بزرگنمايي:

آریا بانو -

مشاغل خانگی سه درصد از مشاغل کل کشور را به خود اختصاص می‌دهند، هر چند سهم این مشاغل بسیار ناچیز است، اما نقش مهمی در نان‌آوری بسیاری از خانواده‌ها داشته‌اند؛ از زمان شیوع کرونا صاحبان این مشاغل برای جلوگیری از تعطیلی کارگاه‌های کوچک خانگی با این ویروس دست و پنجه نرم می‌کنند.
مشاغل خانگی امروز مانند سایر مشاغل یک منبع مهم اشتغال و درآمد به شمار می رود و بسیاری از زنان و حتی مردان در خانه های خود با ایجاد کارگاه های کوچک و یا استفاده از فضای خانه به دنبال کسب درآمد و کمک به اقتصاد خانوار هستند.
مشاغلی که با کمترین امکانات و هزینه توسط یک عضو یا اعضای یک خانواده ایجاد می شود و با تولید محصول، یا کلا و خدماتی بازار فروش آن‌ها را در خارج از محل مسکونی و در بازار فراهم می سازد.
ایجاد مشاغل خانگی به حذف هزینه های مربوط به خرید، رهن و اجاره کارگاه و ایاب و ذهاب، استفاده از نیروی کار سایر اعضای خانواده و ایجاد زمینه های کار خانوادگی، امکان انتقال تجارب از طریق آموزش غیررسمی به شیوه استاد- شاگردی بین اعضاء خانواده کمک کرده است.
تحولات عظیم در بخش فناوری اطلاعات نیز کمک شایانی به توسعه مشاغل خانگی کرده است به گونه ای که این امکان فراهم شده است تا افراد بتوانند در محیط خانه با استفاده از رایانه و وسایل جانبی مورد نیاز، به انجام کسب و کارهای گوناگون در این حوزه بپردازند.
بر اساس تعریف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشاغل خانگی «آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط عضو یا اعضا خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب و کار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی هم‌جوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می شود.»
بر اساس مصوبات ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، رشته های مشاغل خانگی در حوزه های صنایع دستی، فرش کشاورزی، دامپروری، شیلات، خدمات، تولیدی صنعت و فناوری اطلاعات( IT ) است و بر همین اساس انواع مشاغل خانگی در هریک از زیر بخش ها ارائه شده که فهرست و همچنین اطلاعات هر یک از مشاغل مذکوردر سایت وزارت کار و امور اجتماعی موجود است.
همچنین برای حمایت از مشاغل خانگی، طرح ملی توسعه مشاغل خانگی در دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پس از آسیب شناسی طرح های قبلی و انجام مطالعات داخلی و خارجی در سال 1396 طراحی و به تصویب رسید.
به منظور اجرای و پیاده سازی این طرح، جهاددانشگاهی به عنوان یک نهاد توسعه ای، واسطه ای و تسهیلگر مکلف به شناسایی، توانمندسازی (آموزش و مشاوره) اشخاص حقیقی و حقوقی و پایدارسازی مشاغل خانگی با اتصال به بازار با بهره مندی از شبکه های افقی و عمودی شد.
جهاد دانشگاهی با استفاده از شبکه کارشناسان، مشاوران و تسهیلگران خود در سراسر کشور در نظر دارد با بهره‌مندی از ظرفیت های تمامی سازمان های دولتی و غیر دولتی بویژه بخش خصوصی، حلقه‌های مفقوده و خلا طرح‌های مشابه قبلی را شناسایی و نقش و جایگاه مشاغل خانگی در اقتصاد کشور را توسعه دهد.
طرح ملی توسعه مشاغل خانگی یک طرح دو جانبه مابین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و جهاددانشگاهی است که جهاددانشگاهی به عنوان یک نهاد توسعه ای و تسهیل‌گر در نظر گرفته شده است تا پروژه‌های مبتنی بر توسعه مشاغل خانگی را بصورت هدفمند در سطح کشور اجرا کند.
طبق اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر اساس آمارهای جهانی، 260 میلیون نفر در سطح جهان در شرایط کرونایی در مشاغل خانگی مشغول به کار هستند. سهم مشاغل خانگی در کشورهای توسعه یافته بین 9 تا 11 درصد و این سهم در کشورهای در حال توسعه حدود سه تا چهار درصد است.
در کشورمان بر اساس اعلام این وزارت، از ابتدای شیوع ویروس کرونا تا پایان سال گذشته آمارها نشان از اختصاص ناچیزی از تسهیلات کرونایی به مشاغل خانگی را به عنوان فعالان در این عرصه نشان می دهد.
شیوع ویروس کرونا موسوم به «کووید-19» در اسفند 98 بسیاری از معاملات کار و اشتغال را در دنیا و به تبع در کشورمان بهم زد و باعث تعطیلی و یا نیمه تعطیلی بسیاری از مشاغل شد اما در این بین مشاغل خانگی همچنان با فراز و نشیب هایی به کار خود ادامه داد.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای حمایت از مشاغل خانگی تسهیلات کرونایی را برای جبران بخشی از ضرر و زیان ناشی از این ویروس و حمایت از کسب و کارهای خانگی ارائه کرد.
پرداخت تسهیلات کرونایی به 22 هزار و 245 نفر
بر اساس اعلام رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از ابتدای شیوع ویروس کرونا تا پایان سال گذشته 22 هزار و 245 نفر از فعالان مشاغل خانگی تسهیلات کرونایی دریافت کردند.
مهناز امامدادی در یازدهم مرداد در جلسه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی گفته است: تسهیلات پرداختی به این افراد حدود یک هزار و 75 میلیارد ریال بود.
رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تعداد متقاضیان مشاغل خانگی را از سال90 تا 99 حدود سه میلیون نفر عنوان کرده است که از این تعداد یک میلیون 650 هزار نفر موفق به دریافت مجوز شدند.
به گفته وی، همچنین از میان افرادی که مجوز داشتند 772 هزاز نفر موفق به دریافت تسهیلات شدند و برای 852 هزار نفر شغل ایجاد کردند.
طبق گفته این مقام مسئول، بیشترین مجوزها اختصاص به زنان داشت که از این تعداد 52 درصد در رده سنی بین 20 تا 40 سال و 43 درصد در رده سنی بین 40 تا 60 سال هستند.
ایجاد 32 شبکه گسترده در طرح توسعه مشاغل خانگی
از آنجایی که سهم زنان در مشاغل خانگی نسبت به مردان بسیار است در این باره رییس بسیج جامعه زنان کشور در 25 مردادماه، از تشکیل 32 شبکه گسترده استانی در زمینه طرح توسعه اشتغال خانگی برای زنان سرپرست خانوار و ساکن در مناطق محروم کشور خبرداده است که هرکدام از آنها شبکه‌های شهرستانی جداگانه‌ای دارند.
بر اساس گفته «مینا بیابانی»، یکی از این طرح ها که نقطه قوتی برای ایجاد اشتغال به شمار می‌رود، طرح توسعه اشتغال خانگی برای زنان سرپرست خانوار و محروم است که با ایجاد شبکه های تولید و اشتغال فعالیت دارد، ضمن اینکه شبکه ای از تولید تا برندسازی و استانداردسازی محصول ایجاد کرده است که به بازاریابی آنها نیز کمک شایانی می‌کند.
در کنار تسهیلات کرونایی، به متقاضیان مشاغل خانگی تسهیلات ارزان قیمت اختصاص می یابد. بانک مرکزی پرداخت 2هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه سالانه به مشاغل خانگی را تصویب کرده که این امر خبری خوش برای فعالان در این عرصه است. رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این باره گفته است: این موضوع بارها از سوی مجلس پیگیری شده بود.
«ولی اسماعیلی» در یازدهم مرداد در جلسه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی بر همکاری همه نهادها در ارایه تسهیلات و سیاست‌های تشویقی در توسعه مشاغل خانگی تاکید کرد.
بر اساس گفته وی، در مرحله اول باید در عمل، دولت افزایش سقف تسهیلات خانگی را مورد توجه قرار دهد تا با تامین شغل، جوانان به سمت ازدواج و فرزندآوری گرایش پیدا کنند.
برای حمایت از مشاغل خانگی در سال 89، نیز قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل که از سوی شورای نگهبان تایید و برای اجرا به وزارت کار ابلاغ شد. بر اساس این قانون، دولت موظف است به استناد اصول بیست و هشتم (28) و چهل و سوم (43) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با توجه به سند چشم انداز بیست ساله، مشاغل خانگی را مطابق این قانون ساماندهی و حمایت کند به نحوی که زمینه ایجاد اشتغال برای این گونه متقاضیان فراهم کند.
براساس قانون مشاغل خانگی، پرداخت تسهیلات از محل منابع قرض الحســنه با هدف حمایت مالی از افراد و کسب و کارهای خانگی یکی دیگر از سیاستهای اشتغالزایی کشور است. این برنامه هر ساله از طریق صدور مجوزها و حمایتهای مالی و قانونی تداوم یافته است.
مشاغل خانگی امروزه به عنوان یکی از مشاغل مهم باید مورد توجه قرار گیرد و با ارائه تسهیلات و سیاست های تشویقی همچنان قوت قلبی برای صاحبان این مشاغل باشد.