آریا بانو - درمان لکنت زبان کودکان در خانه
درمان لکنت زبان کودکان
گرفتگی زبان یا لکنت زبان در کودکان یک اختلال گفتاری است. کودکی که لکنت دارد با اینکه می داند دقیقا چه می خواهد بگوید به یکباره خود را در حال تکرار، قفل یا کشیده گویی صداها می بیند. این در حالی است که قبلا این مشکل را نداشته و پس از وقوع یک حادثه مشخص یا نامشخص بروز می کند.
لکنت زبان چیست؟
گرفتگی زبان می تواند پس از ترس شدید، از دست دادن یکی از عزیزان کودک، تولد یک فرزند دیگر یا حادثه ای نامشخص بروز کند. با اینکه گرفتگی زبان کودکان پس این حادثه دیده شده است هنوز ثابت نشده است که ترس علت لکنت زبان کودکان است و این اشتباه است که ترس را علت آن بدانیم.
لکنت زبان یا ناروانی گفتار، اختلالی است در الگوی معمول سخن گفتن. لکنت انواع متفاوتی دارد. در یکی از انواع آن، فردِ دچار لکنت ممکن است یک صدا یا هجا را، به ویژه در ابتدای کلمه، تکرار کند. مانند: «ما- ما- مار». لکنت می تواند خود را به شکل ممتد کردن یک صدا مانند «سسسسسیر» نشان بدهد. گاهی لکنت زبان موجب قطع سخن یا از‌قلم افتادن یک صدا می شود. همچنین گاهی لکنت خود را با تکرار وقفه در میان سخن با صداهایی مانند: «آ…» یا «ام…» نشان می دهد.
ممکن است هر کس در هر سنی دچار لکنت زبان شود. اما بیشترین شیوع لکنت در میان کودکانی است که درحال یادگیری جمله سازی با کمک کلمه ها هستند. در‌این میان، پسرها بیشتر از دخترها دچار لکنت می شوند. ناروانیِ گفتاریِ معمول اغلب بین 18 تا 24 ماهگی آغاز می شود و احتمال دارد تا 5 سالگی کودک بروز و افول داشته باشد.
درمورد یک نفر از هر پنج کودک، شدت ناروانی گفتار در یک زمان به اندازه ای می رسد که موجب نگرانی پدر و مادر خواهد شد. از هر 20 کودک یکی دچار لکنت طولانی تر از 6 ماه می شود. اینکه لکنت یک کودک در این لحظه شدت دارد و یا اینکه بیشتر از 6 ماه طول کشیده است، الزاما به این معنی نیست که لکنت در تمام عمر برای او مشکل ساز خواهد بود. اگر در برخورد با لکنت بدانید به دنبال چه مواردی باشید و چگونه به لکنت فرزندتان پاسخ بدهید، مانعی قابل توجه بر سر شدت یافتن یا دوام آن خواهید بود.

لکنت زبان در کودکان 6 ساله
سن ایجاد لکنت زبان
سن شروع لکنت زبان از 3 تا 6 سالگی است. به ندرت در سن بالای 6 تا 12 سال مشاهده شده است. در سنین بزرگسالی به ندرت در افرادی که در کودکی لکنت داشته اند با بروز شوکی ایجاد شود.
علائم لکنت زبان در کودکان
تکرار کلمات یا جملات
کشیده گویی
مکث یا به میان اندازی باشد.
▪ ساختارهای ساده دستوری را به کار می بردند. 
▪ اشتباهات دستوری بیشتری داشتند. 
▪ اشتباهات بیشتری در تولید اصوات داشتند.
▪ در مقایسه با کودکان سالم 2 ماه تأخیر رشد کلامی داشتند.
عوارض لکنت زبان در کودکان
لکنت زبان عوارض روان شناختی برای فرد دارد. فرد دچار اضطراب، گوشه گیری و استرس و ... می شود.

روش های درمان لکنت زبان در کودکان
علت لکنت زبان کودکان چیست؟
گذرگاه های عصبی مختلف در مغز کودکان برای روان صحبت کردن، باید رشد کنند و با هم در تعامل باشند. اگر این تعامل به خوبی صورت نگیرد فرد دچار لکنت زبان می شود. علت لکنت زبان عبارتند از :
مسائل ژنتیکی
سکته و آسیب های مغزی در بزرگسالی
ضربات واردشده به سر
فشارهای احساسی و عصبی
عوامل مؤثر در بروز لکنت زبان کودکان
از جمله عوامل مهم بروز لکنت زبان می توان به چند علت عمده زیر اشاره کرد:
عوامل ژنتیکی و عصب شناسی :
تحقیقات گروهی از متخصصین گفتار درماین نشان می دهد که کودکانی که خانواده هائی با سابقه اختلالات گفتاری، ناروانی در صحبت و لکنت هستند، بیشتر احتمال دارد که دچار نقض سیستم گویائی شوند. براساس این پژوهش ها، فرد مبتلا به لکنت زبان از نظر ژنتیکی با شخص سالم متفاوت است.
عوامل بیولوژیک:
از آنجائی که سلامت مغز در گفتار و کلام کودک از اهمیت ویژهای برخوردار است، لذا هر گونه فشار، آسیب، ضربه و صدمه ای به مغز می تواند عوارض گوناگونی در برداشته باشد. از جمله؛ فشارها و آسیب های هنگام زایمان، نرسیدن اکسیژن به نوزاد هنگام تولد، آسیب های مغزی، صرع، بیماری های عفونی مغز که منجر به اختلال سیستم گویائی در مغز شوند می تواند منجر به بروز لکنت زبان در کودک شوند.
عوامل محیطی :
در برخی موارد متأسفانه والدین، مربیان و اعضاء خانواده کارهائی می کنند که مانع از سخن گفتن عادی کودک می شود و او را به عجولانه صحبت کردن و اشتباهات گفتاری وا می دارد. برای مثال، قطع کردن نابه جای کلام کودک، انتقادهای بیش از اندازه از صحبت های کودک، اصلاح گفتار کودک (تلفظ صداها، کلمات و جملات)، کامل کردن جملات کودک، شتاب زده صحبت کردن با کودک، تأکید بیش از اندازه به کودک باری تند حرف زدن، فشارهای انضباطی شدید توقعات بیش از حد توان کودک، تجربیات ناگوار زندگی، اضطراب شدید مادر و....
عوامل روانشناختی :
بدیهی است هر کودکی دارای توانائی ها، استعدادها، ویژگی ها و خصوصیات رفتاری خاصی است که او را از سایر کودکان متمایز میکند. هیجانات، احساسات تنش ها، ضربه های عاطفی و... همگی از جمله عوامل روانی گوناگونی هستند که می توانند تأثیراتی منفی بر گویش و کلام گذارند.

عوارض لکنت زبان کودکان
برای لکنت زبان بچه ها چه باید کرد؟
رفتار و شیوه برخورد والدین و اطرافیان با فرد دچار لکنت زبان را کاهش می دهد.
محیطی آرام و بدون فشار برای صحبت کردن کودک کنید.
با کودکتان آرام صحبت کنید.
کودک را به حرف زدن میان جمع خانواده تشویق کنید و به او بگویید دقیق به صحبت دیگران گوش دهد.
درباره موضوعات مختلف و آشنا برای کودک مثل آشپزی، بازی کردن، رفتن به پیش دبستانی، کتاب های داستانی اش و… برای کودک صحبت کنید.
صحبت کردن کودک را متوقف نکنید و از وی انتقاد نکنید.
برای هم کلامی با کودک مبتلا به لکنت زبان نکات زیر را رعایت کنید:
از تکمیل کردن جملات آنها بپرهیزید.
به او فرصت بدهید و به هیچ وجه وسط حرفش نپرید.
نگویید سریعتر یا آرام تر حرف بزند.
با او ارتباط چشمی داشته باشید و با علاقه صحبت هایش را پیگیری کنید.
با او آرام و شمرده صحبت کنید.
از عبارات کوتاه و ساده استفاده کنید.
تند و سریع حرف نزنید زیرا اینگونه او را آشفته و گیج می کنید.
مطمئن بشوید که حرف شما را فهمیده است و منتظر پاسخ و واکنش او باشید.

برای لکنت زبان کودک چه کنیم ؟
روش های درمان لکنت زبان در کودکان
لکنت زبان معمولا در میان کودکان رواج دارد و برخی کودکان قبل از ورود به مدرسه دچار این اختلال می شوند اما با پشت سر گذاشتن دوران کودکی خود به خود درمان می شوند. برخی از این کودکان اما این اختلال را با خود به بزرگ سالی می برند. درمان لکنت زبان با رشد کودک و افزایش سن مشکل می شود بنابراین این مشکل باید در کودکی پیگیری گردد.
برای درمان لکنت زبان کودکان ، خوشبختانه روش‌های مختلفی را می‌توان با توجه به ویژگی‌های هر کودکی به کار برد. اگر کودک شما دچار لکنت زبان است، باید هر چه زودتر برای درمان اقدام کنید. لکنت زبان با گذشت زمان بهبود نیافته و ممکن است تبدیل به دیگر اختلالات اضطرابی شود. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی اشاره کرده‌ایم:
گفتار درمانی
گفتار درمانی مانع از تبدیل لکنت به یک معضل می شود. پس اگر کودکی دارید که تازه علائم لکنت در او پدیدار شده و یا خودتان به تازگی مبتلا به لکنت شده اید حتما به یک پاتولوژیست گفتار مراجعه کنید. لکنت متغییر است و تعدادی از موقعیت ها وجود دارند که هر فردی که آن ها را تجربه کند روانی گفتارش افزایش می یابد.
روش خود درمان گری
این روش که در واقع می تواند نوعی روش رفتار درمانی نیز تلقی شود، بر این اساس استوار است که فرد لکنتی با انگیزه قوی و ایجاد تغییرات لازم در زمینه بازخوردها و نگرش هایش نسبت به لکنت خود، با برنامه‌ای منظم، مشخص و بطور جدی و مصمم تلاش کند که اختلال گویایی خود را اصلاح کند.
با این روش درمان لکنت زبان کودکان درخانه انجام می شود. روش خود درمان گری، فرد مبتلا به لکنت زبان در خود انگیزه هایی ایجاد می کند و از این طریق در او تغییراتی ایجاد می شود. بیمار با برنامه منظم سعی در حل لکنت زبان خود می کند. این روش در کودکانی که سن بالاتری دارند، کاربرد دارد.
درمان لکنت زبان با دارو درمانی
اگر تشخیص داده شود که علت لکنت زبان، تنش‌ها و اضطراب و هیجانات عاطفی در کودک است برای او داروهای آرام بخش تجویز می شود زیرا داروهای آرام بخش می توانند تا حدودی کودک را از اضطراب و هیجانات عاطفی دور کند و در نتیجه لکنت زبان او را کم می کند. البته برای درمان استرس کودکان تنها دارو درمانی کافی نبوده و درمان‌های روانشناختی نیز ضرورت دارند.
درمان لکنت زبان کودکان با رفتار درمانی
یکی دیگر از روش های متداول و نسبتاً جدید در اصلاح و بازپروری لکنت زبان، روش تغییرات و اصلاحات رفتاری می باشد. رفتار درمانی یک روش جدید است که در آن فرض بر این است که لکنت زبان کودک به دلیل رفتارهای سازش نیافته و ناهنجار او می باشد. بنابراین سعی می کنند که رفتارهای ناهنجار کودک را اصلاح کنند تا از این طریق لکنت زبان وی درمان شود. گفتار درمانی یکی از تکنیک های رویکرد رفتاری است که به درمان لکنت زبان می پردازد.
روان درمانی لکنت زبان
روان درمانی بیشتر برای درمان لکنت زبان بزرگسالان استفاده می شود. این روش بویژه در مورد افرادی که دچار کشمکش های عاطفی و اختلالات روانی عصبی هستند به کار می رود. روان درمانی را برای کودکان سنین پایین ثمر بخش نمی باشد. اما متخصصان در این زمینه می توانند در یافتن علت لکنت زبان و شناسایی آسیب ها به والدین کمک کنند.
درمان لکنت زبان کودکان با روش تفکر و تلفظ یا روش دوگانه (روش مکمل)
در این روش بر دو جنبه تفکر و تلفظ کودک توجه می شود و معمولا هم بسیار مفید و اثر گذار است. این روش در کودکان 3 تا 7 ساله استفاده می شود. هدف این روش در واقع پرورش دوگانه ای از قدرت و صحت تفکر، قدرت و صحت بیان است. مشاوره کودک به والدین کمک می کند که بهترین روش درمانی را انتخلاب کرده و لکنت زبان فرزندشان را درمان کنند. 
روش تلفظی یا زبانی
در این روش فرض بر این است که لکنت به دلیل کند زبانی بوده و هماهنگی ها بین عضلات حنجره، گونه ها، زبان و لب ها لازم است، اما همین که در این هماهنگی خللی ایجاد شود، زبان به لکنت می‌افتد. این روش در کودکان بالاتر از 5 سال کاربرد دارد. طی این روش درمانی با آموزش مشکل کودک را برطرف می کنند. به این صورت که کودک می آموزد کلمات را با سرعت و دقت مشخص بیان کند. 
کندی زبان بر اثر اختلال های بدنی یا برآشفتگی های عاطفی، در انسان رشد می یابد. گویا بتوان در پاره ای موارد، کند زبانی را از راه آموزش برطرف کرد؛ یعنی به شخص مبتلا آموخت که چگونه آهسته آهسته چیزی را بخواند؛ آهسته آهسته و با توجه خاص به حرف زدن خود، سخن بگوید و هر هجایی را با کمال دقت ادا کند.
همچنین به فرد می آموزند چگونه به هنگام بند آمدن زبانش، تنفس خود را تنظیم کند. بر اثر مطالعه درباره صوت ها یا ترکیب صوت هایی که چنین مشکلی را فراهم می آورند، به پاره ای از تمرین های مرحله‌ به مرحله‌ای، برای خواندن اقدام می کنند که با انجام آن می توان تا حدود زیادی بر مشکل کند زبانی چیره شد.
گردآوری: بخش کودکان بیتوته