آریا بانو - ایسنا / در شرایطی که ناسا هزینه گزاف 11 میلیارد دلاری را بهانه‌ای برای عدم اجرای مأموریت بازگرداندن نمونه‌های خاک مریخ به زمین اعلام کرد؛ برخی کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که با استفاده از فضاپیمای استارشیپ اسپیس‌ایکس و منابع مالی ایلان ماسک، می‌توان این مأموریت را نجات داد.
سیاره سرخ، نزدیک‌ترین سیاره در منظومه شمسی است که می‌دانیم روزگاری آب مایع در آن جریان داشته و ممکن است نشانه‌هایی از حیات اولیه را در خود نگه داشته باشد؛ به همین دلیل، بررسی این سیاره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و حتی امید می‌رود که نخستین کلونی میان‌سیاره‌ای انسان‌ها در سطح سیاره سرخ برپا شود.
هزینه‌های گزاف مأموریت‌های نوآورانه فضایی بعضی وقت‌ها مانع از اجرای چنین مأموریت‌هایی می‌شود؛ مانند مأموریت بازگرداندن نمونه‌های خاک سیاره سرخ (MSR) به زمین که ناسا اعلام کرد به دلیل برآوردهای گزاف 11 میلیارد دلاری (در مقایسه با پیش‌بینی اولیه 7 میلیارد دلار) و رسیدن محموله در سال 2040 به زمین، تا آینده نزدیک نمی‌تواند چنین مأموریت هیجان‌انگیزی را اجرا کند و تا زمانی که روش ارزان‌تر و سریع‌تری برای این مأموریت پیدا کند، آن را متوقف می‌کند.
حال، گروهی از پژوهشگران و چهره‌های دانشگاهی پیشنهاد داده‌اند که ناسا از شرکت‌های خصوصی در حوزه هوافضا کمک بگیرد تا مأموریت آوردن نمونه‌های مریخ به زمین را انجام دهد.
مأموریت بازگرداندن نمونه‌ها از مریخ
پیشرفته‌ترین مریخ‌نورد ناسا با نام استقامت (Perseverance) از زمان فرود روی مریخ در سال 2021 (1400) در دهانه جیزرو (Jezero) که دلتای یک رودخانه باستانی است، 24 نمونه را در لوله‌های خود جمع‌آوری، بسته‌بندی و روی سطح مریخ رها کرده است. هدف این مریخ‌نورد، جمع‌آوری بیش از 30 نمونه برای جست‌وجوی نشانه‌های احتمالی حیات باستانی در مریخ است.

طبق برنامه اولیه ناسا قرار بود برخی از نمونه‌های جمع‌آوری‌شده با استقامت، طی دهه 2030 با هزینه حدود 7 میلیارد دلار به زمین بیاید. این امر مستلزم فضاپیمایی بود که روی سطح مریخ فرود بیاید، نمونه‌ها را جمع‌آوری کند، دوباره از مریخ بلند شود و سپس با فضاپیمای دیگری که نمونه‌ها را به زمین خواهد آورد، در مدار مریخ ملاقات کند.
«ایمی ویلیامز»، اخترزیست‌شناس دانشگاه فلوریدا که با مریخ‌نورد استقامت در ارتباط است، می‌گوید: «ما به مطالعه نمونه‌های مریخ بسیار نزدیک هستیم. بازده علمی این کار غیرقابل‌تصور است. این نمونه‌ها می‌توانند درک ما از پتانسیل زندگی در مریخ را متحول کنند و بینش‌هایی کلیدی در مورد تکامل منظومه شمسی ارائه دهند».
به دنبال نوآوری بخش خصوصی
روی آوردن به بخش خصوصی می‌تواند نشان‌دهنده تغییر رویکرد ناسا باشد که معمولاً چنین مأموریت‌هایی را کاملاً داخلی مدیریت می‌کند. ناسا که اکنون در بحبوحه افزایش هزینه‌ها و تأخیرهایی که خطر انحراف مأموریت MSR را تهدید می‌کند، می‌تواند پذیرای ایده‌های بکر از طرف شرکای تجاری خود باشد و یکی از بهترین گزینه‌ها، موشک استارشیپ متعلق به شرکت اسپیس‌ایکس است که با قابلیت فرود کنترل‌شده و برخاست مجدد، راهکاری مناسب برای انجام بهینه این مأموریت ارائه خواهد داد.
«جیم گرین»، دانشمند سابق ناسا که به توسعه پروژه MSR نیز کمک کرده است، می‌گوید: «فرصتی برای تشریک مساعی وجود دارد تا ایده‌های مختلف مطرح شوند. این روند بسیار سالمی است و دقیقاً همان رویکردی است که برای رسیدن به یک سناریوی مأموریتی بهتر باید انجام شود».
«ایلان ماسک»، مدیرعامل اسپیس‌ایکس نیز در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) به پتانسیل موشک استارشیپ برای بازگرداندن نمونه‌های مریخ طی 5 سال آینده اشاره کرده بود و به نظر می‌رسد ناسا نیز به این احتمال، نیم‌نگاهی داشته باشد.

طبق گزارش‌ها، ناسا شرکت‌ها را تشویق می‌کند تا از سیستم‌های توسعه‌یافته برای برنامه قمری آرتمیس استفاده کنند. به عقیده کارشناسان، تنها نتیجه‌ای که می‌توان از این رویکرد گرفت، آن است که ناسا امید دارد موشک استارشیپ، راه‌حل مناسب این معضل باشد. احتمالاً بتوان مریخ‌نورد استقامت و نمونه‌های جمع‌آوری‌شده آن را در استارشیپ جا داد و به زمین بازگرداند.
گنجینه پنهان مریخ
آوردن نمونه‌های مریخ به زمین پس از سه دهه برنامه‌ریزی برای دانشمندان وسوسه‌انگیز است. ابزارهای آزمایشگاهی پیشرفته روی زمین می‌توانند نشانه‌های زیستی بالقوه را (البته در صورت وجود) در آن‌ها شناسایی کنند یا حداقل تعیین کنند که آیا دهانه جیزرو، شرایطی برای پشتیبانی از حیات داشته است یا خیر.

اما ارزش علمی این نمونه‌ها بسیار فراتر از یافتن حیات فرازمینی است. «جک ماستارد»، مریخ‌شناس دانشگاه براون خاطرنشان می‌گوید: «تاریخ‌نگاری و تاریخ‌گذاری نمونه‌های دهانه جیزرو می‌تواند معماهایی مانند شکل‌گیری میدان‌های مغناطیسی سیاره‌ها، زمان برخورد سیارک‌های عظیم که منظومه شمسی اولیه را شکل داده‌اند و حتی منشأ حیات را روشن کند. کشف نشانه‌های حیات، موضوع جذابی است که همه سرفصل‌ها را به خود اختصاص می‌دهد، اما در سطحی ماندگارتر، این سؤالات مربوط به تکامل منظومه شمسی است که این نمونه‌ها به آن‌ها پاسخ خواهند داد و اهمیت این پرسش‌ها اگر بیشتر از مبحث حیات نباشد، کمتر نخواهد بود».