آریا بانو - هنگامی که والدین متوجه بیماری سرطان در فرزند خود می شوند، دچار شوک بزرگی شده و واکنش هایی مانند ترس، خشم، غم و اندوه و انکار را نشان می دهند و در نهایت سعی می کنند که با این احساسات خود مقابله کنند و یا کنار بیایند. نکات ارائه شده در مقاله زیر برای والدین و تمام کسانی که با کودکان سرطانی در تماس هستند مفید می باشد. این دسته از افراد باید اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهند تا با برخورد مناسب، به افزایش روحیه و اعتماد به نفس کودک سرطانی کمک کنند.
سرطان چیست؟
تمام سلول های بدن ما به طور منظم و بر اساس قاعده خاصی در حال رشد هستند. گاهی اوقات برخی از سلول ها از مسیر رشد طبیعی خود خارج می‌شوند و به طور غیرمنظم و سریع تر از حالت طبیعی رشد می‌کنند. این امر سبب به هم خوردن نظم طبیعی بدن می شود. به این به هم‌ ریختگی سرطان می‌گویند.
سرطان به دسته ای از بیماری هایی گفته می شود که عامل رشد غیرطبیعی سلولهای بدن هستند و سلولهای بدن بطور غیرقابل کنترلی تکثیر و در بقیه قسمتهای بدن پخش میشوند (متاستاز).
رشد غیرطبیعی این سلولها در نهایت منجر به تشکیل توده های بزرگ (تومور) می گردد. این تومورها به دو دسته تومورهای بدخیم و خوش خیم تقسیم شده که تومورهای خوش خیم تهدید کننده حیات نمی باشند، احتمال بروز سرطان در همه سنین وجود دارد ولی با افزایش سن زیادتر می شود، بیش از 40% سرطان ها قابل پیشگیری هستند.

نحوه خبر دادن به کودک درباره بیماری سرطان:
سرطان در کودکان از آن جا که در سنین پایین رخ می دهد در حوزه حفظ سلامت روان، از اهمیت ویژه ای در مقایسه با بزرگسالان برخوردار است بنابراین آمادگی والدین به عنوان افرادی که مسئولیت مستقیمی در برابر کودک و بیماری اش دارند بسیار حیاتی است. واضح است که آگاهی والدین در مواجهه با بیماری، چگونگی رفتار آن ها با کودک مبتلا به سرطان و از همه مهم تر حفظ روحیه کودک و خانواده نقش بسزایی در بهبود بیمار ایفا می کند.
خبر دادن به کودک قبل از 7 سالگی:
در کودکان زیر 7 سال با توجه به اینکه کودک درکی از بیماری صعب العلاج و زندگی یا مگر ندارد، بهتر است والدین خیلی وارد جزییات بیماری نشوند تا سطح اضطراب کودک بالا نرود. کودک در این سن نمی تواند بیماری را حتی به عنوان اختلالی که می تواند برگشت پذیر باشد درک کند. وقتی دست یا پای کودکی زخم می شود، ممکن است حس کند پا و دستش را برای همیشه از دست می دهد.
 پس توضیح اضافی به کودک هیچ کمکی نمی کند و تنها اضطراب او را بالا می برد. به کودک بیمار در این سن و سال کافی است بگویید باید این مرحله را طی کند و شاید لازم باشد آمپول بزند یا دارو مصرف کند. والدین باید به کودک امید دهند که هرچه سریع تر بهبود پیدا خواهد کرد.
خبر دادن به کودک بعد از 7 سالگی:
برای کودک بالای 7 سال، مساله تا حدودی متفاوت است و کودک با توجه به رشد تفکر متوجه بسیاری از مسایل است. والدین باید از پچ پچ کردن و زمزمه جلوی کودک در این سن و سال خودداری کنند و از مشکل های کودک جلوی او صحبت نکنند. در این شرایط معمولا کودکان پی می برند اتفاق بدی در حال وقوع است. بعد از 7 سالگی باید به کودک اطلاعاتی در مورد بیماری اش داد اما لازم نیست اطلاعات کامل باشد.
اگر والدین می دانند درخصوص بیماری باید توضیح دهند ولی حس می کنند نمی توانند احساسات خود را کنترل کنند، بهتر است اطلاعات را روان شناس یا روان پزشک به کودک بدهد. پزشک می تواند اطلاعات مختصری در مورد بیماری و شیوه درمان به کودک بدهد و مخصوصا اگر کودک به شیمی درمانی نیاز دارد باید در مورد عواقب شیمی درمانی و ریزش مو صحبت شود.
نکاتی درباره رفتار والدین با کودک سرطانی:
هنگامی که والدین متوجه بیماری فرزند خود می شوند، معمولا توجه بیشتری نشان می دهند و چه بسا با محبت های زیادی او را لوس می کنند. این موضوع ممکن است باعث شود هم کودک تصور کند شرایط غیر عادی بر خانه حکمفرماست و هم در صورت وجود فرزندان دیگر، حس حسادت یا دلسوزی آنان و به تبع آن برخورد نامناسب و غیر معمول آن ها را برانگیزد. بنابراین اولین توصیه ای که می توان به چنین والدینی کرد این است که به جز انجام امور مربوط به درمان بیماری، رفتار بسیار عادی با وی داشته باشند.
این موضوع باید به دیگر همراهان و اطرافیان کودک نیز یادآوری شود. نکته دیگر این است که پس از آگاه کردن کودک از وضعیت خود، باید وی را تشویق به بازی، ورزش و تحرک کنند تا از این طریق هم به بالا بردن روحیه وی کمک کنند و هم از نظر جسمی او را آماده انجام مراحل نسبتا سخت درمان کنند. دادن پاسخ های درست به سوال های کودک، کنار آمدن و رفتار صبورانه در برابر علایم احتمالی درمان، مدیریت روابط وی با دوستانش و کمک به طبیعی تر طی شدن دوران نقاهت از مهم ترین نکاتی است که والدین باید در هنگام برخورد با کودک بیمار خود به آن توجه کنند.
صحبت با کودک در خصوص درمان بیماری سرطان:
هر بار که شما درباره بیماری فرزندتان با او صحبت می‌کنید، ممکن است موضوع مرگ و ترس‌هایش را در این مورد پیش بکشد. اگرچه پرسش‌های آن‌ها در این موارد خطرناک هستند، ولی آماده باشید تا از عهده این سوالات برآیید. خودداری از بحث کردن درباره مرگ، قدرت ابراز احساس ترس را از بچه ها می‌گیرد و نیز باعث می‌شود شما فرصت آرامش و اطمینان دادن به او را از دست بدهید. همچنین این موضوع بسیار اهمیت دارد که به بچه‌های بزرگتر این واقعیت را تاکید کنید که سرطان قابل درمان بوده و تحقیقات برای دستیابی به روش‌های بهتر و بهبود بخشیدن به درمان ادامه دارد.
بسیاری از والدین می‌ترسند با گفتن حقیقت به کودک او را ناراحت کرده و باعث آشفتگی او شوند، اما اگر ناراحت یا عصبانی هم بشود بروز این حالات به نفع اوست. با بحث در مورد موقعیت و تلاش برای از بین بردن پیچیدگی‌های ذهنی کودک، هم کودک و هم والدین، می‌توانند زندگی طبیعی را دوباره آغاز کنند. کودکان با آگاهی یافتن در مورد بیماریشان، خوشحال‌تر به نظر می‌رسند و فعالیت‌های پزشکی موفقیت‌آمیزتر خواهد بود زیرا کودک خودش می‌تواند فعالانه در آن مشارکت داشته باشد. والدین نیز دیگر زیر فشار ناشی از پنهان کردن حقیقت نیستند و علی رغم همه تردیدها و غصه‌ها، هر کسی با بیماری و آینده، راحت‌تر برخورد می‌کند. ممکن است بچه‌های بزرگتر مبتلا به سرطان در مورد سرطان و مراقبت‌های بیمارستانی، مطالعاتی هم داشته باشند که در این صورت می‌توانید منابع مختلفی را در اختیارشان قرار دهید.

با کودکان درباره مرگ حرف بزنیم یا نه؟
در مورد کودکان زیر 7 سال اصلا لازم نیست، درباره مرگ صحبت کنیم اما در سنین بالاتر باید از خود بیمار نظر خواست که آیا دوست دارد در مورد بیماری اش بیشتر بداند یا نه. باید به کودک حق انتخاب داد. فرهنگ ما مثل فرهنگ غرب نیست. در غرب به طور باز در مورد تمام مسائل با کودک صحبت می کنند و به بیمار در هر سنی این حق را می دهند که بداند به چه بیماری ای مبتلاست و آیا درمانی وجود دارد یا نه اما در فرهنگ ما وابستگی ها شدید و روابط عاطفی قوی است و پدر و مادر تحمل دادن این نوع اطلاعات را به کودک ندارند.
اشکالی هم ندارد زیرا بیان اطلاعات کمکی به کودک نخواهد کرد. اگر روند درمان مشخص نیست بهتر است در عین امیدواری دادن به کودک، اطلاعات کاملی در اختیار او قرار نگیرد. اگر برای کودکی امید به زندگی وجود ندارد باید والدین از این اطلاعات استفاده کنند و وقت بیشتری را با فرزندشان بگذرانند و حس خوب خود را به او منتقل کنند و نشان دهند چقدر فرزندشان را دوست دارند. آنها می توانند از فرصت باقیمانده استفاده کنند و خاطرات خوبی بسازند.
دیگر نکات مهم در خصوص رفتار با کودکان سرطانی:
1- صبر خود را بالا ببرید
2- در دوره درمان، به دیگر فرزندانتان نیز توجه کنید
3- صادقانه با برادر یا خواهرشان موضوع را مطرح کنید
4- بیماری سرطان را برای دوستانش تعریف کنید که بدانند بیماری سرطان مسری نیست
5- به خدا توکل داشته باشید و آرامش خود را حفظ کنید
6- به دیگر اقوام بگویید که نباید به کودک ترحم کنند و رفتاری عادی داشته باشند
7- به کودکان توضیح دهید که به خاطر انجام شیمی درمانی ممکن است ظاهرشان تغییر کند
گردآوری: بخش کودکان بیتوته