آریا بانو - خراسان / «شوخی کردم بابا چرا ناراحت می شی؟»، «چقدر بی‌جنبه‌ای، شوخی بود ها!»؛ «شوخی شوخی جدی می شه!» و ... . آیا شده تا حالا از شوخی دوستی ناراحت شده باشید و با خودتان بگویید آخر این چه شوخی بود؟! معمولا همه ما این تجربه را داریم و چون با انواع شوخی‌ها و ارتباط‌شان با سلامت روان آگاهی کامل را نداریم، دچار سوء تفاهم شده و مسئله را به یک بحران تبدیل می‌کنیم. در ادامه، چند نکته در همین باره مطرح خواهد شد.
1 شوخ طبعی پرخاشگرانه| در شوخ طبعی پرخاشگرانه، ما با دیگران شوخی می‌کنیم و اصلا برای‌مان مهم نیست که آن‌ها با شوخی ما تحقیر شوند. متاسفانه اطراف ما پر است از شوخی‌هایی که بیشتر به زخم زبان و طعنه شبیه‌اند، اما نام آن را شوخی می‌گذاریم.
2 شوخ‌طبعی خودشکنانه| روی دیگر شوخ‌طبعی پرخاشگرانه، خودشکنانه است. در شوخ‌طبعی خودشکنانه ما به بهای تحقیر خودمان، جمع را می‌خندانیم؛ و با توسل به هر خواری و ذلتی، لبخندی بر لب دیگران می‌نشانیم. در واقع ما خودمان را مسخره می‌کنیم و تا دیگران بخندند.
3 شوخ طبعی خودارزنده‌ساز|در شوخ طبعی خودارزنده‌ساز، ما با مشکل پیش روی‌مان شوخی می‌کنیم. در این نوع از شوخ طبعی لازم نیست دیگران حضور داشته باشند. ما در خلوت خودمان با خودمان و مشکلات‌مان شوخی می‌کنیم.
4 شوخ‌طبعی پیونددهنده| معمول‌ترین نوع شوخ‌طبعی همین مدل است. در این نوع از شوخ‌طبعی ما هدف‌مان فقط سرگرم‌کردن جمع و خنداندن آن هاست. ما می‌خواهیم رابطه‌مان صمیمانه‌تر شود، ولی مراقبیم که شوخی‌های‌مان موجب آزار کسی نشود و در ضمن خودمان را هم کوچک نمی‌کنیم.
شوخی‌های آسیب‌زننده به سلامت‌روان
بازار 
تحقیقات ثابت کرده‌اند که دو نوع اول یعنی شوخی پرخاشگرانه و خودشکنانه آسیب‌زننده است و تهدیدی برای سلامت روان محسوب می‌شود. کسانی که از این نوع شوخ طبعی‌ها استفاده می‌کنند، معمولا پرخاشگری و خشم بیشتری را تجربه می‌کنند. احتمال افسردگی و اضطراب در آن ها بیشتر است و معمولا در برقراری ارتباط سالم و صمیمی با دیگران هم دچار مشکل می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد مردها بیشتر از زن‌ها از شوخی پرخاشگرانه و شوخی خودشکنانه استفاده می‌کنند.
شوخی‌های مثبت برای سلامت‌روان
اما دو نوع شوخ طبعی یعنی شوخی‌های خودارزنده‌ساز و پیوند دهنده، رابطه مثبتی با سلامت‌روان دارند؛ یعنی این دو نوع شوخی به طور کلی شوخی‌های سالم‌تری هستند. کسانی که از این نوع شوخ‌طبعی‌ها استفاده می‌کنند، رابطه بهتر و صمیمانه‌تری با دیگران دارند. آن ها کمتر هیجان‌های منفی مثل افسردگی، اضطراب و خشم را تجربه می‌کنند و از سلامت‌روان بیشتری برخوردارند. حالا با این تعاریف شما چه سبکی از شوخی را انتخاب می‌کنید؟
نویسنده: دکتر الناز علوی | متخصص روانشناسی