بزرگنمايي:

آریا بانو - ازدواج دیگر یک پیوند عاشقانه یا راهکاری برای خروج از تنهایی و تشکیل خانواده یا فرزندآوری نیست، بلکه برای تبدیل به شغل پردرآمدی شده که می‌تواند برای یک طرف معامله، درآمد و برای سوی دیگر خروج از کشور و دست‌یابی به شهروندی کشور میزبان را داشته باشد.

ازدواج صوری یا Sham Marriage صرفا برای دریافت اقامت کشورهای خارجی انجام می‌شود که پیوند عاطفی در میان نیست و بر اساس یک معامله و تبادل مالی انجام می‌شود. کشورهای اروپایی، کانادا آمریکا و استرالیا از مهم‌ترین مقاصد ایرانیان برای مهاجرت محسوب می‌شوند. ازدواج‌های صوری را در این کشورها نیز بیشتر می‌توان دید. این ازدواج صرفا میان ایرانیان رواج ندارد، بلکه مهاجران از دیگر کشورها نیز از این راه‌کار استفاده می‌کنند.
پاسپورت کانادایی، پشت قباله مهاجران موقت
کانادا یکی از مقاصد مهاجران ایرانی است، اما دریافت اقامت آن چندان ساده نیست. به دست آوردن امتیاز لازم، یکی از شرایطی است که فرد را در مسیر دریافت شهروندی کانادا قرار می‌دهد که مسیر ساده و کوتاهی نیست. در کنار آن، مسیر کوتاه ازدواج قرار دارد.
سعید 10 سال قبل وارد کانادا شد و ظرف 6 ماه اقامت دائم خود را دریافت کرد. او به یورونیوز می‌گوید که آن زمان در حال تحصیل بود و شرایط کار و کسب درآمد نداشته، در عین حال کسانی را در ایران می‌شناخته که بدون داشتن هیچ شرایط و مهارتی، قصد مهاجرت داشتند. او می‌گوید: «پیشنهاد من دریافت 50 تا 60 هزار دلار برای ازدواج بود، ساده‌ترین شیوه‌ای که یک فرد را به کانادا می‌رساند. البته شرط مهم آن بود که این یک رابطه موقت است و بعد از طی مراحل دریافت پی‌آر و پاسپورت، باید طلاق بگیریم.»
او در مورد دوره زمانی حرف می‌زند که قیمت دلار کانادا کمتر از 3 هزار تومان بوده و 50 هزار دلار، معادل 150 میلیون تومان می‌شد.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که دو طرف نسبت به آن حساس هستند، بستن راه‌های شک اداره مهاجرت است. دو طرف داستانی برای چگونگی آشنایی‌شان می‌سازند و تاریخچه‌ای از یکدیگر را مرور می‌کنند تا در صورتی که مورد سوال و جواب قرار گرفتند، جواب‌های یکسانی بدهند.
مانا، نزدیک به 8 سال قبل به کانادا مهاجرت کرده و یکی از اولین اقداماتش بعد از دریافت پاسپورتش ازدواج با زنی ایرانی بوده که با ویزای گردشگری به کانادا آمده بود و قصد داشت بماند. این ازدواج برای طرف دوم، 58 هزار دلار تمام شد. مانا کسب درآمد از پاسپورت را یکی از امتیازاتی می‌داند که باید از آن استفاده کرد. او این پول را برای پیش خرید یک خانه استفاده کرده است.
حمیدرضا، بالاترین پیشنهادی که برای ازدواج صوری داشته، 70 هزار دلار بوده که به سرعت هم آن را پذیرفته است. همسر صوری او دو سال پیش وارد کانادا شده و به سرعت مراحل شهروندی را طی کرده است.
قوانین سخت‌گیرانه برای مقابله با ازدواج صوری
ازدواج صوری موضوع تازه‌ای نیست و حتی تبدیل آن به محلی برای کسب درآمد نیز دارای قدمت است، به طوری که کشورهای مختلف راه‌های متعددی برای اطمینان از واقعی یا صوری‌ بودن ازدواج استفاده می‌کنند.
مثلا در کانادا، اگر فردی از طریق اسپانسرشیپ همسر اقامت گرفته باشد، تا پنج سال حق ندارد اسپانسر فرد دیگری شود. غیر از آن اگر اداره مهاجرت کانادا به صوری بودن ازدواج شک کند، ممکن است مصاحبه‌های جداگانه‌ای با دو طرف انجام ‌دهد که پاسخ‌ها را با هم مقایسه کند. بررسی مدارک و تحقیقات محلی نیز از دیگر اقدامات است. در صورت اثبات، طبق مانده 127 از قانون حمایت از مهاجرت و پناهندگی کانادا، رد ویزا، منع ورود تا 5 سال، احتمال اخراج، تا 5 سال زندان، جریمه مالی تا 100 هزار دلار در انتظار عروس و داماد است.
در فرانسه، همسر غیراروپایی شهروند فرانسوی مشروط بر اثبات ازدواج قانونی، زندگی مشترک و قصد ادامه آن در فرانسه، می‌تواند برای دریافت اقامت اقدام کند. مقامات فرانسوی در صورت شک به صوری بودن ازدواج، تحقیقات گسترده‌ای انجام می‌دهند و در صورت اثبات، ممکن است مجازات‌هایی از جمله لغو ویزا، تا 5 سال زندان و جریمه نقدی تا 150 هزار یورو اعمال شود.
در آلمان، برای دریافت ویزای پیوستن به همسر، ارائه مدارکی مانند گواهی ازدواج، اثبات مهارت‌های زبان آلمانی و توانایی مالی لازم است. اداره مهاجرت آلمان در صورت شک به صوری بودن ازدواج، ممکن است مصاحبه‌های جداگانه، بررسی مدارک و تحقیقات محلی انجام می‌دهد. در صورت اثبات، از مردود شدن درخواست اقامت و مجازات کیفری سخت‌تری در انتظار فرد متقلب است.
در استرالیا باید مدارکی که نشان از واقعی و پایداری ازدواج باشد، ارائه شود، اما در صورت اثبات صوری بودن ازدواج، ممکن است ویزا لغو شده و مجازات‌هایی از جمله جریمه نقدی تا 32 هزار دلار و زندان تا 10 سال نیز اعمال شود.
در هلند، غیر از ارائه مدارک گواهی ازدواج یا شراکت ثبت‌شده، اثبات رابطه واقعی و گذراندن آزمون ادغام فرهنگی الزامی است.
شبکه منسجم ازدواج صوری
به دلیل آن که مدارک مستندی از تعداد ازدواج‌های صوری وجود ندارد، نمی‌توان میزان افزایش و یا نوسانات آن را در سال‌های مختلف بررسی کرد. اما می‌دانیم که عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در میل به مهاجرت ایرانی‌ها موثر بوده است. شیوه‌هایی مانند مهاجرت دانشجویی، سرمایه‌گذاری، نیروی کار ماهر طبق اعلام نیاز جامعه میزبان و یا از طریق ازدواج، مهاجرت کنند.
ازدواج یکی از ساده‌ترین، سریع‌ترین و البته پرهزینه‌ترین روش‌های مهاجرت است. پیدا کردن افراد برای ازدواج نیز متنوع است. شیوه‌های سنتی که معرفی از طریق یک فرد آشنا است، همچنان موثر است، اما به دلیل نیاز بازار، شیوه‌های مدرن نیز مرسوم شده است. در تلگرام کانال‌هایی وجود دارند که ایرانیان داخل و خارج را که تمایل به ازدواج دارند را به هم پیوند می‌دهند.
سپیده برای رفتن به کانادا به دنبال یک ازدواج صوری است. او می‌گوید: «توان پرداخت 20 هزار دلار را دارم، اما رقم‌های پیشنهادی بسیار بالاتر است و در یک مورد تا 100 هزار دلار بود.»
در این کانال‌ها اعضایی از ایران و خارج از آن حضور دارند و هر کدام اطلاعاتی در مورد خود و شرایط‌ همسر مورد نظرشان را اعلام می‌کنند. برای انتشار این اطلاعات، فرد باید ابتدا عضو شده و فرمی را پر کند. این فرم 500 هزار تومان هزینه دارد. فرم شامل سن، قد، وزن، محل سکونت، تحصیلات، شغل و میزان دارایی، سابقه ازدواج و فرزندان‌ و مشخصات همسر مورد نظر است. ادمین کانال‌ها تاکید دارند که آنها شناختی از افراد ندارند و تمام اطلاعات، همان چیزی است که در فرم‌ها نوشته شده و تحقیقات باید توسط متقاضیان انجام شود.
رسانه «انفو میگران» فرانسه به تازگی در گزارشی نوشته است که آمار قطعی در مورد تعداد ازدواج‌های صوری که سالانه شناسایی می‌شوند وجود ندارد، اما گزارش تلویزیون شبکه‌ یک فرانسه نشان می‌دهد که طی سال‌های 2020 تا 2022 تقریباً سالانه 400 مورد ازدواج صوری شناسایی شده است. البته بیشترین آمار مربوط به سال 2019 با بیش از 550 مورد بوده است.
طبق این گزارش به اتباع فرانسوی برای انجام ازدواج صوری پیشنهاد رقم 10 هزار یورویی می‌شود. البته این رقم و پیشنهاد مربوط به مهاجرانی است که به صورت غیرقانونی وارد فرانسه شده‌اند.
طبق گزارش شبکه ای‌بی‌سی استرالیا، هزینه ازدواج صوری در این کشور در برخی موارد حدود 30 هزار دلار است.
سال 2019 یک شبکه قاچاق انسان در ایالات متحده امریکا شناسایی شد که اعضا برای هر ازدواج صوری حدود 20 تا 35 هزار دلار دریافت می‌کردند.
ازدواج صوری، گرچه در ظاهر راه‌حلی سریع برای اقامت است، اما مسیری پرهزینه با ریسک بالاست. در مواردی فرد با دریافت مبلغی ناپدید می‌شود یا با بهانه‌های مختلف شروع به دریافت پول می‌کند و از آن طرف انجام ازدواج را به تاخیر می‌اندازد و یا بعد از ازدواج، شروع به باج‌گیری می‌کند. البته این اتفاقات همیشه رخ نمی‌دهد، اما سابقه دارد.