بزرگنمايي:

آریا بانو - مدیرکل مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه حدود 30 تا 50 درصد سرطان‌ها با انجام غربالگری و آزمایش مناسب و به موقع، قابل پیشگیری هستند، گفت: هدف از غربالگری، شناسایی افراد دارای شواهد حاکی از سرطان یا پیش‌سرطان خاص، قبل از بروز علائم است.

دکتر جعفر جندقی در ارتباط با عوامل خطر مرتبط با سرطان اظهار کرد: تغییرات سرطانی، نتیجه تعامل بین عوامل ژنتیکی فرد و سه دسته از عوامل خارجی است که این عوامل خارجی شامل «مواد سرطان‌زای فیزیکی مانند اشعه ماوراء بنفش و یونیزان»، «مواد سرطان‌زای شیمیایی مانند اجزای دود تنباکو، الکل، آرسنیک و آلاینده‌های هوا» و «سرطان‌های بیولوژیکی مانند عفونت‌های ناشی از برخی ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌ها» می‌شود.
نقش عوامل بیرونی بر بروز برخی سرطان‌ها
وی ادامه داد: قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آلاینده‌های هوا مانند ذرات معلق، دی‌اکسید نیتروژن و بنزن ( نوعی هیدروکربن حلقوی است که سرگروه آروماتیک‌ها نیز است) می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه و دستگاه‌های تنفسی را افزایش دهد. همچنین فلزات سنگین و مواد شیمیایی که در صنایع کاربرد دارند مانند آزبست در صنعت ساختمان‌سازی و خودروسازی، هیدروکربن‌های آروماتیک در صنایع پتروشیمی در ایجاد سرطان ریه، خون و مغز استخوان نقش دارند. مواجهه با آفت‌کش‌ها نیز با انواعی از سرطان‌ها مانند کلیه و پروستات مرتبط هستند. همچنین مواجهه بیش از حد با نور خورشید یا استفاده از دستگاه‌های سولاریوم نیز خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد.
ارتباط افزایش امید به زندگی و بروز سرطان
جندقی درباره افزایش امید به زندگی و افزایش بروز سرطان‌ها گفت: بروز سرطان با افزایش سن به طور چشمگیری افزایش می‌یابد که اغلب به دلیل ارتباط بین افزایش سن با تضعیف مکانیسم ترمیم سلولی است.
نقش تغذیه در بروز سرطان‌های گوارشی
مدیرکل مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه عادات زندگی صحیح به طور معمول مورد غفلت قرار می‌گیرد، توضیح داد: مصرف غذاهای پرچرب، شور، فرآوری شده و کم فیبر با افزایش خطر سرطان‌های گوارشی همراه هستند و این در حالی است که بسیاری از افراد طی بیش از نیمی از هفته از غذاهای ناسالم تغذیه می‌کنند. نتایج برخی تحقیقات بیانگر این است افرادی که رژیم غذایی پرچرب مصرف می‌کنند در مقایسه با افرادی که از چنین رژیم‌هایی اجتناب می‌کنند، 98 درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و مقعد قرار دارند. در مقابل، پیروی از سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و پرهیز از رفتارهای پرخطر به کاهش احتمال بروز سرطان کمک می‌کند.
ارتباط مصرف الکل و سرطان‌های کبد، دهان و مری
وی درباره تاثیر دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی بر افزایش سرطان اظهار کرد: سیگار می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان ریه را بیش از 10 برابر افزایش دهد. همچنین مصرف الکل می‌تواند احتمال سرطان‌های دهان، کبد و مری را 4 برابر افزایش دهد.
5 تا 10 درصد سرطان‌ها به دلیل جهش‌های ژنتیکی
جندقی با بیان اینکه عوامل ارثی و ژنتیکی نقش مهمی در بروز سرطان‌ها ایفا می‌کنند، توضیح داد: به طور کلی، حدود 5 تا 10 درصد از موارد سرطان‌ها به دلیل جهش‌های ژنتیکی ارثی یا خانوادگی رخ می‌دهند. این جهش‌ها می‌توانند در ژن‌های سرکوب‌کننده تومور یا ژن‌های ترمیم DNA باشند که در صورت اختلال، منجر به رشد غیرطبیعی سلول‌ها و در نهایت سرطان می‌شوند. افرادی که حامل جهش‌های بیماری‌زا در این ژن‌ها هستند نسبت به افراد فاقد این جهش، خطر ابتلای 5 تا 10 برابری دارند. تشخیص سرطان‌های ارثی از انواع تک‌گیر به شناسایی بهتر روند بیماری و چگونگی مقابله و پیشگیری آن کمک می‌کند. در این راستا، مشاوره ژنتیک و انجام آزمایش‌های مرتبط می‌توانند به شناسایی افراد در معرض خطر کمک کنند و زمینه اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مناسب را فراهم کنند.
پیشگیری 30 تا 50 درصدی سرطان‌ها با غربالگری
مدیرکل مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت درباره مزایای تشخیص زودهنگام سرطان‌ها گفت: بار سرطان می‌تواند از طریق تشخیص زودهنگام سرطان و درمان و مراقبت از بیماران مبتلا به سرطان، کاهش یابد. بسیاری از سرطان‌ها در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب شانس درمانی بالایی دارند. حدود 30 تا 50 درصد سرطان‌ها با انجام غربالگری و آزمایش مناسب قابل پیشگیری هستند. در ارتباط با سرطان روده بزرگ، انجام آزمایش خون مخفی در مدفوع و کولونوسکوپی می‌تواند خطر مرگ ناشی از این سرطان را تا 70 درصد کاهش دهد.
نقش ماموگرافی در شناسایی سرطان پستان زنان بالای 50 سال
وی با بیان اینکه سرطان پستان از سرطان‌های شایع در میان زنان است، تصریح کرد: ماموگرافی به عنوان یک روش غربالگری رایج می‌تواند نرخ مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان به ویژه در زنان بالای 50 سال را 25 تا 30 درصد کاهش دهد. آزمایش پاپ‌اسمیر می‌تواند به طور چشمگیری خطر پیشرفت به مراحل پیشرفته سرطان را کاهش دهند و 80 درصد در پیشگیری و کاهش مرگ‌ومیر سرطان دهانه رحم موثر باشد.
جندقی درباره غربالگری با سی‌تی اسکن نیز گفت: غربالگری با سی‌تی اسکن در افراد پرخطر مانند افراد سیگاری می‌تواند مرگ و میر ناشی از سرطان ریه را تا 20 درصد کاهش دهد. غربالگری و تشخیص زودهنگام، شانس درمان بیماری را افزایش می‌دهد؛ در مراحل اولیه، بسیاری از سرطان‌ها با درمان‌های کم‌تهاجمی‌تر و اثربخش‌تر قابل کنترل هستند. بازهم تاکید می‌کنم، غربالگری و تشخیص زودهنگام، هزینه‌های درمانی را کاهش می‌دهد و این در حالی است که درمان سرطان در مراحل پیشرفته نیازمند روش‌های پیچیده و پرهزینه است.
مدیرکل مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه تشخیص زودهنگام شامل سه جز «آگاهی از علائم انواع مختلف سرطان و اهمیت مشاوره پزشکی در هنگام مشاهده یافته‌های غیرطبیعی»، «دسترسی به خدمات ارزیابی بالینی و تشخیصی» و «ارجاع به موقع به خدمات درمانی» می‌شود، گفت: تشخیص زودهنگام سرطان‌های علامت‌دار به همه شرایط و اکثر سرطان‌ها مرتبط است. برنامه‌ها باید به نحوی طراحی شود که تاخیر و موانع تشخیص، درمان‌ و مراقبت‌های حمایتی را کاهش دهند.
وی درباره اهداف غربالگری سرطان‌ها توضیح داد: هدف از غربالگری، شناسایی افراد دارای شواهد حاکی از سرطان یا پیش‌سرطان خاص، قبل از بروز علائم است. هنگامی که ناهنجاری‌ها در طول غربالگری شناسایی می‌شوند، آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص قطعی باید انجام شود. همچنین در صورت اثبات وجود سرطان، بیمار باید برای درمان ارجاع داده شود.
جندقی گفت: علاوه بر درمان بیماران، مراقبت تسکینی درمانی برای تسکین علائم و رنج ناشی از سرطان و بهبود کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌های آنها بسیار مهم است. مراقبت تسکینی می‌تواند به افراد کمک کند تا راحت‌تر زندگی کنند. رهایی از مشکلات جسمی، بازگرداندن سلامت روانی، اجتماعی و معنوی از طریق مراقبت‌های تسکینی برای بیش از 90 درصد بیماران مبتلا به مراحل پیشرفته سرطان امکان‌پذیر است. استراتژی‌های موثر بهداشت عمومی، شامل مراقبت‌های جامعه و خانه‌محور برای تسکین درد و مراقبت‌های تسکینی بیماران و خانواده‌های آنها ضروری است.