آریا بانو - به گزارش خبر فوری، 28 اکتبر سال 1492 کریستف کلمب که از جانب دولت اسپانیا مامور یافتن راه وصول به هند از طریق دریاهای غرب شده بود، به کوبا رسید. اگرچه این روز برای سفیدپوستان ساکن آمریکا بسیار مهم است اما در بسیاری از کشورها روز 12 اکتبر را به عنوان "روز کلمب" جشن می گیرند. امسال هم در بسیاری از نقاط جهان، این روز جشن گرفته شد و مانند هر سال عده ای دیگر شروع به انتقاد از این جشن کردند.
کریستف کلمب علیرغم ظاهر و تبلیغات رسمی، یکی از جنجالی ترین شخصیت های غرب است. اصولا نگاهی دوگانه نسبت به این شخصیت وجود دارد. عده ای او را قهرمان و کاشفی بزرگ می دانند و عده ای دیگر نیز او را مبدع استعمار، آغاز برده داری و کشتار سرخ پوستان می نامند.
مدتی قبل و بعد از آغاز اعتراضات گسترده مربوط به قتل جرج فلوید سیاه پوست بود که عده ای به مجسمه ها و تندیس های کریستف کلمب حمله کرده و آن ها را خراب کردند. این اتفاق نشان می دهد که نگاه واحدی درباره این شخصیت تاریخی وجود ندارد.
با این حال، آنچه مشخص است این است که اقدام کریستف کلمب بسیار تاریخی، مهم و تاثیرگذار بوده است. البته بسیاری بر آنند که او نخستین کسی نیست که قاره آمریکا را به مردم سایر دنیا شناساند. طبق اظهار نظر برخی مورخان، وایکینگ های دریانورد چند صد سال قبل از کلمب به قاره آمریکا سفر کرده بودند. همچنین، برخی مورخان مسلمان معتقدند گروهی از جغرافی دانان مسلمان به وجود قاره آمریکا پی برده و در کتب خود به آن اشاره کرده اند.
با وجود همه این شواهد، آنچه مشخص است این است که کلمب بدون اطلاع از اقدامات وایکینگ ها و مسلمانان به سفر شجاعانه خود دست زد. اما به راستی چه شد که این کاشف بزرگ تصمیم گرفت به این سفر برود؟ برای فهم دقیق این امر ابتدا باید به شرایط تاریخی آن زمان بپردازیم.
چه شد که کلمب به آمریکا سفر کرد؟

کریستف کلمب در زمان و جغرافیای بسیار خاصی زندگی می کرد. اگرچه او ایتالیایی بود اما بیشتر عمرش را در پرتغال و اسپانیا به سر برد. در آن زمان، فردیناند و ایزابل توانسته بودند مسلمانان اندلس را شکست داده و اسپانیای مسیحی را پایه گذاری کنند. جو شدیدا مسیحی بر اسپانیا و پرتغال حاکم بود و اسپانیایی ها و پرتغالی ها بر آن بودند که از طریق دریانوردی در تمام جبهه ها مسلمانان را شکست داده و به قدرت اول جهان تبدیل شوند.
همزمان با این اتفاقات، اروپایی ها علاقه شدیدی به دریانوردی پیدا کرده بودند. تا پیش از قرن 14 و 15 بسیاری از کشتی های اروپایی حاضر نبودند از محدوده دریای مدیترانه آن طرف تر بروند اما حالا کشتی های اسپانیای و پرتغالی قصد داشتند از دماغه امیدنیک گذشته و به هند برسند.
در همین حال، گرایش شدیدی به تجارت با کشورهای خارجی به وجود آمده بود. اروپایی های دریانورد مجبور بودند برای تجارت از کشورهای مسلمان عبور کنند و به علت اختلافات شدیدی که مسلمانان و مسیحیان با هم داشتند این امر میسر نبود. در عین حال، وجود امپراتوری عثمانی و مخالفت شدید ترک ها با مسیحیان مشکلات بسیار زیادی را برای اروپایی ها به وجود آورده بود.
حالا فردیناند و ایزابل به دنبال این بودند که به نوعی راه خود را به مشرق زمین و هند، بدون برخورد با عثمانی باز کنند. آنها سخت به دنبال ادویه، ابریشم و الماس هند بودند و به علت استیلای عثمانی بر آسیای صغیر و آفریقای شمالی نمی توانستند از راه خشکی به هند برسند. این بود که سعی داشتند از طریق دریا به هند برسند. سفر به هند از طریق راه های آبی آن روزگار و کشتی های بدوی آن عصر بسیار سخت و پرمخاطره بود و معمولا دریانوردان حاضر نبودند ریسک کرده و جان خود را به خطر بیندازند.
در این جو و اوضاع بود که کریستف کلمب ایده خاص خود را به ملکه اسپانیا یعنی ایزابل ارائه داد. در آن زمان مناقشه ای جدی بر سر گرد بودن یا تخت بودن زمین به وجود آمده بود. اقلیتی از دانشمندان معتقد بودند که زمین کروی است و اکثریت هم به تخت بودن آن باور داشتند. کریستف کلمب نظریه گرد بودن زمین را قبول داشت و با استفاده از محاسبات ریاضی چند زمین شناس کلاسیک مانند "مارینوس" بر این باور بود که در عرض چند هفته می تواند زمین را دور بزند و از راه غرب، به هندوستان که درشرق عالم است برسد. او سعی داشت ملکه اسپانیا را مجاب کند که به جای سفر پرمخاطره به جنوب و دور زدن دماغه امیدنیک و عبور از عربستان و ایران و سفر به هند، به غرب سفر کنند و با دور زدن زمین به هندوستان برسند.
کریستف کلمب تلاش بسیاری کرد که پادشاهان پرتغال یا اسپانیا را مجاب کند که به طرحش توجه کنند. نهایتا ملکه اسپانیا قانع شد که با اختصاص بودجه و نفرات به رویای او جامه واقعیت بپوشاند.
چهار سفر کلمب به آمریکا

کلمب در سوم اوت 1492 از سواحل اسپانیا به سمت غرب حرکت کرد. او قصد داشت 8 هفته ای به هند برسد اما بدون اینکه خود بداند وارد قاره ای جدید شد که مردمانش سالها پیش از طریق یخ های سرزمین های شمالی به آنجا رفته بودند. کلمب و یارانش به مردم بومی قاره آمریکا هندی گفتند و این نام چنان مصطلح شد که تا قرن ها بعد نام قاره آمریکا، هند غربی (در مقابل هندوستان که هند شرقی است) ماند.
کلمب بعد از سفر نخست خود به قاره آمریکا به اسپانیا برگشت و این بار به عنوان نماینده رسمی شاه و ملکه اسپانیا به همراه 17 کشتی مجهز با همراهی یک گروه 1200 نفری جهت استعمار و سرکوب بومیان، عازم آمریکا شد. کلمب مناطق ساحلی آمریکای مرکزی را تصرف کرد و چند قلعه در آنجا ساخت. کلمب در ادامه مأموریت خود، بیشتر کرانه ‌های جنوبی کوبا را از شرق تا غرب پیمود اما پیش از رسیدن به انتهای آن به این پندار که به جای جزیره با شبه‌ جزیره‌ای روبروست، تغییر مسیر داد و جامائیکا را کشف کرد.
کلمب سپس به اروپا برگشت. در سفر سوم بود که بسیاری از اطرافیان و مامورانی که او در آمریکا گذاشته بود از او کینه به دل گرفته و با ارسال نامه هایی به شاه اسپانیا مقدمات عزل او را فراهم کردند.
کلمب از مقام خود عزل شد؛ با این حال یک بار دیگر به آمریکا سفر کرد. او بعد از عزل از خدمت از شاه اسپانیا خواست همانطور که قول داده بود بخشی از عایدی استعمار آمریکا را به او بپردازد. شاه اسپانیا قبول نکرد و کلمب هم ناراحت و خشمگین رابطه اش را با دربار قطع کرد.
کریستف کلمب بعد از یک عمر دریانوردی سرانجام در ابتدای قرن 16 از دنیا رفت. کاشف قاره آمریکا وصیت کرده بود که در آمریکا دفن شود، ولی در آن زمان در سال 1506 کلیسای مناسبی در آمریکا برای این کار یافت نشد. از این رو وی را در شهر والادولید اسپانیا دفن کردند و سپس به صومعه‌ای در سویل منتقل شد. با این حال جسد او را در سال 1542 از خاک خارج و به هیسپانیولا منتقل کرده و در سانتو دومینگو (پایتخت جمهوری دومینیکن) دفن کردند.
کریستف کلمب؛ پدر استعمار یا مکتشف سرزمین های ناشناخته؟

درباره اهداف کریستف کلمب مقالات و کتب فراوانی نوشته اند. برخی معتقدند او یک فردی به شدت مذهبی بود و با تمایلات مذهبیِ مسیحی به دل دریا زده بود. گویا او در اواخر عمرش مدعی بود در اثناء جوانی به او الهام شده که به سرزمین خدا سفر کند و آنها را به دست مسیحیان راستین بسپرد.
برخی دیگر او را یک استعمارگر می دانند. کلمب از جوانی دریانوردی می کرده و گویا مدتی هم با دزدان دریایی همکاری می کرده است. برخی معتقدند هدف او از سفر به آمریکا تجارت برده بوده است. اقدامی که البته چند سال بعد از کلمب میسر شد.
برخی دیگر هم معتقدند کلمب صرفا یک انسان کنجکاو بوده که به قصد کشف زمین های جدید به آمریکا سفر کرده است. بسیاری بر آنند چند سال بعد از مرگ کریستف کلمب است که "کانکیستادورها" یعنی سربازانی که وظیفه استعمار آمریکا و کشتار سرخپوستان را داشتند ظهور کرده و به خصوص با فرماندهی " ارنان کورتس" توانستند امپراتوری "آزتک" را نابود کنند.
هرچه هست اقدام کریستف کلمب باعث شد در طول سه قرن میلیون ها انسان در قاره آمریکا کشته شده و اموال بسیاری به غارت رفته و سرزمین سرخ پوست ها به سرزمین سفیدپوستان تبدیل شود.