بزرگنمايي:

آریا بانو - رئیس انجمن علوم آزمایشگاهی گفت: برخی آزمایشگاه‎ها سه تا چهار هزار دستگاه دارند که احتیاج به کیت ‎های باکیفیت دارند، اما اکنون این سه تا چهار هزار دستگاه در گوشه‌ای از آزمایشگاه خاک می‎ خورند و عملاً استفاده‎ای از آنها نمی ‎شود، چون کیت‌های مخصوص وارد نمی ‎شوند یا قطره چکانی وارد می ‎شوند و کفاف این تعداد دستگاه را نمی‎دهند، همین موضوع باعث ایجاد اختلال در تشخیص بیماری ‎ها می ‎شود.

حذف برخی آزمایش‌ها به دلیل نبود کیت تشخیص این روزها به معضل جدی در نظام سلامت تبدیل شده است. با اینکه دستگاه‌های پیشرفته‌ای در آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی وجود دارد، اما تحریم‌ها حوزه آزمایشگاهی را نیز همچون دیگر بخش‌ها با مشکل کمبود یا نبود برخی لوازم از جمله کیت‎های تشخیصی روبه‎روکرده است، تا جایی که حدود سه هزار دستگاه در آزمایشگاه‎های کشور خاک می‎خورند و کیتی برای انجام تست، نیست یا آنقدرگران است که صرفه اقتصادی برای مسئولان آزمایشگاهی نداردکه کیت خارجی را خریداری کنند.
به همین دلیل آزمایشگاه‌ها دیگر نمی‎توانند برخی از آزمایش‌ها را انجام بدهند. به گفته دبیر انجمن دکتری علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران، بیش از 70درصد تشخیص بیماری‌ها برعهده آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی است، اما سهم حرفه آزمایشگاهی از منابع مالی نظام سلامت، فقط 5‎درصد است. کارشناسان این حوزه معتقدند هزینه نکردن برای آزمایشگاه‎ها یعنی هزینه‎سازی برای آینده و بیماری‎هایی که تشخیص‎ آن‌ها به تعویق می‌افتند.
دکترشهروز همتی‌‎ رئیس انجمن علوم آزمایشگاهی و تشخیص طبی ایران با بیان اینکه بی‌توجهی به واقعی شدن تعرفه‎های خدمات علوم آزمایشگاهی، منجر به تأخیر در تشخیص بیماری‎ها و تجویز درمان‎های نامناسب و افزایش بار مالی هزینه‎های سلامت می‎شود، می‎گوید: «یکی از موانع جدی در ارائه خدمات باکیفیت آزمایشگاهی، تعرفه‎های پایین و غیرواقعی این دسته از خدمات است. تعرفه‎های فعلی، آزمایشگاه‎ها را در شرایطی قراردادند که ناچار هستند، برای بقا برخی از آزمایش‎ها را از پنل‎کاری حذف کنند. این عمل به طور مستقیم، سلامت مردم را تهدید می‎کند که باید با اصلاح ساختار تعرفه‎گذاری، این روند متوقف شود. بی‎توجهی به این بخش نه تنها به کیفیت خدمات آسیب می‎رساند بلکه گریبانگیر مردم می‎شود.» 
دکتر همتی درباره حذف برخی از آزمایش‎ها توسط آزمایشگاه‎های تشخیص طبی، توضیح می‎دهد: «کیت‎های تخصصی و فوق تخصصی معمولاً از خارج وارد می‎شوند اگر هم تولید داخل شود، کم کیفیت هستند چون در بسیاری از موارد جواب مثبت کاذب و منفی کاذب ایجاد می‎کنند به این دلیل که تولیدکنندگان ایرانی هنوز به تکنولوژی که شرکت‎های خارجی برای تولید کیت با‎کیفیت دسترسی دارند، نرسیده‎اند. 
علاوه براین، نبود این کیت‎ های تخصصی و فوق تخصصی حتی در آزمایشگاه‌های بزرگ کشور منجر شده است، برخی آزمایش‎ها از دسترس مردم خارج شوند. زمانی کیت‎هایی مثل متانفرین و نورمتانفرین که برای تشخیص بیماری فشارخون و… یا کیت‎هایی که برای تشخیص سرطان استفاده می‎شد از دسترس خارج شد، به این دلیل که دولت بودجه کافی برای واردات پرداخت نمی‎کرد.» 
چهارهزار دستگاه خاک می‎خورند
به گفته رئیس انجمن علوم آزمایشگاهی و تشخیص طبی ایران، برخی آزمایشگاه‎ها سه تا چهار هزار دستگاه دارند که احتیاج به کیت‎های باکیفیت دارند، اما اکنون این سه تا چهار هزار دستگاه در گوشه‌ای از آزمایشگاه خاک می‎خورند و عملاً استفاده‎ای از آن‌ها نمی‎شود، چون کیت‌های مخصوص وارد نمی‎شوند یا قطره چکانی وارد می‎شوند و کفاف این تعداد دستگاه را نمی‎دهند، همین موضوع باعث ایجاد اختلال در تشخیص بیماری‎ها می‎شود. 
تغییر نرخ ارز یکی دیگر از چالش‎های پیش‌روی مسئولان آزمایشگاه‎های کشور است. رئیس انجمن علوم آزمایشگاهی و تشخیص طبی ایران دراین باره توضیح می‎دهد: «با افزایش قیمت‎ها، حذف ارزترجیحی وعدم تعادل بین تغییر قیمت ارز و تعرفه‎های پرداختی به آزمایشگاه‎ها مشکلات فراوانی گریبانگیر مسئولان آزمایشگاه‎های کشور شد. با حذف ارز قیمت کیت‎ها 5 برابر افزایش یافت اما تعرفه‎ها فقط 46درصد بیشتر شد به همین دلیل آزمایشگاه‎ها برای حفظ موجودیت‎شان نمی‎توانند یکسری از آزمایش‎ها را انجام دهند، چون صرفه اقتصادی برای‌شان ندارد، این تست‎ها از دسترس مردم خارج می‎شوند و اثر خودش را بیشتر در شهرستان‎ها و مناطق کم‎برخوردار می‎گذارد.» 
حذف ارز ترجیحی برای آزمایشگاه‎ها
به گفته دکترهمتی، ‎از‎ آبان سال گذشته ارز ترجیحی برداشته شد و شاهد افزایش قیمت کیت‎ها بودیم، در نتیجه کیت‎های خارجی 5 برابر افزایش قیمت داشتند، یعنی 500 درصد رشد و کیت‎های داخلی هم با قیمت سه برابر فروخته می‌شوند. در حال حاضر بعضی از شرکت‌های تولیدکننده داخلی توزیع کیت‎های‌شان را متوقف کرده‌اند، تا قیمت جدید اعمال کنند. حالا این اعداد و ارقام برای خرید کیت‎های آزمایشگاهی را کنار رشد 46درصدی تعرفه‎ها بگذارید. ناگفته نماند، این افزایش قیمت 5 برابری از ارز 4.200 به 28 هزار‎و 500 است. اگر بخواهیم با ارز آزاد و قیمت روز دلار کیت وارد کنیم، قیمت‎ها چندبرابر می‎شود؟! 
سهم پنج درصدی آزمایشگاه‌ها از بودجه سلامت
دکترهمتی ادامه می‎دهد: «مسئولان برای اینکه پرداختی از جیب مردم کم باشد، تعرفه‎های آزمایشگاه را پایین می‎گیرند و با این اقدام فشار مالی بر خدمات‌دهنده ایجاد می‎شود. ما نمی‎خواهیم مردم هزینه بیشتری پرداخت کنند، بارها اعلام کردیم بیمه‌ها باید خوش قول‎تر شوند و سهم پرداختی بیشتری بر دوش آن‌ها قرار گیرد، اما هیچ فشاری بر بیمه‌ها نیست و پرداخت همین تعرفه‎های 46درصدی هم از سوی بیمه‎ها با 8 ماه عقب‌افتادگی همراه است.» 
سهم آزمایشگاه‎ ها از کل بودجه سلامت کشور 5 درصد است، یعنی رقمی حدود 200 میلیون دلار، از این عدد 50 میلیون دلار هم صرف خرید دستگاه قندخون شده و به حساب خدمات آزمایشگاهی نوشته می‎شود.
رئیس انجمن علوم آزمایشگاهی و تشخیص طبی ایران دراین مورد می‎گوید: «آبان ماه سال گذشته وزارت بهداشت، ارزحمایتی را از آزمایشگاه‎ها گرفت و باعث افزایش قیمت کیت‎های تشخیصی شد برای اینکه آزمایشگاه‎ها متضرر نشوند قرار‎ بر‎ این بود، مابه‎التفاوت این افزایش قیمت که حدود 7 هزار میلیارد تومان است، طی سازو کاری به ما پرداخت شود، اما از بهمن ماه تا‎کنون حتی یک ریال هم پرداخت نشده است و این را کنار عقب‌افتادگی‎های طولانی مدت بیمه‌ها بگذارید. اگر سال گذشته می‎توانستیم دستگاهی را با 500 میلیون تومان وارد کنیم، امروز باید برای خریدش بیش‎از دو میلیارد هزینه کنیم.» 
اگر آزمایش می‎خواهید، هزینه را آزاد بپردازید
گسترش بیماری‎های غیرواگیر، سالمندی، افزایش ‎جمعیت، شیوع بیماری‎های مزمن همچون دیابت، فشارخون، سرطان‎ها و… چالش‎های عمده‎ای را برای نظام سلامت ایجاد کرده است و هزینه‎های که برای درمان‌شان پرداخت می‎شود، گاهی سربه فلک می‎کشد. کشورهای پیشرفته حدود 10 درصد از درمان ناخالص ملی‎شان را صرف حوزه بهداشت و سلامت می‎کنند، اما این هزینه در ایران زیر پنج‎درصد است.
هنگامی که بیماری ‎ها افزایش می‎یابد نیاز به خدمات تشخیص آزمایشگاهی هم بیشتر می‎شود و این تغییرات در شرایطی رخ می‎دهد که ارز ترجیحی آزمایشگاه‎ها سال گذشته حذف شد. دکترغلامرضا حمزه‎لو دبیر انجمن دکتری علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران در پاسخ به این پرسش که اگر چالش‎ها و مشکلات در حوزه آزمایشگاه حل نشود آیا در آینده شاهد انجام نشدن آزمایش مردم با بیمه، خواهیم بود؟
می‎ گوید: «مسئولان آزمایشگاه در شرایطی خدمات را به مردم ارائه می‎دهند که بجز کیت‎های تشخیص مجبورند، سایر هزینه‎های‌شان مثل اجاره، حقوق پرسنل، خرید موارد و وسایل اولیه، دستگاه‎ها و…‎ را با دلار نرخ روز محاسبه کنند. اگر مشکلات ادامه پیدا کند این احتمال وجود دارد که مردم برای انجام آزمایش‌ها نرخ آزاد پرداخت کنند. چطور؟ وقتی برای مسئول آزمایشگاه صرفه اقتصادی نداشته باشد، آزمایش را برای فرد انجام نمی‎دهد مگر با پرداخت آزاد و می‎گوید با بیمه انجام نمی‎دهیم، اگر می‎خواهید آزمایش بدهید باید آزاد حساب کنید.» 
دکتر حمزه ‎لو درباره پرداخت مابه‎التفاوت نرخ ارز به آزمایشگاه‌ها می‎گوید: «با توجه به حجم فشار اقتصادی که بر آزمایشگاه‎های کشور وجود دارد اگر پرداختی‎ها انجام نشود، سلامتی مردم به خطر می‎افتد چرا که امکان انجام آزمایش‌ها به نحوه مطلوب وجود ندارد و در این میان فقط مردم متضرر می‎شوند.» 
انجام 500 میلیون تست آزمایشگاهی درسال
دبیر انجمن دکتری علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران در مورد کیفیت آزمایش‌ها با وجود کیت‎های کم کیفیت بیان می‎کند: «هنگامی که کیت خارجی وجود ندارد، آزمایشگاه‎ها به اجبار باید از کیت‎های داخلی استفاده کنند. 
به طور کلی تولید کیت آزمایشگاهی استانداردهایی دارد که باید توسط سازمان غذا و دارو روی تولید آن‌ها نظارت شود که البته این کیت‌ها کیفیت و استاندارد جهانی را ندارند. چندی پیش از یکی از شرکت‎های بزرگ تولید کننده، کیت خریدم اولین سری از کیت‎ها اصلاً جوابی نداد همه را پس دادم و یکسری دیگر سفارش دادم. من به عنوان کسی که یک آزمایشگاه تشخیص طبی دارد، مجبور هستم از کیت داخلی استفاده کنم چون برخی از تست‎های کیت مشابه خارجی‌اش وجود ندارد.
با تمام این مشکلات همیشه تلاش می‌کنیم جواب آزمایش‌های مردم با کمترین میزان خطا انجام شود. صحت این حرفم را می‎توانید از میزان کم یا زیاد شکایات از آزمایشگاه‎ها دریابید. سالانه بیش از 500 میلیون تست آزمایشگاهی گرفته می‎شود که هر سال 5 تا 10 درصد به تعداد آن اضافه می‎شود، اما کمترین میزان شکایت در حوزه سلامت مربوط به آزمایشگاه‎های کشور است.»