آریا بانو - زومیت / تولید جهانی غذا اکنون در اوج است، اما گرمایش زمین می‌تواند کشاورزی را به بحران بکشد؛ حتی بزرگ‌ترین مزارع نیز از کاهش برداشت در امان نخواهند بود.
در نگاه اول، آمارها نویدبخش‌اند: انسان در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری در تاریخ غذا تولید می‌کند، اما موفقیت عمدتاً در چند منطقه‌ی خاص و محدود موسوم به «سبد نان» روی داده است. کشورهایی مانند اوکراین و روسیه که بیش از یک‌سوم صادرات جهانی گندم و جو را تأمین می‌کنند، از جمله مراکز اصلی تولید هستند. با‌این‌حال، مناطق دیگر نیز دراثر تغییرات اقلیمی در مسیر تجربه‌ی کاهش شدید برداشت محصولات قرار دارند.
به‌گزارش وایرد، پژوهشی تازه نشان می‌دهد کاهش تولید غذا پیامدی جهانی دارد، چراکه تغذیه‌ی جمعیت رو‌به‌رشد زمین نه‌تنها دشوارتر، بلکه پرهزینه‌تر خواهد شد. این موضوع هم معیشت کشاورزان را تهدید می‌کند و هم سفره‌ی خانواده‌ها را کوچک‌تر می‌سازد.
بازار 
با ادامه‌ی روند فعلی گرمایش زمین، تا پایان قرن جاری عملکرد شش محصول غذایی اصلی به‌طور متوسط بیش از 11 درصد کاهش خواهد یافت. برخلاف انتظار، کاهش عمدتاً در زمین‌های پربازده و پیشرفته روی می‌دهد، نه در نواحی فقیر و حاشیه‌ای. مناطقی مانند میدوست آمریکا که تاکنون از مهم‌ترین مراکز تولید ذرت و سویا در جهان بوده‌اند، به‌شدت آسیب‌پذیر خواهند شد.
شش محصول غذایی اصلی بیش از 11 درصد کاهش خواهند یافت
نمونه‌هایی از آثار تغییرات، همین حالا نیز مشاهده می‌شود: سیلاب‌ها در تاجیکستان برنج‌زارها را نابود کرده‌اند، باران‌های سنگین خیارهای اسپانیا را از بین برده‌اند و توفان‌های بهاری در آمریکا میلیون‌ها دلار خسارت به مزارع وارد ساخته‌اند. در سال‌های گذشته، موج‌های گرما باعث کاهش شدید محصولاتی مانند بلوبری، زیتون و انگور شدند.
دیدگاه کارشناسان کشاورزی، مانند اندرو هالتگرن از دانشگاه ایلینوی، بر این موضوع تأکید دارد که کشاورزی آسیب‌پذیرترین بخش اقتصاد در برابر تغییرات آب‌و‌هوایی است، بخشی که هر نوسان جوی، مستقیماً بر آن اثر می‌گذارد.
بر پایه‌ی نگرانی‌ها، تلاش‌هایی برای مقابله با چالش‌ها در جریان است. کشاورزان در حال آزمایش محصولات مقاوم‌تر، تغییر زمان کاشت، اصلاح مصرف کود و آب و ایجاد زیرساخت‌هایی مانند مخازن ذخیره‌ی آب هستند. این اقدامات نشانه‌ی تلاش برای سازگاری است، اما پرسش اساسی این‌جاست که آیا چنین اقداماتی می‌توانند با سرعت تغییرات اقلیمی همگام شوند؟
برای پاسخ به پرسش، تیمی از پژوهشگران به سرپرستی هالتگرن، داده‌های کشاورزی و اقلیمی 54 کشور را از دهه‌ی 1940 تا‌به‌امروز تحلیل کرده‌اند. تمرکز بررسی بر شش محصول اساسی یعنی ذرت، گندم، برنج، مانیوک (کاساو)، ذرت خوشه‌ای (سورگوم) و سویا بوده که در مجموع، دوسوم از انرژی غذایی انسان را تأمین می‌کنند.
یافته‌های پژوهشگران نشان می‌دهد که اقدامات سازگارانه می‌توانند بخشی از کاهش‌ها را جبران کنند، اما توان مقابله‌ی کامل با تبعات گرمایش زمین را ندارند. بر اساس برآوردها، با هر یک درجه افزایش دمای زمین، سهم هر نفر از غذای روزانه‌اش حدود 120 کالری کاهش می‌یابد. حتی با درنظر‌گرفتن اثرات مثبت احتمالی، مانند افزایش فصل رشد یا بیشتر‌شدن کربن دی‌اکسید، همچنان در سناریوی فعلی تنها یک‌سوم از کاهش‌ها جبران‌پذیر خواهد بود.
هالتگرن هشدار می‌دهد که گرم‌شدن سه درجه‌ای زمین نسبت به سال 2000، می‌تواند به کاهش 13 درصدی مصرف روزانه‌ی کالری منجر شود. این رقم معادل حذف یک وعده‌ی کامل غذایی، مانند صبحانه یا حدود 360 کالری در روز برای هر نفر است.
در پی تغییرات اقلیمی، برخی از بزرگ‌ترین مناطق کشاورزی جهان احتمالاً با بیشترین میزان کاهش عملکرد محصول روبه‌رو خواهند شد.
نقشه‌هایی که در پژوهش تهیه شده، نشان می‌دهند کدام کشورها بیشترین افزایش یا کاهش در برداشت محصولات را تجربه خواهند کرد. مناطقی مانند روسیه و کانادا با اقلیم خنک‌تر، در آینده‌ی گرم‌تر، ممکن است برداشت بیشتری داشته باشند، درحالی‌که زمین‌های حاصل‌خیز امروزی، در معرض بیشترین افت قرار دارند.
نتایج بررسی، تصور رایج مبنی‌بر اینکه کشورهای فقیر بیشترین زیان را از تغییرات اقلیمی می‌بینند، به چالش می‌کشد. تولیدکنندگان بزرگ و ثروتمند ممکن است آسیب بیشتری ببینند، اما کشورهای فقیر نیز از تبعات افزایش قیمت جهانی غذا که ناشی از افت عرضه خواهد بود، متأثر خواهند شد. در همین حال، جمعیت جهان در حال افزایش است و این یعنی نیاز بیشتر به غذایی که تولیدش دشوارتر شده است.
غذای آینده ممکن است هم کمتر و هم از نظر تغذیه‌ای کم‌ارزش‌تر باشد
در میان محصولات، برنج جایگاه متفاوتی دارد. این محصول نسبت به سایر غلات انعطاف‌پذیرتر است و از دمای شبانه‌ی بالاتر سود می‌برد. همین ویژگی باعث می‌شود تولید برنج حتی در سناریوهای گرم‌تر، کاهش چشمگیری نداشته باشد. به همین دلیل، مناطقی مانند جنوب و جنوب شرقی آسیا، ممکن است کمتر از سایرین آسیب ببینند.
آثار تغییرات اقلیمی فقط محدود به کاهش کمی تولید نیست. کیفیت تغذیه نیز می‌تواند افت کند. پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که افزایش کربن دی‌اکسید، میزان آهن، روی و ویتامین‌های گروه بی را در برخی محصولات، از جمله برنج، کاهش می‌دهد. بنابراین، غذای آینده ممکن است هم کمتر و هم از نظر تغذیه‌ای کم‌ارزش‌تر باشد.
سهم تولید غذا در گرمایش زمین نیز چشمگیر است. حدود یک‌سوم از کل گازهای گلخانه‌ای بشر از بخش کشاورزی سرچشمه می‌گیرد و تقریباً نیمی از این سهم، مربوط به گوشت و لبنیات است. در نتیجه، مقابله با بحران اقلیم، بدون تغییر در شیوه‌ی تولید غذا، امکان‌پذیر نخواهد بود. کشاورزی باید به یکی از جبهه‌های اصلی در مسیر مقابله با گرمایش زمین تبدیل شود.
پژوهش در نشریه نیچر منتشر شده است.