آریا بانو - ایرنا / به بهانه روزهای ابتدایی ماه ذی‌حجه و شروع مراسم حج تمتع، این گزارشی نگاهی کرده به چند کتاب که با موضوع حج منتشر شده‌است.
هر سال تعداد زیادی از ایرانیان در ماه ذی‌حجه به شهر مکه سفر می‌کنند تا در مراسم حج تمتع که بزرگترین مراسم مسلمانان است، حضور داشته‌باشند. حج تمتع، حج واجب یکی از مهم‌ترین فروع دین اسلام است. مسلمانان با داشتن شرایطی مکلفند در دهه اول ماه ذی‌الحجه به مسجدالحرام در شهر مکه در عربستان رفته و مجموعه‌ای از اعمال نیایشی را به‌جا آورند. به بهانه نزدیک شدن به ایام حج نگاهی به برخی از کتاب‌هایی که با این موضوع تالیف و چاپ شده‌است انداختیم که در ادامه می‌خوانید.
آیت‌الله بهشتی در کتاب حج از نگاه یک اسلام‌شناس ، با استفاده از آیات حج و با تکیه بر روح تعالیم اسلامی و مشاهدات عینی به تبیین ابعاد، ظرایف و دقایق این رکن شریعت محمدی(ص) پرداخته و فلسفه آن را تشریح کرده‌است. مجموعه این تفاسیر که در سال‌ها و مکان‌های مختلف بیان شده به همت «بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید آیت‌الله دکتر بهشتی» تدوین شده‌است. مناسک حج بیش از هر چیز ناظر بر ایجاد و تقویت روحیه برادری دینی و ایمان به عقیده توحید است.
این کتاب بیست و یکمین دفتر از دوره آثار «شهید آیت‌الله بهشتی» است که از سوی بنیاد شهید آیت الله دکتر بهشتی و توسط انتشارات روزنه منتشر شده‌است. دفتر حاضر، دربردارنده بحث‌های تفسیری بهشتی درباره آیات حج سوره بقره است که در سال‌های 1351 و 1352 مطرح شده‌است. مطالب اثر در هفت بخش تنظیم شده و طی آن، موضوعاتی چون: سابقه تاریخی حج، بعد اجتماعی و سیاسی حج، فلسفه قربانی، ارتباط حج و خودسازی و ذبح اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌است. شهید بهشتی در این مباحث تلاش کرده‌اند تا پرسش‌های پیرامون حج و ابعاد آن را که در ذهن انسان جستجوگر و با ایمان مطرح می‌شود، پاسخ‌گو باشند.

کتاب حج از مرتضی مطهری شامل یک سخنرانی و چند یادداشت‌ در خصوص وظایف و مسئولیت‌های مسلمانان در مراسم حج است که اولین بار در اسفند 1380 منتشر شد. انتشارات صدرا کتاب حج را منتشر کرده‌است.
بخش اول کتاب با عنوان «تفاهمات اسلامی» سه موضوع «حسن تفاهم»، «آیات و احادیث» و «نقش حج در وحدت و تفاهم مسلمانان» را بررسی می‌کند. بخش دوم کتاب «اخلاق و آداب سفر» است که در این بخش دو موضوع «فایده و لزوم درس اخلاق برای مسافران حج» و «آشنایی با چند لغت» مطرح می‌شود.
در ادامه‌ کتاب حج بخشی تحت عنوان «کعبه و نقش اجتماعی آن» وجود دارد که اهمیت و جایگاه کعبه را توضیح می‌دهد. مطهری عنوان می‌کند از آیات قرآن استنباط شده است که کعبه قدیمی‌ترین معبد جهان است. آیات و روایات زیادی در این بخش آورده شده است که تاکید بر اهمیت فریضه‌ حج از نظر اجتماعی می‌کنند.
پس از این سه فصل، سخنرانی مرتضی مطهری با عنوان «ابراهیم علیه السلام، قهرمان توحید» در کتاب منتشر شده‌است که در آن جنبه‌های مختلف زندگی «ابراهیم علیه السلام» بررسی می‌شود. در آخر کتاب «یادداشت‌های کوتاه» مطهری تحت عنوان «احرام و فلسفه آن» 24 محرمات احرام بیان می‌شود.

کتاب تحلیلی از مناسک حج نوشته علی شریعتی (1352-1312) روشنفکر دینی و استاد معاصر ایرانی است. این کتاب در طول سال‌های متمادی توسط ناشران مختلف منتشر شده‌است. کتاب تحلیلی از مناسک حج ، اثر دکتر علی شریعتی، نویسنده و جامعه شناس در رابطه با حج و مناسک آن است. نویسنده در این کتاب با زبانی ادبی و گاه مسجع به تحلیل یک یک مراحل و فرایض حج می‌پردازد. از طواف گرفته تا سعی از صفا تا مروه، وقوف در عرفات و... را همگی، نویسنده تحلیل کرده‌است. به قول نویسنده کتاب تحلیلی از مناسک حج، حج نمایشی سمبولیک از اسلام است.
شریعتی در این کتاب تلاش دارد تا تحلیل و تصویری متفاوت از مناسک حج ارائه دهد. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: حج چیست؟ پاسخ به این سوال شاید به شماره هر حج کننده‌ای که بیندیشد، متعددد باشد. حج به هر معنایی که فهمیده شود، حرکتی است از خود به سوی خدا، همگام با خلق.
حج یک حکم متشابه است. همچون آیه متشابه! در قرآن آیات بر دو قسم است: محکم و متشابه. محکمات آیات یک بعدی است، سخنی که یک معنای ثابت و روشن دارد و متشابهات، آیات چند بعدی، سخنی که ذهن را به راه‌های گوناگون می‌راند و چند معنی همانند از آن می‌فهمد.

کتاب حج نوشته ثانی اثنین خان و به ترجمه امیر صالحی طالقانی و چاپ واحد کودکان و نوجوانان موسسه انتشارات قدیانی است که در کتاب‌نامه رشد آموزش و پرورش معرفی شده‌است. کتابی پیرامون حج که یکی از مراسم باشکوه مسلمانان و دارای اهمیتی بالا در دین مبین اسلام است، مطالبی که علت اهمیت این رسم و درس‌هایی که از بطن آن می‌توان فهمید بیان می‌کنند. این کتاب از شکل‌گیری خانه خدا و حج پیامبر اکرم (ص) تا عبادت و پرستش مردمان این دوره سخن می‌گوید و اطلاعاتی ارزشمند در اختیار پژوهشگر نوجوان قرار می‌دهد.

کتاب حج به روایت کارت پستال‌های تاریخی به کوشش مهرداد اسکویی در موضوع عکاسی در سال 1395 منتشر شده‌است. این کتاب در قطع خشتی است و 152 صفحه دارد. کتاب به زبان فارسی و انگلیسی نوشته شده‌است.

عکاسی کتاب دیگر با عنوان حج را جمشید بایرامی انجام داده‌است. این کتاب در نتیجه چهار سفر بایرامی به شهر مکه طی 8 ماه جمع‌آوری شده‌است. این عکاس خبری و مستندنگار اجتماعی سه بار حج عمره و یک بار حج تمتع را در طول هشت ماه در سال 81 رفته‌است تا این کتاب را در 320 صفحه با 280 قطعه عکس رنگی و در دو قطع سلطانی و جیبی منتشر کند.
کتاب در برگیرنده عکس‌هایی به تفکیک از فضای شهر مکه و مدینه که در ایام حج است و به معرفی تصویری این آیین زیبای معنوی می‌پردازد. کتاب حج در دو قطع بزرگ و کوچک منتشر شده که قطع کوچک آن رقعی و قطع بزرگ آن در ابعاد 33*33 سانتی‌متر با جلد سخت به چاپ رسیده‌است.