آریا بانو - خراسان / خانمی 30 ساله و متأهل هستم. مشکل من این است که مادرم هرچند وقت یک بار با یکی از اعضای فامیل قهر می کند و از من هم می خواهد با آن ها قطع رابطه کنم و اگر به حرفش گوش نکنم، با من هم قهر می کند. من با فامیل مان هیچ مشکلی ندارم و از این رفتار مادرم هم خجالت می کشم و هم خسته شده ام. چه کار کنم؟

پاسخ
به طور کلی سه الگو در برقراری تعامل های اجتماعی از سوی افراد به کار گرفته می شود.
الگوی منفعلانه که فرد در آن افکار، احساسات و خواسته های خود را به صورت مستقیم و شفاف بیان نمی کند و بیشتر با غرولند و قهر کردن پیام خود را می رساند و توقع دارد دیگران معنای پیام او را متوجه شوند.
سبک دیگر ارتباطی، پرخاشگرانه است که فرد در آن احساس ها، افکار و نیازهای خود را بیان می کند ولی به ازای زیر پا گذاشتن حقوق دیگران. این دو الگو بیشتر مخرب و بی تاثیر است و در بیشتر مواقع پیامدهای آسیب زایی برای خود و دیگران در پی دارد.
الگوی دیگر که سازگارانه و مثبت است، سبک جرئت مندانه نامیده می شود . در این الگو، فرد افکار و خواسته های خود را به صورت مستقیم و شفاف بیان می کند و می گوید که چه چیزی او را ناراحت کرده است و چه خواسته ای برای تغییر رفتار از دیگران دارد، بدون این که حقوق دیگران را زیر پا بگذارد، پرخاشگری کند و صدای خود را بالا ببرد.
به نظر می رسد مادر شما بیشتر از سبک منفعلانه در روابط خود استفاده می کند. مواردی که باید به مادرتان بگویید مشکل اصلی الگوی منفعلانه این است که دیگران هیچ گاه به طور دقیق متوجه نمی شوند چه تغییر و اصلاحی را باید در رفتارشان ایجاد کنند. در مرحله اول، پیشنهاد نمی شود که شما نیز روابط خود را قطع کنید، پس به صورت جرئت مندانه درباره خواسته هایتان با مادرتان صحبت کنید. به ایشان توضیح دهید تعارض و اختلاف در هر رابطه ای پیش می آید و یکی از راهکارهای ناکارآمد، دوری گزیدن و قهر کردن است زیرا به مرور زمان، افراد را منزوی خواهد کرد و فرد از حمایت اجتماعی نزدیکان محروم خواهد شد.
حمایتی که در مواقع سختی و استرس بسیار کمک کننده است. در زیر راهبردهایی برای ابراز جرئت مندانه خواسته ها بیان می شود که لازم است آن ها را به مادر خود منتقل کنید. مشخص کردن رفتاری که به ناراحتی منجر می شود از ایشان بخواهید در ذهن خود دقیقا مشخص کنند چه چیزی را در روابط شان می خواهند و چه چیزی منجر به ناراحتی و دلگیری شان می شود. گاهی افراد نمی دانند در یک موقعیت چه خواسته ای دارند. بیان خواسته به صورت روشن و کوتاه ایشان را ترغیب کنید درباره خواسته های خود از آشنایانی که موجب ناراحتی شان می شوند یک جمله کوتاه، مشخص و قابل فهم بسازند. از خواسته خود طفره نروند و آن را تعبیر و تفسیر نکنند. استفاده از زبان بدن استفاده از وضعیت های جسمی یا زبان بدن کمک می کند صحبت هایشان مورد تاکید قرار گیرد، همچنین نفوذ و تاثیر گذاری بیشتری داشته باشد. برای مثال هنگام ابراز خواسته هایشان بهتر است رو به روی طرف مقابل قرار گیرند، به چشمان او نگاه کنند اما خیره نشوند و خواسته خود را ابراز کنند. استفاده از ضمیر «من» بهتر است هنگام ابراز احساس ها و ناراحتی هایشان از دیگران، از ضمیر من استفاده کنند. همچنین در گفت و گوی جرئت مندانه باید به حرف های طرف مقابل نیز گوش داد. در پایان به ایشان توضیح دهید راه های دیگری نیز برای ارتباط با دیگران وجود دارد که تاثیر بیشتری در مقایسه با دوری گزیدن و قهر کردن دارد