آریا بانو

آخرين مطالب

عروض در ترانه رعایت شود یا نه؟ مقالات

عروض در ترانه رعایت شود یا نه؟
  بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا / یک منتقد ادبی گفت: پافشاری عده‌ای از ترانه‌سراها که به فضای سنتی نزدیک هستند، برای رعایت کامل عروض در ترانه‌ها صمیمیت و حس‌ بومی زبان محاوره را از بین می‌رود و نقطه مقابل آن عدم رعایت پایه عروضی و به کنار نهادن کامل عروض هم قطعا منجر به تولید آثار سخیف از منظر موسیقیایی می‌شود.
مهدی آخرتی، ترانه‌سرا و منتقد ادبی، در بخش دوم مقاله خود با عنوان نقد ترانه که آن را در اختیار ایسنا قرار داده به موضوع عروض و دوگانگی زبان در ترانه پرداخته است که در ادامه آن را می‌خوانید. 
عروض در ترانه
بحث عروض در ترانه بحثی درازدامن است و در این مجال کوتاه نمی‌گنجد اما لازم است اشاره‌ای کوتاه به این موضوع بشود. در حقیقت در ترانه‌هایی که برای ملودی گفته می‌شوند، رعایت ملودی مورد نظر مهم‌تر از عروض است و گاهی اگر این ترانه‌ها را روی کاغذ بخوانیم، فاقد موسیقی عروضی هستند اما در مورد اشعار محاوره و ترانه‌هایی که برای موسیقی گفته نشده‌اند، رعایت پایه عروضی مهم می‌نماید اما ممکن است قسمت‌هایی از ترانه کاملا عروضی نباشند. 
گاهی علت این ناهمخوانی عروضی تفاوت کیفیت هجاها در زبان معیار و محاوره است. مثلا کلمه «فیلم» در زبان معیار کاملا کشیده و سالم ادا می‌شود(هجای کشیده) اما در محاوره به صورت مخفف و دم‌بریده و تقریبا چیزی شبیه «فلم» یا حتی در موارد عامیه‌تر کوتاه‌تر از این تلفظ می‌شود و به شکل هجای بلند درمی‌آید. طبق همین الگو هجاهای بلند در زبان محاوره نزدیک به هجاهای کوتاه تلفظ می‌شوند. مثلا «تا» نزدیک به «تَ» تلفظ می‌شود. همین سبب می‌شود که گاهی در هنگام خواندن ترانه‌ها احساس خلل در موسیقی عروضی به ما دست دهد. 
پافشاری عده‌ای از ترانه‌سراها که به فضای سنتی نزدیک هستند، برای رعایت کامل عروض در ترانه‌ها صمیمیت و حس‌ بومی زبان محاوره را از بین می‌رود و نقطه مقابل آن عدم رعایت پایه عروضی و به کنار نهادن کامل عروض هم قطعا منجر به تولید آثار سخیف از منظر موسیقیایی می‌شود. 
دوباره بازگردیم سراغ کیفیت هجاها در زبان محاوره و معیار؛ عده‌ای از شاعران که عقیده دارند در ترانه باید عروض به شکل کامل رعایت شود، آثاری خلق می‌کنند که در آن برخی از کلمات تلفظ معیار دارند و برخی محاوره و برهانی که به کار می‌برند رعایت عروض است! هر جا کلمه‌ای در عروض نگنجد، آن را به شکل محاوره به کار می‌برند و جایی که مشکل عروضی وجود نداشته باشد، کلمه را به شکل معیار به کار می‌برند. نگارنده بر این عقیده است برای اینکه در ترانه صمیمیت و شکل بومی زبان محاوره از بین نرود کلمات را به همان شکل محاوره به کار ببریم، حالا اگر گاهی عروض هم کمی دچار خلل شد، ایرادی ندارد. 
دوگانگی زبان در ترانه
معضل دیگری که در ترانه‌های امروز به چشم می‌خورد دوگانگی زبان است. چیزی که می‌توان به تبع علم معانی به عنوان «اضطراب سبک» از آن یاد کرد. به این معنا که در برخی شعرهای محاوره و بسیاری از ترانه‌ها، کلمات و نحو محاوره در کنار کلمات و جملات معیار به کار برده می‌شوند. البته که این معضل هم قدیمی است، یعنی ریشه‌ای چندین ساله در ترانه دارد و هم در اکثر موارد در ترانه‌هایی یافت می‌شود که برای ملودی ساخته شده‌اند. 
بی‌من نتوانی این خط و نشان/لبریزم از عشق آرامش جان/باران ببارد عجب حال خوشی/شاید ندانی ولی باعثشی/در دل من افتاده عشقت زمینگیر شدم/سر تو با قسمت با تقدیر درگیر شدم/ای بهونه زندگی بی‌تو من بی‌قرارم... . 
در مثال بالا - که اصلا بحثی سر ارزش ادبی آن و رعایت عروض و قافیه در آن ندارم- این دوگانگی زبان و کلمات به چشم می‌خورد. گاهی ممکن است علت این دوگانگی کلمات و زبان، تعهد و علاقه شاعر به زبان معیار و حتی ادبیات کلاسیک باشد که اینکه خودآگاه یا ناخودآگاه به سمت زبان معیار و کلاسیک کشیده می‌شود. از طرفی نیز ممکن است این «اضطراب سبک» ریشه در کم‌سوادی و آگاهی کم شاعر نسبت به زبان داشته باشد. علت هرچه که باشد نتیجه یکی است. 
این دوگانگی زبان جز از بین رفتن هارمونی و انسجام اثر هیچ پیامد دیگری ندارد.
ترانه‌سراهای جوان باید به یاد داشته باشند که یکدستی متن را به هیچ بهانه‌ای مخدوش نکنند. بعید نیست شاعری با تمهیداتی بتواند در ترانه‌ای کلمات امروزی و کهن را در کنار هم استفاده کند ولی وقتی این دوگانگی از حد کلمه فراتر می‌رود و به سطح نحو و بافت زبان می‌رسد، اثبات اینکه تمهید بوده یا لغزش دشوار می‌شود. 

لینک کوتاه:
https://www.aryabanoo.ir/Fa/News/775743/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

چرا بعضی کودکان بد خط اند؟

با کودکی که انگشت در بینی می کند، چه کار کنیم؟

ریخت و پاش به کودکان چه می آموزد؟

علامت افسردگی کودکان چیست؟

کودکانی که در آینده افسرده می شوند

تاثیر موسیقی بر مهارت‌های کودکان

برای آرام کردن کودک از موسیقی استفاده کنید!

با تولد کودکم سرکار بروم یا نه؟‌

از کجا بفهمم کودکم به من علاقه دارد؟

چگونه با فرزندانمان صمیمی تر باشیم؟

بازی، آینه تمام نمای ویژگی های کودک

نوزادان از چه نوع موسیقی لذت می‌برند؟

16 نکته کلیدی برای رفتار با کودک بیش فعال

دور هدیه‌های تکراری برای کودکان را خط بکشید

فیلم‌های ترسناک در روحیه بچه ها چه تاثیری می گذارند

رفتارهای عجیب کودکان نوپا

کدام گریه کودک نشانه افسردگی است؟

یک زندگی هیجان انگیز

همه چیز در مورد پاسخگویی به سوالات مکرر کودک

به کودکان خود نگویید "من را تنها بگذار"

10 ویژگی بچه‌های مستعد اعتیاد !

بچه ها، عاشق شنیدن قصه های تکراری

قبل از تنبیه کردن کودکتان، حتماً بخوانید

فکر کودکان را پرواز دهیم

توصیه های مهم به مادران شاغل

خیال‌پردازی بچه ها خوبه یا بد؟

به کودکتان کمک کنید تا زودتر زبان باز کند

با این روش ها اعتماد به نفس کودکتان را بالا ببرید !

کودکان وقتی دروغ می‌گویند که:

فرزندان کم تحمل نتیجه چه والدینی هستند

فرزندتان با ظاهرش مشکل دارد؟

چگونه الفبا را به کودکان آموزش دهیم؟

خلاقیت های دردسر ساز!

گفتار درمانی: روشی موثر برای بهبود مشکلات گفتاری

چطور برای فرزندانتان وقت بیشتری بگذارید

فکرهای بزرگ کودکانه

آینده کودکان باهوش چگونه خواهد بود؟

چرا بلوغ زودرس خوب نیست؟

از عصبی شدن کودکتان جلوگیری کنید !

انواع تیک عصبی در کودکان !

تبلت چه بر سر کودکانمان می‌آورد؟

همه چیز درباره ی رشد هوش کودکان !

چگونه فرزندم را به مدرسه علاقه‌مند کنم؟

کمک والدین به کلاس اولی‌ها

علائم مدرسه‌هراسی چیست؟

به فرزندتان فحش ندهید!

عوامل عمده مؤثر بر فراگیری دانش آموز

با کودک بد غذا چه کنیم؟

روشهای کاهش استرس بچه های طلاق

استرس در کودکی موجب تغییراتی در سازه‌های اصلی مغز می‌شود