آریا بانو - بیتوته / برخی از بیماری ها هستند که زن و مرد می توانند عقد خود را فسخ کنند. اما چگونه و چه بیماری هایی باعث فسخ و باطل شدن عقد میشود در ادامه با بیتوته همراه باشید که با آن ها و قوانین آن ها آشنا شوید.
بیماری هایی که باعث فسخ و باطل شدن عقد می شوند :
مرد می تواند نکاح را فسخ کند اگر …
اگر زن یکی از 7 عیب زیر را داشته باشد مرد می تواند عقد را فسخ کند:
• دیوانگی (جنون امری عرفی است و در بعضی روایات آمده کسی که اوقات نماز را تشخیص ندهد. طبق قانون اختلال عقل آن است که شخص در انجام وظایف عادی و معمولی روزانه خود نامتعادل شده و اعمال بدون هدف از او سر بزند.)
• بیماری خوره یا جذام، نوعی بیماری عفونی است که باعث ضایعه های پوستی حاد و تغییر شکل دهنده استخوان است و همچنین باعث آسیب عصبی در دست و پا و نواحی دیگر بدن می شود.
• بیماری برص، پیسی یا برص یا ویتیلیگو یک بیماری پوستی است که در آن لک های سفید رنگ به دلیل از دست رفتن رنگدانه پوست بوجود می آیند.
• نابینایی هر دو چشم
• شَل بودن (به طوری که در راه رفتن این عیب آشکار باشد)
• افضا شدن (یعنی مسیر ادرار و حیض و یا حیض و مدفوع او یکی باشد و امکان آمیزش جنسی وجود نداشته باشد)
• وجود گوشت، استخوان یا غده ای که مانع نزدیکی شود. اگر یکی از این موارد در زن وجود داشته باشد مرد می تواند بدون نیاز به طلاق، عقد را فسخ کند.

زن می تواند نکاح را فسخ کند اگر …
اگر مرد یکی از 4 عیب زیر را داشته باشد زن می تواند عقد را فسخ کند:
• دیوانگی (فراموشی های سریع الزوال، بیهوشی های ناشی از هیجانات ناگهانی و نیز بیماری صرع (غش) جنون محسوب نمی شود)
• نداشتن آلت مردانه
• ناتوانی از نزدیکی جنسی
• کشیده بودن بیضه ها
در قانون مدنی، عیب هایی که برای مرد و زن حق فسخ نکاح ایجاد می کند، متفاوت است. برای مثال، اگر مردی که به انتخاب پدر و مادرش با خانمی که چندان او را ندیده ازدواج کرده باشد و متوجه شود که به بیماری جذام مبتلاست، حق فسخ ازدواج را دارد. اگر این موضوع را قبل از برقراری رابطه زناشویی بفهمد، زن حق مهر نخواهد داشت، اما اگر بعد از برقراری رابطه زناشویی متوجه شود، باید تمام مهریه را بپردازد.
طبق ماده 1125 قانون مدنی، اگر جنون و عنان بعد از عقد هم اتفاق بیفتد، به زن حق فسخ داده می شود.
همچنین، طبق ماده 1126 قانون مدنی، اگر زن یا مرد قبل از عقد بدانند طرف مقابلشان به یکی از بیماری هایی که حق فسخ ایجاد می کند مبتلاست، دیگر بعد از عقد حق فسخ نخواهند داشت.
در ماده 1127 قانون مدنی هم آمده است که اگر مردی بعد از عقد به بیماری های مقاربتی مبتلا شود، زن حق دارد از برقراری رابطه زناشویی با او امتناع کند ولی به او نفقه تعلق می گیرد.
در تبصره 5 ماده 1130 قانون مدنی نیز آمده است که ابتلای مرد به بیماری های صعب العلاج روانی یا مسری یا هر بیماری صعب العلاج دیگری (مثل سرطان) که زندگی مشترک را تهدید کند، یعنی زندگی همراه با مشقت باشد و تحمل آن مشکل شود، باعث می شود زن بتواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند و در صورتی که ادعای او ثابت شود، دادگاه مرد را وادار به طلاق خواهد کرد. در این صورت خانم می تواند تمام حق و حقوق خود را هم مطالبه کند.
باطل شدن عقد به دلیل بیماری
اگر خانم یا آقایی متوجه شود همسرش مبتلا به یکی از بیماری هایی که حق فسخ ایجاد می کند است، باید بلافاصله برای فسخ نکاح اقدام کند و نمی تواند بعد از مدت ها چنین تصمیمی بگیرد. البته به شرطی که از این موضوع آگاهی داشته باشد.
در صورتی که زن یا مرد پیش از عقد دائم به معایبی که موجب حق فسخ نکاح یا باطل شدن نکاح است، آگاهی داشته باشند و با علم به آن مبادرت به عقد نکاح کنند، حق فسخ نکاح را نخواهند داشت.
اگر زن بعد از عقد دائم به یکی از معایبی دچار شود که در هنگام وقوع عقد به مرد حق فسخ می داد، حق فسخ برای مرد نخواهد بود.
اگر مرد به جنون یا عنان دچار شود و این موضوع بعد از عقد رخ دهد، موجب حق فسخ نکاح برای زن خواهد بود.
با وجود هر یک از این موارد نام برده شده و تحت شرایط خاصش، زن یا مرد خواهان فسخ ازدواج دائم با در دست داشتن شناسنامه و عقدنامه به همراه یکی از دلایل فسخ نکاح، می توانند ضمن دادخواست فسخ نکاح و نامه پزشکی قانونی برای اثبات دلیل فسخ، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند.
در دفتر خدمات الکترونیک، دادخواست فسخ نکاح را تنظیم و ثبت کرده و از آن جا به دادگاه برای رسیدگی فرستاده می شود. استفاده از حق فسخ در تمام این مواردی که بیان شد، فوری است، یعنی به محض اطلاع از وضعیتی که از موجبات فسخ است باید بلافاصله برای استفاده از حق فسخ نکاح اقدام کرد. در غیر این صورت، حق فسخ از بین خواهد رفت. تشخیص این که چه مدت امکان استفاده از اختیار فسخ نکاح وجود دارد، با توجه به عرف و عادت است.
همان طور که گفته شد، فسخ نکاح کاری یک طرفه است. در واقع، دارنده حق فسخ برای این کار برخلاف طلاق، ملزم به رعایت تشریفات خاصی نیست و فسخ نکاح یا باطل کردن عقد دائم طبق قانون فقط با گفتن لفظی یا انجام عملی که بر آن دلالت داشته باشد، اتفاق می افتد. با این حال، ثبت آن پس از صدور حکم فسخ نکاح از سوی دادگاه الزامی است.
ثبت نکردن فسخ نکاح به صورت رسمی، باعث می شود که متخلف به جرم نقدی درجه پنج و حبس تعزیری درجه هفت محکوم شود.

آیا نبودن بکارت در دختر، باعث جواز فسخ عقد مى شود؟ و معناى فسخ چیست ؟
پاسخ : در صورتى که شرط بکارت کرده باشد حقّ فسخ دارد و معمولا در محیطهاى ما، شرط بکارت به عنوان یک شرط ضمنى و از پیش توافق شده مى باشد و معناى فسخ این است که بگوید من عقد را فسخ کردم یا به هم زدم و به هر زبانى باشد کافى است.
اگر مردى قبل از ازدواج از نزدیکى عاجز باشد و زن بعد از مراسم عروسى بفهمد و فوراً عقد و نکاح را به هم نزند و از شوهر جدا نشود، آیا در این صورت زن مى تواند بدون طلاق شوهر کند؟
پاسخ : در این موارد، زن باید به حاکم شرع مراجعه کند و حاکم یک سال به مرد مهلت مى دهد اگر درمان شد ازدواج باقى است، در غیر این صورت زن مى تواند نکاح را فسخ کند و احتیاج به طلاق نیست و به فرض که مرد بعد از آن هم خوب شود قابل بازگشت نیست مگر به صورت ازدواج جدید.
آیا برای فسخ نکاح به دلیل بیماری، نیاز به مدارک پزشکی داریم؟
بله، برای فسخ نکاح به دلیل بیماری، عموما نیاز به مدارک پزشکی دارید. برای مثال، در صورتی که فرد به دلیل بیماری جذام یا بیماری های مقاربتی مبتلا شده باشد، باید گواهی پزشکی معتبری را ارائه کند تا بتواند حق فسخ نکاح را بر اساس ماده های مربوطه از قانون مدنی اثبات کند.
اگر همسر شما به دلیل بیماری جذام یا بیماری های مقاربتی مبتلا شده باشد، می توانید به پزشک مربوطه مراجعه کرده و گواهی پزشکی معتبری را برای اثبات بیماری همسرتان بگیرید. سپس با توجه به قوانین و مقررات مربوطه به دادگاه مربوطه درخواست فسخ نکاح را ارائه کنید.
آیا برای دریافت گواهی پزشکی باید به مراکز خاصی مراجعه کنیم ؟
بله، برای دریافت گواهی پزشکی باید به مراکز خاصی مراجعه کنید. این مراکز شامل مراکز بهداشت، بیمارستان ها و مراکز درمانی مختلف هستند.
برای مثال، در ایران، مراکز بهداشت شهرستان یا منطقه محل زندگی شما، مراکز بهداشت دانشگاه ها و بیمارستان ها در شهرهای بزرگ می توانند به عنوان مراکزی برای ارائه گواهی پزشکی برای فسخ نکاح به دلیل بیماری مورد استفاده قرار گیرند.
همچنین، ممکن است در برخی موارد، به دلیل نوع خاصی از بیماری، نیاز به مراجعه به مراکز پزشکی خاص و متخصص داشته باشید. در هر صورت، بهتر است قبل از مراجعه به مرکز مورد نظر، با آنها تماس بگیرید و اطلاعات لازم را دریافت کنید.
نحوه فسخ نکاح به دلیل بیماری :
برای فسخ نکاح به دلیل بیماری، شما ابتدا باید گواهی پزشکی معتبری که بیماری همسر شما را تأیید کند، به دادگاه ارائه کنید. سپس، براساس ماده های مربوطه از قانون مدنی، می توانید درخواست فسخ نکاح را به دادگاه ارائه کنید. در صورتی که دادگاه بر این باور باشد که بیماری همسر شما موجب عدم امکان ادامه زندگی مشترک شده است، می تواند نکاح شما را باطل کند.
برای این کار، بهتر است با یک وکیل متخصص در قوانین خانواده مشورت کنید و او را به عنوان نماینده حقوقی خود در دادگاه معرفی کنید. وکیل شما می تواند شما را در مسیر فرایند فسخ نکاح به دلیل بیماری همراهی کند و در تهیه مدارک و ارائه آنها به دادگاه به شما کمک کند.
برای فسخ عقد مرد یا زن باید بگوید: «من عقد را فسخ کردم یا به هم زدم.» که البته می تواند این جمله را به هر زبانی بگوید. لازم به یادآوری است که ثبت فسخ عقد پس از صدور حکم مربوط از سوی دادگاه الزامی است و اگر ثبت نشود باعث می شود که متخلف به جزای نقدی درجه پنج (بین 80 تا 180 میلیون ریال) و حبس تعزیری درجه هفت (از 91 روز تا 6 ماه) محکوم شود.
فسخ عقد در صورت پنهان کردن عیوب :
اگر زن در موقع خواستگاری عمده معایب خود را بپوشاند و خود را غیر از آنچه هست نشان بدهد مصداق تدلیس است و شوهر پس از اطلاع حق فسخ دارد.
تکلیف مهریه بعد از فسخ عقد :
اگر مرد به یکی از دلایلی که عنوان شد عقد را فسخ کرد بر اساس قانون اگر قبل از شروع زندگی زناشویی فسخ انجام شود زن مهریه ای نمی گیرد و در غیر این صورت مهریه به زن تعلق می گیرد مگر این که مرد به خاطر تدلیس زن ازدواج را فسخ کرده باشد.
اگر زن به یکی از دلایلی که عنوان شد عقد را فسخ کند در این صورت شوهر باید نصف مهریه او را بپردازد.