجه و محبت اعضای خانواده خود هستند؛ تحمل هیچ رقیب و تمایزی را در رفتار دیگران نسبت به خود نخواهند داشت.
تفاوت بین حسادت پنهان و آشکار در کودکان
کودکان و بزرگسالان نشانه های حسادت را با توجه به شرایط به گونه ای متفاوت از خود بروز خواهند داد؛ به طور مثال هنگام بازی کردن با زدن ضربه محکمی به پای دوست یا مانع پیشرفت دیگران شدن نشانه هایی از حس حسادت در افراد است. برخورد والدین، معلمان و ... نیز با کودکان ارتباط مستقیمی با حس حسادت آن ها خواهد داشت. در واقع کودکانی که همواره با بروز رفتار خاصی از خود به نشانه اعتراض مورد خشم والدینشان قرار می گیرند؛ معمولا پنهان کردن حس حسادت خود را به برخی موضوعات بهترین راه حل می دانند. در مقابل حسادت پنهان شده، برخی کودکان نیز حسادت خود را با روش های گوناگون به نشانه اعتراض و توجه به آن ها در رفتار و کردار خود نشان می دهند. حسادت در بین فرزندان از نوع آشکار آن والدین را متوجه اشتباهات تربیتی خود کرده و آن ها را به شیوه های مدیریت و کنترل حسادت در بین فرزندان سوق خواهد داد.

عوامل موثر بر حسادت در بین فرزندان
برای کاهش و کنترل حسادت در بین فرزندان بهتر است که در درجه نخست هر یک از عوامل موثر در ایجاد حس حسادت بین آن ها را شناسایی کنیم. این عوامل بر اساس مطالعات صورت گرفته همچون موارد مطرح شده در زیر است:
- به کار نبردن روش های ناپسند در مقایسه فرزندان با یکدیگر
- تولد و ورود فرزند دیگری به خانواده ( مخصوصا فرزند دوم)
- تحقیر فرزندان در حضور هم سن و سالان و دوستان خود
- تفاوت گذاشتن در شیوه های تشویق و تنبیه کودکان
- عدم توجه به مسئله حسادت و حساسیت کودکان در سنین 3 تا 4 سالگی
- ایجاد حس تمایز و برتری یکی از فرزندان نسبت به دیگران
و ... .

راهکارهای کاهش حسادت کودکان نسبت به یکدیگر
 اکنون با شناسایی هر یک از عوامل حسادت در بین فرزندان، باید از بروز هر گونه رفتار ناپسندی برای اذیت و انکار دیگران جلوگیری شود. به طور مثال، با تولد فرزند دوم خانواده چنانچه تفاوت سنی زیادی بین او و فرزند اول وجود ندارد؛ بهتر است که این حس را در فرزند اول خود ایجاد کرده که تولد بچه دوم هیچ تاثیری در تفاوت رفتار و کردار آن ها نسبت به او نداشته و درست همانند قبل است. برای اینکار باید از فرزند نخست خود خواهش کنید که در انجام برخی امور مربوط به کودک تازه متولد شده به شما کمک کند.
در غیر این صورت باید شاهد رفتارهایی همچون دست کردن در چشم یا گوش کودک تازه متولد شده، گذاشتن بالش بر روی او و یا افتادن بر روی او از جانب فرزند اول باشیم؛ در واقع او با این کارهای پنهان و آشکار تلاش در منحصر کردن عشق والدین نسبت به خود دارد و می خواهد توجه آن ها را مانند گذشته به خود جلب کند و حضور فرزند دوم را انکار کند.

بنابراین از جمله راهکارهایی که می توان برای کاهش حس حسادت در بین فرزندان ارائه کرد، می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- پاک کردن کینه و حسادت والدین نسبت به دیگران به دلیل عدم تاثیر گذاری در فرزندانشان
- کاهش احساسات منفی کودکان و تشویق او به جذب احساسات مثبت
- مطالعه داستان های کلاسیک و افسانه ای با پیام های اخلاقی برای او
- گوش دادن به صحبت های کودکان و کشف حسادت های آن ها
- دادن انگیزه و افزایش اعتماد به نفس کودکان
- آموزش و تقویت روحیه مشارکت آن ها در انجام امور
- توجه و محبت همیشگی و برخورد منطقی با خواسته های ناپسندیده آن ها
- توضیح اشتباهات با زدن مثال هایی با حس خوب و شوخ طبعی
- تعریف و تمجید از فرزند خود در هر مکانی و توجه به استعداد های نهفته او
- اجتناب از مقایسه کودکان خود با دیگران
 و ... .
چگونگی برخورد والدین با کودکان حسود:
والدین با درک احساسات فرزندشان باید به شیوه ای صحیح و مناسب آن ها را در جهت مقابله با احساسات اشتباه خود راهنمایی کرده و شدت حسادت در بین فرزندان را کاهش دهند. آن ها نباید هیچ رفتار اشتباهی را در شیوه تربیتی خود به کار گیرند تا با قربانی یک فرزند در حق دیگر فرزند خود فداکاری کنند.
نمونه ی چنین رفتاری را در والدین می توان در اعطا وسایل متعلق به فرزند بزرگتر به برادر یا خواهر کوچکترش مشاهده کرد، در چنین شرایطی فرزند بزرگتر با حس از دست دادن حق خود و حس توجه و محبت والدین به فرزندان کوچک دیگر حسادت خواهد کرد. بنابراین تمایز نگذاشتن والدین در توجه به خواسته ها و نیازهای کودکان و توجه به آسیب های احتمالی روانی و جسمی فرزندان یکی از نکات مهم و ضروری در عدم ایجاد حس حسادت در بین فرزندان خواهد بود.

اشتباهات والدین در بروز حس حسادت در بین فرزندان:
از جمله اشتباهات رفتاری و کرداری والدین و ... در دوران تربیتی و کودکی فرزندان خود که باعث بروز حسادت های پنهان و آشکار در بین آن ها خواهد شد می توان به هر یک از موارد زیر اشاره کرد:
حفاظت و محدودیت بیش از اندازه فرزندان
توجه بیش از اندازه به خواسته های کودک
ایجاد یک رقابت ناسالم بین کودکان
مقایسه کودکان با یکدیگر
توجه به کودکان بر اساس تاریخ تولدشان
گردآوری: بخش کودکان بیتوته