بزرگنمايي:

آریا بانو - محققان کشور در یک پژوهش تأثیرات بی‌نزاکتی در محل کار را بر وضعیت خلاقیت کارکنان مورد بررسی قرار داده و این تأثیرات را معنی‌دار و قابل توجه دانسته‌اند.

بی‌نزاکتی در محیط کار، یک رفتار متداول ضد اجتماعی است و تعداد بی‌شماری از افراد شاغل گزارش می‌دهند که چنین رفتاری را تجربه کرده‌اند. بی‌نزاکتی در محل کار در سراسر جهان شایع است و اثرات مخرب و آسیب‌رسان آن بر رشد فردی و سازمانی اثبات شده است. متخصصان، این رفتار ناهنجار در محل کار را نوعی کج‌رفتاری کم شدت همراه با نیت مبهم برای آسیب رساندن به فرد یا افراد هدف و زیر پا گذاشتن هنجارهای احترام متقابل در محل کار تعریف می‌کنند.
به گفته محققان، بی‌نزاکتی در محل کار اشکال مختلفی به خود می‌گیرد که ممکن است به‌صورت کلامی و غیرکلامی باشند. مواردی مانند نگاه تحقیرآمیز، لحن و زبان توهین‌آمیز، صدای بلند، از کوره در رفتن و تمسخر کردن دیگران ازجمله این اشکال رفتاری به‌حساب می‌آیند. همچنین رفتارهایی مانند قدرنشناسی، بی‌توجهی به پیشنهادات و درخواست همکاران، ارسال پیامک در طی جلسات، دادن نظرات اهانت‌بار، جبهه‌گیری و ایجاد خصومت، نقض حریم خصوصی، رفتار خودخواهانه، تهمت و بی‌محلی به همکاران نیز در زمره بی‌نزاکتی قرار می‌گیرند. قرار گرفتن در معرض رفتارهای مرتبط با بی‌نزاکتی، می‌تواند تأثیر منفی بر کارکنان به لحاظ خلق‌وخو، انحراف شناختی، بی‌عدالتی ادراک‌شده، آسیب به هویت اجتماعی و خشم داشته باشد و مشکلاتی را برای افراد ایجاد کند.
در رابطه با این موضوع، محققانی از دانشگاه پیام نور تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن، تأثیر بی‌نزاکتی همکاران در محیط‌های شغلی بر وضعیت خلاقیت کارکنان مورد ارزیابی علمی واقع شده است.
در این تحقیق 279 نفر از کارکنان نمایندگی‌های شرکت ایران‌خودرو در شهر اهواز مشارکت داشته‌اند و داده‌های مورد نیاز محققان را از طریق تکمیل پرسشنامه‌های علمی و استاندارد مربوط به بی‌نزاکتی، فرسودگی عاطفی، خلاقیت و انگیزش درونی مهیا کرده‌اند. این داده‌ها سپس با روش‌های آماری تجزیه و تحلیل شده‌اند.
نتایج این تحقیق نشان از آن دارند که بی‌نزاکتی کارکنان در محل کار، باعث افزایش فرسودگی شغلی و کاهش انگیزه درونی و در نتیجه کاهش خلاقیت سایر همکاران می‌شود و لذا مدیران سازمانی باید توجه ویژه‌ای به زدودن رفتارهای توأم با بی‌نزاکتی در سازمان خود کنند.
به گفته فاطمه معارفی، پژوهشگر گروه مدیریت دولتی دانشگاه پیام نور تهران و همکارش، «نتایج مطالعه ما بیانگر تأثیر منفی و معنادار بی‌نزاکتی همکاران بر خلاقیت با نقش میانجی متغیرهای فرسودگی عاطفی و انگیزه درونی است. به بیان دیگر، خلاقیت افرادی که در محیط کاری در معرض رفتارهای غیر محترمانه و آزاردهنده همکاران قرار می‌گیرند به شکل قابل توجهی تنزل می‌کند».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «بی‌نزاکتی در محل کار، فرسودگی عاطفی کارکنان را افزایش داده و انگیزه درونی آنان را کاهش می‌دهد و بدین طریق به‌طور غیر مستقیم باعث کاهش خلاقیت کارکنان می‌شود. ازآنجاکه رفتارهای مرتبط با بی‌نزاکتی، تأثیر مستقیم بر خلاقیت کارکنان دارند، مدیران باید اطمینان حاصل کنند که هیچ‌گونه رفتار توأم با بی‌ادبی نسبت به هیچ‌یک از کارکنان در سازمان وجود نداشته باشد».
این محققان پیشنهاد داده‌اند که مدیران سازمان‌ها، برای مقابله با چنین رفتارهایی، برنامه‌های آموزشی مختلفی را در زمینه مهارت‌های برقراری ارتباط مؤثر تدوین کنند و علاوه بر آن، رفتارهای کارکنان را با سیستم پاداش و تنبیه پیوند دهند، به‌طوری‌که ارتکاب رفتارهای بی‌ادبانه و آزاردهنده در محیط کار برای فرد خاطی پیامد تنبیهی داشته باشد. این برنامه‌ها همچنین باید راهکارهایی را برای جبران اثرات زیان‌بار بی‌نزاکتی بر افراد قربانی در نظر بگیرند.
یافته‌های فوق که بر اهمیت احترام همه‌جانبه در محیط‌های شغلی و دورشدن از هرگونه رفتار مرتبط با بی‌نزاکتی تأکید می‌ورزند، در مجله «اخلاق زیستی» وابسته به مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتشر شده‌اند.