بزرگنمايي:

آریا بانو - فارس / خیلی از والدین نگران این هستند که بچه هایشان نمی‌توانند از خودشان دفاع کنند، مثلا در جمع از دیگر بچه‌ها کتک می‌خورند یا اینکه نمی‌توانند لوازم شخصی شان را نگه دارند و از حقشان در برابر دیگران دفاع کنند یا حتی اینکه گوشه گیر و خجالتی هستند.
والدین باید بدانند که رفتار‌های بچه‌ها در سنین مختلف، متفاوت است اینطور نیست که یک بچه که الان خجالتی است، ده سال دیگران هم همینطور باشد و یا بالعکس بچه‌ای که خشمگین می‌شود و دیگران را کتک می‌زند، در بزرگسالی هم خشن باشد. هر چند خشونت در سنین بالا نیاز به بررسی دارد، اما در سن پایین بخشی از فرایند رشد محسوب می‌شود. پس تمام این رفتار‌ها با گذر زمان تغییر می‌کنند.
*چه دسته بچه‌هایی نمی‌توانند از خود دفاع کنند؟
عموما بچه‌هایی که با مادر زیاد وابسته هستند یا با کودکان بزرگتر از سن خودشان مثلا بالاتر از دو سال فاصله سنی بازی می‌کنند، دچار چالش می‌شوند و، چون احساس ناتوانی در برابر آن‌ها می‌کنند، نمی‌توانند از خودشان دفاع کنند. برخی بچه‌های تک فرزند هم به دلیل تنهایی و نداشتن همبازی، در آینده دچار تعاملات ضعیف می‌شوند و نمی‌توانند از خود دفاع کنند. همچنین خواهر برادر‌هایی که بینشان حسادت و رقابت زیاد است، یک دسته شان کم رو شده و نمی‌تواند از خود دفاع کند. زندگی آپارتمان نشینی نیز عموما به این حالت بچه‌ها دامن می‌زند.
*آیا والدین باید دخالت کنند؟
معمولا کودکان بین یک سال و نیم تا دو سالگی زمان بازی همدیگر را هول می‌دهند، گاز می‌گیرند و یا کتک می‌زنند، زیرا آن‌ها به شدت از رفتار همسالان خود خشمگین می‌شوند و هنوز رابطه برابر را یاد نگرفته اند. کتک زدن از سه سالگی به بعد طبیعی نیست و باید بررسی شود.
این وظیفه کودکان در محدوده سنی کم نیست که از خود دفاع کنند، آن‌ها نیاز دارند شخص بزرگسالی کنار آن‌ها باشد تا اگر کودکی اقدام به زدن یا هول دادن دیگری کرد، فرد بزرگسال بدون داد زدن و دعوا او را کنترل کند.
برخی نمونه‌های آموزش‌های غلط والدین به کودکان این است که موقع درگیری بچه‌ها عباراتی مثل «ولش کن تو بیا پیش من» یا «با او بازی نکن» یا اینکه «اگر زد، تو هم بزن» را به کار می‌برند. در دو نمونه اول بچه‌ها یاد می‌گیرند که از خود دفاع نکنند و در نمونه سوم، به او آموزش می‌دهند که اگر کسی کار بدی کرد، تو هم تکرار کن و این باعث خشم در بچه‌ها می‌شود.
**پس چه کنیم؟
به فرزندتان بیاموزید وقتی که کار به برخورد فیزیکی رسید، دست خود را بالا بیاورد و اگر لازم است جلوی دست طرف مقابل را بگیرد و بگوید: «نزن»، «اجازه نمی‌دم منو بزنی» یا «اگر بزنی دیگه باهات بازی نمی‌کنم»
پس توصیه «اگر زد تو هم بزن» باعث آسیب بسیاری به کودک می‌شود. آموزه‌های فرزندتان را زیرسوال می‌برد و این آموزش را می‌دهد که اگر کسی کار بدی کرد، من می‌توانم آن را تکرار کنم. کودکی که کتک می‌زند، درونش لبریز از احساس بد به خود و دیگران است. در حقیقت کودکی که کتک می‌زند از کودکی که کودک می‌خورد، بیشتر آسیب می‌بیند و احساسات منفی بیشتری را درون خود حس می‌کند و همچنین او را در خطر آسیب فیزیکی بعضا جبران ناپذیر قرار می‌دهد و به کودک خشم و کینه ورزی را می‌آموزد.
با آموزش این رفتار به فرزند خود که «نزن» یا «اگر بزنی دیگه باهات بازی نمیکنم» شما به او می‌آموزید که در رابطه با دیگران می‌تواند حد و مرز قرار داده و از خود دفاع کند و اگر طرف مقابل به رفتار خود ادامه داد، فرزند شما باید محیط را ترک کند و فقط بگوید: «زدن کار بدیه و با کسی که میزنه بازی نمیکنم».
به فرزندتان بیاموزید که ترک کردن محیط کار بدی و نشانه ترسو بودن نیست بلکه نشان می‌دهد که او تفاوت خوب و بد و درست و غلط را می‌داند.
با این آموزش به او می‌گویید که انسان‌هایی در زندگی سر راه او قرار خواهند گرفت که دچار اختلالات رفتاری هستند و عاقلانه‌ترین واکنش این است که با این افراد درگیر نشوند.
نکته دیگر این است که والدین بدانند از حق بچه‌ها دفاع نکنند. خیلی از پدر مادر‌ها اصلا اجازه نمی‌دهند بچه‌ها خودشان از حق خودشان دفاع کنند. با این روش اصلا بچه‌ها یاد بگیرند چطور از خود دفاع کنند؛ بنابراین اگر بچه‌ها با هم سن‌های خود مشغول بازی هستند و سرموضوعی به اختلاف خوردد، اجازه دهید خودشان مشکل را حل کنند و تا زمانی کار خطرناک نشده، شما وارد عمل نشوید.
در منزل به بچه‌ها حق بدهید. مثلا اگر میهمان به منزل آمده و با اسباب بازی‌های بچه شما بازی می‌کند و فرزندتان اجازه نمی‌دهد، او را جلوی جمع تخریب نکنید و اجازه دهید خودشان با هم کنار بیایند. فرزندتان را به مکان‌های مختلف در اجتماع ببرید، اجازه دهید گاهی اوقات از شما دور و جدا باشد و با بچه‌ها بازی کند. در پارک اجازه دهید با بچه‌های دیگر بازی کند، حتی اگر دعوایشان شد باز هم اجازه دهید خودشان مشکل را حل کنند.
در نهایت او را تشویق کنید هر چند اگر کاری که کرده کوچک بوده، اما به طور دقیق به او بگویید که به خاطر این رفتارت و کاری که کردی، خیلی خوشحال شدم یا در جمع از مهارت هایش تعریف کنید. گاهی هم از نمایش و داستان برای یاد دادن و احقاق حق بچه استفاده کنید و از داستان استفاده کنید و در نهایت هم به فرزندتان کمک کنید تا یک رشته ورزشی یا هنری به تخصص برسد و مهارت بالایی پیدا کند، همین باعث افزایش اعتماد به نفس در او می‌شود و می‌تواند از حق خود دفاع کند.