آریا بانو - افسـردگی فصـلی معمولا با نام اختلال عاطفی فصلی (SAD) شنـاخـته می‌شود
فصل پاییز را همگان به نام فصل هزار رنگ می‌شناسند، اما همین فصل رنگارنگ به دلیل کوتاهی روز و بلندی شب فصلی افسرده قلمداد می‌شود و در عوض فصل بهار به عنوان فصل طراوت و شکوفایی در اذهان همگان نقش بسته است.
هر یک از روزهای سال از اهمیت و ویژگی‌های خاصی برخوردار است اما پدیده‌ای به نام سندروم افسردگی فصلی موجب بروز اختلالاتی در برخی افراد می‌شود.
افسـردگی فصـلی معمولا با نام اختلال عاطفی فصلی (SAD) شنـاخـته می‌شود و نوعی افسردگی است که هر سال در یک زمان معین در فرد بروز می‌کند. معمولا از پاییز و زمسـتان شـروع شـده و در بـهار یـا اوایل تابستان پایان می‌یابد. ایـن بـیماری خیلی جدی‌تر از سندروم کم اهمیت «بـی حوصلگی زمستان» است.
علل افسردگی زمستانی
این نشانه‌ها اگر در فصل‌های کم‌نور سال به مدت دو هفته متوالی شما را رها نکرد، یعنی شما افسردگی وابسته به فصل دارید.
دلیل قطعی بیماری تا به امروز به‌صورت دقیق مشخص نشده است‌ اما به دلیل شیوع بالای آن در مناطق خاص، تصور دانشمندان بر این اصل استوار است که بیماری به دلیل تغییر در میزان نور خورشید ایجاد می‌شود. تئوری آنها از این قرار است که چون در زمستان و پاییز میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب کاهش پیدا می‌کند، ساعت بیولوژیک بدن که خواب، حالات درونی‌ و هورمون‌ها را تنظیم می‌کند به تاخیر افتاده و معمولا در زمستان روند کندی را دنبال می‌کند. یکی دیگر از نظریه‌ها این است که مواد شیمیایی مغزی که وظیفه انتقال اطلاعات میان نرون‌ها ‌(اعصاب) را به عهده دارند و به انتقال‌دهنده عصبی مشهورند ‌(به‌عنوان نمونه: سروتین) در افراد مختلف متفاوت است. محققان براین باورند که قرار‌گرفتن در معرض نور می‌تواند چنین ناهماهنگی‌هایی را از نو متعادل سازد.
علائم افسردگی زمستانی
اندوه: همه انواع افسردگی، یک نشانه مهم و مرکزی دارند؛ احساس غمگینی و پوچی در بیشتر ساعات روز.
اشتهای زیاد: در خیلی از افسردگی‌ها اشتهای آدم کم می‌شود، اما در افسردگی زمستانی اشتها زیاد می‌شود؛ بخصوص به چیزهای شیرین پر از کربوهیدرات.
افزایش وزن: وقتی آدم بی‌اندازه شیرینی می‌خورد، معلوم است که چاق می‌شود.
احساس خستگی و کاهش میزان انرژی: احساس کوفتگی بی‌دلیل هم سراغ افسردگان زمستانی می‌آید.
احساس خواب‌آلودگی: درست مثل موجوداتی که به خواب زمستانی می‌روند، افسرده‌های زمستانی هم دلشان نمی‌خواهد رختخواب را ترک کنند.
نداشتن تمرکز: افسرده‌های زمستانی فقط جسم به‌هم‌ریخته‌ای ندارند، آنها نمی‌توانند ذهن‌شان را مثل گذشته مرتب و روی موضوعی تمرکز کنند.
تحریک‌پذیری عصبی: افسردگان زمستانی زودتر می‌رنجند و زودتر هم از کوره در می‌روند.
تمایل به تنهایی: این افراد در اغلب مواقع دوست دارند تنها باشند و کسی مزاحم‌شان نشود.

همه انواع افسردگی، یک نشانه مهم و مرکزی دارند؛ احساس غمگینی و پوچی در بیشتر ساعات روز.
پیشگیری از افسردگی فصلی
اگر احساس می‌کنید دارای برخی علائم این بیماری هستید، به پزشک متخصص مراجعه کرده و مورد آزمایش قرار بگیرید. اگر تشخیص داده شد که شما مبتلا به این نوع افسردگی هستید، می‌توانید از نکات زیر استفاده و کاری کنید که این بیماری مجدد در شما بروز نکند:
سعی کنید تا آنجا که می‌توانید در طول روز، وقت خود را در بیرون از خانه ‌صرف کنید. حتی اگر آسمان ابری است باز هم این کار را انجام دهید؛ چراکه نور خورشید باز هم در آسمان وجود دارد و می‌توانید از فواید آن بهره‌مند شوید.
یک رژیم غذایی متعادل، سرشار از ویتامین و مواد معدنی استفاده کنید. این کار انرژی بیشتری به شما می‌دهد و همچنین تمایل شما به غذاهای شیرین و نشاسته‌دار را کاهش می‌دهد.
سعی کنید حداقل سه روز در هفته به مدت 30‌دقیقه ورزش کنید.
در صورت نیاز: در ماه‌های زمستان با یک‌مشاور در ارتباط باشید.
در فعالیت‌های گروهی شرکت کرده و ارتباط خود را با جمع قطع نکنید. در طول زمستان، این امر کمک چشمگیری به شما می‌کند.
درمان افسردگی فصلی
انگار ما انسان‌ها واقعا مثل گیاهان محتاج نوریم و وقتی جهان مثل گلخانه‌های تاریک می‌شود، هم جسم و هم روان ما پژمرده می‌شود. حالا که همه‌چیز زیر سر کم بودن نور است، می‌شود با زیاد کردن نور محیط، از حس افسردگی زمستانی رها شد؛ اما چطور؟
1. نور درمانی کنید: تحقیقات اخیر نشان می‌دهد پرتو درمانی تا حد زیادی می‌تواند در درمان بیماری موثر واقع شود. گاهی اوقات داروهای ضد‌افسردگی نیز ـ هم در کنار پرتو درمانی و هم به تنهایی ـ مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین گذراندن روز، در زیر نور خورشید نیز می‌تواند به بهبود بیمار کمک کند. باید سعی شود به‌طور کلی میزان قرار گرفتن بیمار در معرض نور خورشید چه در خانه و چه در محل کار افزایش پیدا کند.
درمان از طریق یک قطعه که شامل لامپ‌های فلوئورسنت بوده و دارای یک روکش پلاستیکی است (تا امواج فرابنفش را خنثی کند) صورت می‌پذیرد. شدت نور باید حداقل بین شش تا هشت لامپ فلوئورسنت‌ باشد. حتما لازم نیست بیمار به‌طور مستقیم به نور خیره شود، بلکه باید کارهای روزمره خود مانند غذا خوردن یا مطالعه کردن را در فاصله یک تا دو متر از آن انجام دهد. این روش کاملا مطمئن بوده و در بیشتر موارد نتیجه بخش است. بهره‌مندی از این روش، آن هم در ساعات پایانی روز موجب بروز بی‌خوابی در فرد می‌شود. بیشتر متخصصان ترجیح می‌دهند بیماران خود را صبح‌ها به مدت 30 دقیقه در معرض پرتو شش ـ هشت لامپ فلوئورسنت ‌قرار دهند. حدود دو تا چهار روز پیشرفت‌های چشمگیری در بیماران رخ می‌دهد و طی دو تا چهارهفته بیماران به کلی بهبود پیدا می‌کنند. در صورت متوقف کردن پرتو درمانی، علائم بیماری بسرعت از نو خود را نشان می‌دهد؛ به همین دلیل این نوع روش درمان باید در سراسر فصل کم نور ادامه پیدا کند.
2. کوچ کنید: تجربه افسرده‌های شمال اروپا ثابت کرده است یک مهاجرت کوتاه‌مدت هدفمند به یک شهر یا کشور جنوبی‌تر، حال افسرده‌های زمستانی را بهتر می‌کند. شما هم می‌توانید از تنوع جغرافیایی کشورمان استفاده کنید و یک سفر زمستانی به جنوب کشور را در برنامه‌هایتان بگذارید.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته
منابع:
روزنامه جام جم
سلامت نیوز