بزرگنمايي:

آریا بانو - آخرین خبر / به سنت و سیره شخصی و فردی امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام نسبت به عرصه اجتماعی و سیاسی زندگی ایشان، کمتر توجه شده است.
امیرالمومنین‌علی‌علیه‌السلام در روایتی، درک فضایل و عبادات ماه رمضان را در گرو رعایت سلامت و تأمین نیاز‌های اساسی بدن معرفی می‌کند.
نظافت و آراستگی؛ مسواک زدن
امیرالمومنین علی علیه‌السلام در روایتی، استفاده از سرمه چشم را برای روزه داران، مجاز میداند.[1]
درحالی که براساس روایت، گاه استفاده از سرمه موجب ابطال روزه شود.
بازار
حضرت در روایتی دیگر، روزه داران را به مسواک زدن در صبح توصیه میکند و در پاسخ به این اشکال که ممکن است رطوبت مسواک، روزه را باطل کند، به جواز مزمزه با آب که رطوبت بیشتری ایجاد می کند، استشهاد کرده اند. [2]
بدین ترتیب مسواک زدن، فارغ از نقش مؤثر آن در بهداشت و سلامت، سهم به سزایی در زیبایی ظاهری و خوش بویی دهان و دندان دارد. توجه به این مهم، در سفارش حضرت به مسواک زدن در ابتدا و انتهای روز[3] به وسیله روزه داران مشاهده میشود.
بهداشت و سلامت؛خوردن دو وعده غذایی
امیرالمومنین علی علیه‌السلام در حدیثی پس از تأکید بر خوردن دو وعده سحر و افطار، به لحاظ تبیین ضرورت، خوردن دست کم نصف خرما در افطار و جرعه ای آب در سحرگاه را لازم می داند .[4]
حضرت در روایتی دیگر، درک فضایل و عبادات ماه رمضان را در گرو رعایت سلامت و تأمین نیازهای اساسی بدن معرفی میکند و بهره مندی از برکات روزه را بسته به خوردن غذا در سحرگاه و شب زنده داری را بسته به خواب میانۀ روز میداند.[5]
توصیه بر استفاده از برخی مواد غذایی مانند خرما و حلوایی متشکل از روغن و آرد گندم و جو[6] و مسواک زدن پس از خوردن غذا در سحری و پیش از خوردن غذا در افطار[7] از اموری هستند که بر تأکید امیرالمومنین علی علیه‌السلام بر بهداشت و سلامت در رمضان دلالت دارند.
شرط اول نماز بعدا غذا
سفارش امیرالمومنین علی علیه‌السلام به مقدم داشتن نماز به هنگام افطار، مگر در زمانی که غذا مهیا و سفره گسترانیده شده، [8] از توصیه هایی است که خاستگاه بهداشتی دارد؛
زیرا بو و غذای آماده نه تنها از میزان توجه در نماز می کاهد ، بلکه ممکن است به جهت ترشح بزاق مواد هضم کننده غذا، آسیب هایی را برای بدن به دنبال داشته باشد.
بهترین زمان خوردن سحری
در حدیث یاد شده، امیرالمومنین علی علیه‌السلام تأخیر کردن در سحری خوردن در زمان متصل به اذان صبح و تسریع در خوردن افطار در زمان متصل به اذان مغرب را سفارش میکند.[9]
مواد غذایی توصیه شده در ماه رمضان
به نظر میرسد سیره حضرت در استفاده از مواد غذایی چون خرما، نان جو، نمک و شیر در ماه رمضان دارای ملاحظه های بهداشتی است. [10] [11]
ازاین رو می توان، نوع و کیفیت مواد غذایی را از مواردی دانست که امیرالمومنین علیه‌السلام در ماه رمضان بدان اهتمام دارد.
البته نباید از یاد برد که ممکن است نوع، کیفیت و زمان استفاده از مواد غذایی و یا دیگر توصیه های بهداشتی، با ملاحظه شرایط محیطی و منطقه ای حجاز یا کوفه صورت گرفته باشد. از این رو، استخراج اصول و رویکردهای ثابت و متغیر سیره معصومان در عرصه های گوناگون محیطی و در شرایط مختلف زمانی و مکانی، موضوعی است که نیاز به پژوهشی جامع دارد.
منابع:
[1] عبدالله بن جعفر حمیری قمی، قرب الاسناد، تحقیق مؤسسۀ آل البیت لإحیاء التراث، قم: مهر، ١4١٣ ه. ق، ص ٨٩.
[2] همان؛ بیهقی، السنن الکبری، بیروت: دار الفکر، بیتا، ج 4، ص ٢٧4.
[3] حمیری قمی، پیشین، ص ٨٩.
[4] قاضی نعمان، دعائم الإسلام، تحقیق آصف بن علیأصغر فیضی، قاهره: دار المعارف، ١٣٨٣ ه. ق، ج ١، ص ٢٧١.
[5] محمد بن نعمان مفید، المقنعه، تحقیق مؤسسۀ نشر اسلامی، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی، ١4١٠ه. ق، ٣١٧؛ محمدبن حسن فتال نیسابوری، روضۀ الواعظین، تحقیق تقدیم سید محمد مهدی سید حسن خرسان، قم: منشورات شریف رضی، بیتا، ص ٣4١.
[6] شیخ صدوق، پیشین، ج ٢، ص ١٣6.
[7] حمیری قمی، پیشین، ص ٨٩.
[8] قاضی نعمان، پیشین، ج ١، ص ٢٨٠.
[9] همان.
[10] محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، تحقیق محمد الباقر البهبودی و دیگران، بیروت: مؤسسۀ الوفاء، ج 4٠، ص ٣٢5.
[11] أحمد بن محمد بن خالد برقی، المحاسن، تحقیق سید جلال الدین حسینی، تهران: دارالکتب الإسلامیۀ، ١٣٣٠ ه. ق، ج ٢، ص 4٩١.