آریا بانو - خراسان / ویدئویی از هشدار یک روان شناس کودک پربازدید شده که میگوید دیدن تصاویر متحرک برای مغز بچهها مضر است؛ دلایل آن را بررسی کردیم
بسیاری از والدین ناخواسته در سنین بسیار پایین گوشی خود را در اختیار فرزندشان قرار میدهند؛ اقدامی که هرچند ممکن است در لحظه باعث سکوت و سرگرمی کودک شود، اما میتواند پیامدهایی جدی بر رشد شناختی، جسمی، عاطفی و اجتماعی او داشته باشد. به تازگی هم ویدئویی از هشدار یک روان شناس کودک پربازدید شده که میگوید دیدن تصاویر متحرک برای مغز بچهها مضر است. بنابراین ضروری است والدین این آگاهی را داشته باشند که از چه سنی، چگونه و با چه محدودیتی اجازه استفاده از این تصاویر را به کودک خود بدهند و از پیامدهای استفاده از این تصاویر در هر مرحله از رشد مغز آگاه باشند. این موضوع به والدین کمک میکند عملکرد مناسبی در نحوه استفاده از این ابزارها داشته باشند تا تصاویر متحرک حمایتی باشند، نه آسیبزا. در ادامه مراحل رشد و مزایا و معایب استفاده از تصاویر متحرک گفته میشود.
۱ نوزاد تا ۲ سالگی| در این سن رشد مغز با سرعت بسیار بالا در حال شکلگیری است. کودک برای رشد مغز نیاز به لمس، حرکت، شنیدن صدای واقعی انسان، ارتباط چهرهبهچهره و بازی آزاد دارد؛ چیزهایی که تصاویر متحرک قادر به جایگزینی آن نیست. در واقع مغز در این سن هنوز قادر به درک رابطه علت و معلول در تصاویر نیست. صفحهنمایش باعث تأخیر در گفتار میشود، منجر به بیقراری، پرتحرکی و خواب نامنظم شده و کودک به محرکهای سریعِ تصویری عادت میکند و بازی واقعی برایش جذابیت کمتری پیدا میکند. بنابراین تا ۲ سالگی هیچ نوع تصویر متحرک توصیه نمیشود.
بازار ![]()
۲ ۲ تا ۴ سالگی| در این دوره کودک تازه توانایی درک داستان ساده و تصاویر دوبعدی را پیدا میکند، اما هنوز نیاز اصلی او تعامل واقعی با محیط است. بنابراین فقط تصاویر متحرک بسیار ساده، آرام، بدون ریتم سریع با همراهی کامل والدین و حداکثر ۳۰ دقیقه تا یک ساعت در روز بدون تبلیغات و موسیقی تند و محتوای هیجانبرانگیز را میتواند تماشا کند. با توجه به مهارتهای رشدی در این سن که شامل رشد زبان، رشد توجه کوتاهمدت و یادگیری تقلیدی است،بنابراین تصاویر متحرک باید این مهارتها را تقویت کند، نه این که جایگزینشان شود. استفاده غیراصولی از رسانهها(تلویزیون، تلفنهمراه و...) ممکن است آسیبهایی را به دنبال داشته باشد؛ از جمله کاهش تخیل و بازی خلاق، افزایش وابستگی به تماشای تصاویر متحرک، تحریکپذیری و بدخوابی.
۳ ۴ تا ۷ سالگی| در این دوره کودکان توانایی دنبال کردن داستانهای کوتاه و شخصیتها را دارند اما هنوز تفکیک واقعیت از خیال برایشان کامل نیست و به اصطلاح روان شناسی کودک هنوز تفکر انتزاعی نداشته و عینی هستند یعنی آنچه را که ببینند باور میکنند. بنابراین نحوه استفاده مناسب برنامههایی با رنگ و حرکت ملایم، داستانهای کوتاه با پیام روشن در حد یک ساعت در روز و البته همراه با تماشای مشترک با والدین و توضیح قبل یا بعد از برنامهای که میبینید، توصیه میشود. آسیبهای احتمالی تماشای تصاویر متحرک در این سن میتواند ترسهای شبانه از تصاویر نامناسب، باورهای غلط درباره دنیای واقعی، پرخاشگری تقلیدی از کارتونهای خشن و کاهش زمان بازی بدنی باشد.
نکته پایانی
به یاد داشته باشیم تصاویر متحرک اگر بهدرستی و در زمان مناسب استفاده شود، ابزاری مفید برای یادگیری و رشد مهارتهای کودک است اما استفاده زودهنگام، طولانیمدت و بدون نظارت، میتواند یکی از مهمترین عوامل آسیب به رشد شناختی، عاطفی و تحصیلی کودکان باشد.
والدین باید در کنار تعیین محدودیت زمانی، با فرزندان درباره آسیب های آن صحبت کنند و خود الگوی مناسبی باشند و فعالیتهای جایگزین جذاب برای کودک
فراهم کنند.