آریا بانو - برترین ها / در دنیای امروز، جست‌و‌جوی همسر، دیگر محدود به ملاقات‌های سنتی و آشنایی‌های خانوادگی نیست. سایت‌های همسریابی آنْ‌لاین در ایران به سرعت رشد کرده‌اند و بسیاری از افراد به ‌عنوان راهی سریع و آسان برای پیدا کردن شریک زندگی به آن‌ روی آورده‌اند. اما آیا این بنگاه‌های همسریابی می‌توانند جایْ‌گزین مناسبی برای روابط اجتماعی و فرهنگی ازدواج باشند، یا مشکلاتی مانند جعل هویت و امنیت کاربران می‌تواند تهدیدی جدی برای این روند باشد؟

جوانی در وصف مزایای تارنما‌های همسریابی چنین بیان می کرد: «فرض کنید شما می‌خواهید به خواستگاری 10 نفر بروید؛ چقدر باید پول صرف خرید گل و شیرینی کنید و چه میزان باید وقت بگذارید که آیا به نتیجه برسد یا نه؟ چنانچه بخواهید خواستگار را در منزل پذیرا باشید؛ نیز باید کلی وقت بگذارید و چقدر خرج میوه و ... می‌شود. در اینجا فقط حق عضویت می‌پردازید؛ سرعت اینترنت هم که بالاست.»
این سایت‌ها تعداد زیادی از جوانان در آستانه ازدواج را با تبلیغات زیادی مانند "همسر خود را تنها با یک کلیک بیابید" جذب کرده اند. در حالی که شواهد نشان می‌دهد هیچ گونه مسئولیتی را در زمینه تخلفات و جرایم صورت گرفته پذیرا نیستند.
صدا و سیما در برنامه «عصر خانواده» مدت‌هاست به طور ویژه و با آب و تاب فراوان یک سایت همسریابی را تبلیغ می‌کند و از بیان ارقام ازدواج صورت گرفته در این سایت‌ها ذوق می‌کند. تبلیغات برنامه با محتوای سایت همسریابی تا آنجا پیش می رود که به هر مهمانی که در برنامه عصرخانواده حضور پیدا می کند و احیانا در شُرُف ازدواج است و یا در خانواده جوان دم‌بخت دارد توصیه اکید می کند که حتما برای ازدواج در این تارنما ثبت نام کنند!
خلاصه کلام اینکه برنامه تلویزیونی به طرز عجیبی با شور و هیجان بسیار از کمبود فضای انتخاب در امر ازدواج در جامعه کنونی می‌گوید و به زعم گردانندگان عصر خانواده از نمونه‌های حیرت آور موفقیت سایت مذکور در ازدواج، چون کاربر خوش شانسی که در 7 ساعت همسر آینده خود را یافته بود و یا جالب تر از آن، مجرد خوشبختی که پس از 15 دقیقه به جرگه متاهلان پیوسته‌ است؛ رونمایی می کند و در ادامه از مزایای نادیده سایت همسریابی می‌گوید.
اما آیا مگر صدا و سیما محل تبلیغ سایت‌های همسریابی است؛ آن هم یک سایت خاص؟!
شاید هم چنین تصور می‌ شد که چالش امروز جوانان ما در امر ازدواج نیافتن نیمه مناسب برای پیوند زناشویی است که البته در بیشتر موارد این گونه نیست و یا اگر هم باشد اولویت‌های دیگری جوانان را از مسیر ازدواج دور می‌کند.
سوال اساسی اینکه این گونه سایت‌ها مروج ازدواج دائم هستند یا مخرب آن؟
چندی پیش کارشناسی در حوزه جرم‌های سایبری چنین اظهار داشت: تنها چند سایت در زمینه بهْ‌سان گزینی، مشاوره پیش از ازدواج و ازدواج موفق هستند که زیر نظر وزارت ورزش و جوانان فعالیت می‌کنند.
به گفته وی بیش از 95 درصد تارنماهایی که در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند، هیچ گونه مجوزی در حیطه فعالیت‌های همسریابی ندارند. از سویی 95 درصد این سایت‌ها در حالی که مبالغی را دریافت می‌کنند، هیچ خدماتی ارائه نمی‌دهند.
نحوه فعالیت شان به این صورت است که در ابتدا با تبلیغات فریبنده شما را می‌فریبند، در مرحله بعد درخواست واریز در مقابل ارائه خدمات دارند و پس از آن کلاهْ‌برداری انجام می‌شود.
بنابر این گزارش، تارنما‌های دارای مجوز در زمینه بهْ‌سان‌گزینی فعالیت می‌کنند و تنها به شما می‌آموزند چگونه همسر بهتری انتخاب کنید. فایل اطلاعات شخصی و خصوصی ندارند. بنابراین توصیه می شود اطلاعات شخصی خود را افشا نکنید.
عمده سایت‌های همسریابی تنها مکان‌هایی برای دوستْ‌یابی و در برخی موارد خواست‌های نامتعارف هستند. ضمن اینکه از خرید و فروش اطلاعات افراد به یکدیگر درآمدهای نجومی حاصل می‌کنند.
دکتر قانعی راد در کتاب «زوال پدرسالاری» بیان می کند: چندی پیش به مسئولان وزارت جوانان پیشنهاد دادم اگر از ما می‌خواهید مشخصات دختران و پسران‌مان را روی سایت قرار دهیم تا مردم ببینند و انتخاب کنند شما هم مشخصات فرزندان‌تان را روی این سایت‌ها قرار دهید، در واقع اگر به روش ابداعی خود ایمان دارید ابتدا خودتان برای این موضوع پیشْ‌گام شوید در غیر این صورت صرفاً مسئولان قصد دارند بگویند ما برای ازدواج آسان جوانان کاری کرده‌ایم.
زمانی واسطه‌های انسانی عامل جست‌و‌جو برای یافتن همسر مناسب برای فردی دیگر بودند نه اینکه شغل‌شان این بود بلکه به طور طبیعی موضوع معرفی دختر و پسر شکل می‌گرفت. اکنون واسطه‌های تکنولوژیک جایْ گزین واسطه‌های انسانی شده است.شیفتگی به تکنولوژی علاوه بر مردم در میان مسئولان هم وجود دارد زمانی که راهکاری برای بازسازی امر اجتماعی ندارند دست به دامن روش‌های مدرن می ‌شوند و این امر موجب تضعیف بیشتر امور اجتماعی خواهد شد.
به نظر می‌‍آید؛ هرچه مناسبات اجتماعی همچون ازدواج بی‌واسطه‌تر صورت بگیرد و چهره به چهره‌تر باشد از عمق و پایداری بیشتری برخوردار خواهد شد.
تجربه سایت های همسر یابی در کشورهای پیشرفته چگونه است؟
در کشورهای پیشرفته، سایت‌های همسریابی معمولاً تحت نظارت دقیق‌تری قرار دارند و قوانین و استانداردهای مختلفی برای حفاظت از حریم خصوصی کاربران و تضمین امنیت اطلاعات شخصی آنها وجود دارد. این سایت‌ها به‌ویژه در کشورهای غربی بسیار متنوع و تخصصی شده‌ است و خدمات گسترده‌ای را در زمینه‌های مختلف ازدواج، دوستیابی و روابط متناسب با نیازهای متفاوت افراد ارائه می‌دهد.
به رغم اینکه در این کشورها، قوانین سخت‌گیرانه‌ای در زمینه حفاظت از داده‌های شخصی وجود دارد؛ ولیکن تخلف هایی که در این حوزه صورت می گیرد، گاه اجتناب ناپذیر است.
در ایالات متحده آمریکا، سازمان تجارت فدرال (FTC) در سال 2020 گزارشی منتشر کرد که نشان می‌دهد بیش از 30 میلیون دلار از طریق کلاهبرداری‌های مرتبط با سایت‌های همسریابی در این کشور از دست رفته است. این کلاهبرداری‌ها معمولاً شامل جعل هویت، درخواست‌های مالی و سوءاستفاده از احساسات کاربران می‌شود.
در بریتانیا، پلیس ملی سایبری در سال 2018 گزارشی منتشر کرد که نشان می‌دهد بیش از 5 میلیون پوند از طریق کلاهبرداری‌های مرتبط با سایت‌های همسریابی در این کشور از دست رفته است.
این آمارها نشان می‌دهند که فریب‌خوردگی در سایت‌های همسریابی یک مشکل جهانی است و کاربران باید با احتیاط و هوشیاری بیشتری از این سایت‌ها استفاده کنند.
اما در ایران، موارد بسیاری از کلاهبرداری در سایت‌ها و کانال‌های همسریابی مشاهده شده است. این کلاهبرداری‌ها معمولاً با استفاده از روش‌های فریبنده و سوءاستفاده از اعتماد کاربران انجام می‌شود.
برخی از سایت‌ها و کانال‌های همسریابی با وعده های فریبنده، از کاربران درخواست مبالغی به‌عنوان حق عضویت می‌کنند و پس از دریافت وجه، ارتباط را قطع می‌کنند.
برخی از کلاهبرداران با استفاده از کارت‌های بانکی اجاره‌ای، از کاربران مبالغی را دریافت کرده و پس از آن دیگر پاسخگوی شما نیستند!
در سال‌های اخیر، سایت‌های همسریابی به یکی از گزینه‌های مهم برای جستجوگران شریک زندگی تبدیل شده‌ است. اما در کنار فرصت‌هایی که ارائه می‌دهند، با چالش‌ها و مشکلات متعددی روبرو هستند.
با افزایش استفاده از سایت‌های همسریابی، روابط سنتی خانواده‌ها و آشنایی‌ها به‌صورت حضوری کمرنگ‌تر شده است. این تغییرات ممکن است تاثیرات منفی در ساختار اجتماعی و روابط خانوادگی ایجاد کند، چرا که بسیاری از افراد به دلیل تجربه محدود از روابط آنلاین، قادر به ارزیابی درست از فرد مقابل نبوده و ممکن است تصمیمات اشتباهی بگیرند.
آنچه به نظر می آید با توجه به اهمیت بنیان خانواده در ایران، نخست باید تلاش کنیم نهاد خانواده جاذبه اجتماعی و فرهنگی اش را برای جوانان از دست ندهد و خواسته یا ناخواسته ارزش های فرهنگی و اجتماعی را تبدیل به ارزش های اقتصادی و سازمانی نکنیم.
از گذشته های دور تاکنون خانواده به وظایف خود آگاه بوده و هست، چنانچه مسئولان جامعه نیز به وظایف خود در قبال آحاد جامعه عمل کنند؛ آن وقت دیگر جوانی که آینده روشن و مطلوبی دارد، در چهارچوب همان خانواده تشکیل زندگی جدید خواهد داد.