آریا بانو - مهر / نشست تخصصی بررسی قانون جدید مهریه با هدف واکاوی آثار حقوقی و اجتماعی این قانون برگزار شد.
نشست تخصصی بررسی قانون جدید مهریه با حضور عثمان سالاری، نماینده مجلس شورای اسلامی و خانم حسنی حلم ، وکیل پایه یک دادگستری برگزار شد.
در این نشست، ابعاد حقوقی و اجتماعی قانون جدید مهریه مورد بحث قرار گرفته و تأثیر آن بر نهاد خانواده و حقوق زنان بررسی شد.
عثمان سالاری، نماینده مجلس شورای اسلامی، در نشست تخصصی بررسی قانون جدید مهریه با اشاره به اهمیت و جایگاه کانون خانواده گفت: باید در فرآیند قانون‌گذاری به ارزشمندی بنیان خانواده توجه ویژه شود و تمامی ابعاد و جوانب آن به‌طور دقیق مد نظر قرار گیرد تا از آسیب‌های احتمالی به کیان خانواده جلوگیری شود.
وی افزود: در همین راستا، مجلس تلاش کرد با اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مرتبط با مناقشات ناشی از ازدواج، طرحی را به تصویب برساند که ضمن رعایت حقوق حقه بانوان و آقایان، به تحکیم بنیان خانواده کمک کند و مانع از فروپاشی‌های احتمالی شود.
وی با اشاره به روند بررسی این طرح در مجلس گفت: این طرح هم‌اکنون در دستور کار صحن علنی مجلس قرار دارد تا پس از بررسی نهایی، تصویب شود.
وی با تأکید بر اینکه این طرح منطقی، عقلانی و سنجیده است، اظهار داشت: برخی افراد انتقاداتی را مطرح کرده‌اند، اما هدف اصلی این قانون صرفاً تحکیم بنیان خانواده و استیفای حقوق حقه زوجین است و هیچ نتیجه‌ای جز این در بر ندارد.
سالاری ادامه داد: این طرح نه به نفع یک طرف خاص، بلکه با هدف تقویت ارکان خانواده و رعایت عدالت بین زوجین طراحی شده است.
حسنی حلم ، وکیل پایه یک دادگستری، در واکنش به اظهارات سالاری با تأکید بر اینکه حقوق خانواده یک نظام به‌هم‌پیوسته است، افزود: نمی‌توان تنها یک بخش از این پازل را جدا کرد و اصلاح کرد بدون آنکه سایر ابعاد آن مورد بازنگری قرار گیرد. اگر قرار بر اصلاح است، این تغییر باید در کنار بازنگری در موضوعات مرتبطی مانند اجرت‌المثل، نفقه، وضعیت اشتغال زنان، طلاق، رهاشدگی زنان و حتی ارث زنان پس از فوت همسر باشد.
حلم با بیان اینکه همه فعالان حوزه خانواده اعم از قضات، وکلا و دلسوزان این حوزه از شرایط موجود مهریه و پرونده‌های متعدد مالی و خانوادگی رضایت ندارند، تأکید کرد: اصلاحات باید هم‌زمان و جامع صورت گیرد تا عدالت و تعادل واقعی میان زوجین در نهاد خانواده محقق شود.
وکیل پایه یک دادگستری، در ادامه این نشست با تأکید بر اینکه مهریه اگرچه در مبانی دینی جایگاه مهمی دارد اما امروز از ریل اصلی خود خارج شده، گفت: مهریه به یک ابزار و در واقع تنها ابزار حقوقی زنان در محاکم تبدیل شده است.
حلم با اشاره به حقوق مالی زنان پس از فوت همسر نیز بیان کرد: در بهترین حالت، زنی که سال‌ها با همسرش زندگی عاشقانه و همراهانه داشته، پس از فوت شوهر فقط یک‌هشتم از اموال را به ارث می‌برد. این در حالی است که همین میزان نیز پس از انقلاب اسلامی با تلاش فعالان حوزه حقوق زنان و با فتوای مستقیم مقام معظم رهبری اصلاح شده است؛ چراکه پیش از آن زنان تنها از اعیان ارث می‌بردند.
وی ادامه داد: همین یک‌هشتم هم عددی نیست که بتواند ادامه یک زندگی با عزت و کرامت را برای یک زن فراهم کند. در این شرایط مهریه ابزاری بود که می‌توانست به‌عنوان پشتوانه مالی برای زنان عمل کند؛ چه در زمان زوجیت، چه هنگام طلاق و چه بعد از فوت همسر.
در ادامه نشست، حاضران با اشاره به ابعاد مختلف طرح جدید درباره مهریه، تاکید کردند که در این طرح موضوعاتی همچون نفقه، ایام زوجیت و سایر حقوق مالی زنان همچنان به قوت خود باقی است و تغییری در آنها ایجاد نشده است. همچنین تصریح شد که این طرح صرفاً ناظر به حذف ضمانت اجرای کیفری در خصوص مهریه بوده و سایر حقوق مالی زنان همچنان مطابق قوانین جاری کشور برقرار خواهد بود.
در این نشست مطرح شد که مهریه از جمله دیون ممتاز است که در زمان فوت زوج، پیش از تقسیم ماترک ، از دارایی کسر می‌شود و این موضوع ارتباطی به بحث زندان برای مهریه ندارد. همچنین اشاره شد که حذف ضمانت اجرای حبس زوج بابت مهریه به معنای حذف یا کاهش جایگاه حقوقی مهریه نیست و تنها ابزار کیفری از مسیر این مطالبه برداشته شده است.
در ادامه گفته شد که تعیین مهریه از سوی زوج در زمان ازدواج با توجه به استطاعت و توان مالی انجام می‌شود و نباید این موضوع در ادامه مسیر زندگی به عاملی برای تنش‌های سنگین یا اختلافات جدی تبدیل شود. الزام زوج به پرداخت مهریه از مسیر کیفری و زندانی کردن او نه‌تنها موجب حل مشکلات نمی‌شود بلکه خانواده را با آسیب‌های جدیدی مواجه خواهد کرد و باید این روند از مسیر حقوقی پیگیری شود.
در ادامه نشست مطرح شد که در بررسی طرح‌های مرتبط با مهریه نباید سایر حقوق مالی زنان از جمله نفقه، اجرت‌المثل و نحله نادیده گرفته شود. تأکید شد که اگرچه این حقوق در قانون پیش‌بینی شده، اما در عمل بسیاری از زنان در مسیر طلاق و احقاق حقوق مالی خود با چالش‌های جدی مواجه هستند و این حقوق عمدتاً در حد تئوری باقی مانده است.
همچنین به این نکته اشاره شد که مبلغ اجرت‌المثل زنان خانه‌دار که سال‌ها وظایف خانوادگی را انجام داده‌اند، در بسیاری از موارد با مبالغی ناچیز تعیین می‌شود که با واقعیت‌های اقتصادی جامعه همخوانی ندارد و همین موضوع سبب شده زنان در عمل تنها ابزار اجرایی خود را مهریه بدانند و حذف ضمانت اجرای کیفری آن می‌تواند فشار بیشتری به آنها وارد کند.
در این نشست مطرح شد که حذف ابزارهای موجود بدون در نظر گرفتن جایگزین‌های مؤثر و عملیاتی، ممکن است موجب نادیده گرفتن تعهدات مالی مردان در قبال زنان شود. تاکید شد که همان‌طور که دستگاه قضائی در سایر قراردادهای مالی و معاملاتی ورود پیدا می‌کند و طرفین را ملزم به ایفای تعهدات می‌داند، در بحث مهریه نیز باید تعهدات پذیرفته شده در قالب عقدنامه محترم شمرده شود.
همچنین گفته شد که ضعف جدی اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی حقوقی در جامعه مشهود است و حتی بسیاری از سردفتران ازدواج از تغییرات قانونی به‌درستی مطلع نیستند، چه برسد به زوجین که در کف جامعه با این مسائل دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
در ادامه بر ضرورت بازنگری همه‌جانبه این طرح‌ها تأکید شد تا هم کرامت انسانی زن و مرد حفظ شود و هم حقوق هر دو طرف در بستر خانواده به‌طور عادلانه تضمین شود.