آریا بانو - در 29 اکتبر 1923 جمهوری ترکیه اعلام شد و مصطفی کمال آتاتورک به عنوان نخستین رئیس‌جمهور انتخاب شد. او چهار دوره پیاپی در این سمت باقی ماند و پایه‌های نظام جمهوری را استوار کرد.
87 سال از درگذشت بنیان‌گذار جمهوری ترکیه، غازی مصطفی کمال آتاتورک، می‌گذرد؛ رهبر بزرگی که با برافروختن شعله مبارزه ملی، ملتی ناامید را به حرکت واداشت و با تبدیل آناتولی به میهنی واحد، جمهوری ترکیه را بنیان نهاد؛ کشوری که امروز وارد 102 سالگی خود شده است.
به گزارش آناتولی، آتاتورک در سال 1881 در شهر سلانیک در یونان امروزی که در آن دوران جزئی از امپراطوری عثمانی بود، به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را به خواست مادرش در مکتب محله و سپس به پیشنهاد پدرش در مدرسه شمس‌افندی گذراند. او سپس وارد مدرسه نظامی سلانیک شد و از دبیرستان نظامی مناستر با رتبه دوم فارغ‌التحصیل شد. در کنار آموزش نظامی، در تابستان‌ها دروس زبان فرانسه می‌گرفت.
آتاتورک در سال 1899 وارد مدرسه جنگ در استانبول شد و در 1902 با درجه ستوانی و در سال 1905 از آکادمی نظامی با درجه سروانی فارغ‌التحصیل شد. پس از پایان تحصیل، به عنوان افسر ستاد به ارتش پنجم در دمشق پیوست و به دلیل خدمات برجسته در سوریه، نشان درجه پنجم دریافت کرد.
در سال 1907 به ستاد ارتش سوم در مناستر منتقل شد و سپس در سلانیک مأموریت یافت. در دوران خدمت در مناستر و سلانیک، در سال 1909 در سرکوب شورش 31 مارس در استانبول شرکت کرد و در سال 1910 در عملیات سرکوب شورش آلبانی حضور داشت.
با حمله ایتالیا به طرابلس در سال 1911، به تبرق در لیبی امروزی اعزام شد و با موفقیت نیروهای ترک را در برابر ایتالیایی‌ها فرماندهی کرد. او در سال 1912 به فرماندهی در منطقه درنه منصوب شد و در جنگ بالکان نیز شرکت داشت.
آتاتورک در سال 1913 به عنوان وابسته نظامی در صوفیه منصوب شد. با آغاز جنگ جهانی اول، خواستار حضور در میدان نبرد شد و در سال 1915 فرماندهی لشکر 19 در گالیپولی را برعهده گرفت. نیروهایش با فرمان تاریخی او مبنی بر اینکه اگر گلوله ندارید، سرنیزه دارید، نیروهای متجاوز را در چاناک‌کاله متوقف کردند. او در این نبرد از مرگ حتمی نجات یافات و به عنوانشناخته شد.
در سال 1916 فرماندهی سپاه شانزدهم در جبهه شرق را برعهده گرفت، حمله روس‌ها را متوقف کرد و شهرهای بیتلیس و موش را بازپس گرفت و به درجه ژنرالی ارتقا یافت. در سال 1917 به فرماندهی ارتش هفتم در سوریه منصوب شد و پس از شکست عثمانی در جنگ، در نوامبر 1918 به استانبول بازگشت.
در 19 مه 1919 از استانبول به سمت سامسون حرکت کرد و با انتشار «اعلامیه آماسیا» در 22 ژوئن، آغازگر مبارزه استقلال شد. او سپس کنگره‌های ارزروم و سیواس را برگزار کرد که پایه‌های تأسیس
مجلس بزرگ ملی ترکیه را در 23 آوریل 1920 در آنکارا بنا نهاد.
به دستور او و پیش از گشایش مجلس، در 6 آوریل 1920، خبرگزاری آناتولی تأسیس شد تا صدای مبارزه ملی را به جهان برساند.
با رد پیمان «سِور» و آغاز جنگ استقلال، نیروهای ترکیه در نبردهای اینونو و سپس در نبرد بزرگ ساکاریا با فرمان تاریخی آتاتورک مبنی بر اینکه دفاع از خط وجود ندارد، دفاع از سطح وجود دارد؛ و آن سطح تمام میهن است، پیروزی‌های سرنوشت‌سازی به‌دست آوردند. پس از پیروزی در نبرد ساکاریا،
مجلس به او عنوان «غازى» و درجه «مارشال» اعطا کرد.
در ادامه، با فرماندهی او در 30 اوت 1922، نبرد دوملوپینار به پیروزی نهایی انجامید و نیروهای ترکیه در 9 سپتامبر 1922 وارد ازمیر شدند. پس از امضای آتش‌بس مودانیا و خروج نیروهای متفقین، در 24 ژوئیه 1923 پیمان صلح لوزان به امضا رسید و استقلال ترکیه به رسمیت شناخته شد.
در 29 اکتبر 1923 جمهوری ترکیه اعلام شد و مصطفی کمال آتاتورک به عنوان نخستین رئیس‌جمهور انتخاب شد. او چهار دوره پیاپی در این سمت باقی ماند و پایه‌های نظام جمهوری را استوار کرد.
آتاتورک در عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی نیز اصلاحات گسترده‌ای انجام داد، از جمله اجرای برنامه پنج‌ساله صنعتی در 1933، پیوستن به جامعه ملل(سازمان ملل امروزی)، امضای پیمان‌های منطقه‌ای و توجه ویژه به کشاورزی.
مصطفی کمال آتاتورک در 10 نوامبر 1938 در
ساعت 9:05 صبح در کاخ دلمه‌باغچه استانبول درگذشت. پیکرش پس از مراسم رسمی به آنکارا منتقل و در 21 نوامبر 1938 به طور موقت در موزه قوم‌نگاری دفن شد. در 10 نوامبر 1953، پیکر او به آرامگاه ابدی‌اش در آنیت‌کابیر منتقل شد.
آتاتورک که خود گفته بود تن خاکی من روزی در خاک خواهد شد، اما جمهوری ترکیه تا ابد پایدار خواهد ماند، امروز نیز در
قلب ملت ترکیه زنده است.