آریا بانو - مهر /عضو هیئت علمی ستاد مرکزی وزارت بهداشت گفت: توانایی بدنی افراد با یکدیگر متفاوت است، بنابراین گاهی اوقات ممکن است مادری توانایی بدنی بالایی داشته و بتواند در دوران بارداری روزه بگیرد.
فرزانه گلبنی، عضو هیئت علمی ستاد مرکزی وزارت بهداشت و عضو انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران در گفتگو با خبرنگار مهر ، در رابطه با اینکه آیا روزه‌داری برای مادران باردار جایز است یا خیر؟ گفت: بارداری یک پروسه فیزیولوژیک است که بدن، جسم، اسکلت و روان مادر آرام آرام با بارداری وفق پیدا کرده و به مرور این بدن جنین را پرورش داده و به مرحله تکامل اصلی، نهایی و تولد جنین می‌رسد. در ماه رمضان یک سری ملاحظات برای باردارها وجود دارد.
وی ادامه داد: از نظر علمی اثبات شده که در سه ماه اول بارداری یعنی زمانی که مادر به بارداری خود آگاه شده با توجه به اینکه بسیاری از ارگان‌های جنین در همان سه ماه اول در رشد می‌کنند، به صورت علمی ارگان‌های اصلی بدن، اعصاب و تمام بدن در همان زمان ایجاد شده و به تدریج تکامل پیدا می‌کنند؛ توصیه تمام پزشکان این است که مادر سه ماه اول را روزه نگیرد، زیرا روزه داری در در اوایل بارداری می‌تواند با آسیب‌های جدی در مسیر تکامل رشد نوزاد همراه باشد.
گلبنی اذعان کرد: این نکته حائز اهمیت است که گاهی اوقات ممکن است مادری توانایی بدنی بالایی داشته و بتواند در سه ماه اول بارداری نیز روزه بگیرد، بنابراین جایز بودن یا نبودن روزه‌داری برای مادران باردار علاوه بر بررسی‌های علمی، از نظر بدنی نیز مادر باید بررسی شود زیرا توانایی افراد با یکدیگر متفاوت بوده و با توجه به نتایج آزمایشی مادر پزشک تصمیم‌گیری خواهد کرد.

این افراد می‌توانند روزه بگیرند
عضو هیئت علمی ستاد مرکزی وزارت بهداشت اظهار داشت: از سه ماهه دوم بارداری یعنی ماه سوم به بعد در سه ماهه دوم و سه ماهه سوم بارداری مادران باردار در صورتی که بیماری زمینه‌ای اعم از فشار خون، دیابت کنترل نشده، سابقه سقط جنین قبلی و سلامت جسمی داشته باشند به راحتی می‌توانند روزه‌های خود را بگیرند.
مادران باردار قبل از گرفتن روزه به این نکات دقت کنند
گلبنی مطرح کرد: توصیه می‌شود که افراد قبل از روزه‌داری با پزشک خود یک مشورت انجام دهند تا شرایط جنین اعم از اینکه سالم بودن جنین، ضربان قلب و از نظر رشد جنین در وضعیت خوبی قرار دارد؛ شرایط مادر نیز از نظر داشتن کم‌خونی؛ دیابت و فشار خون ارزیابی خواهد شد.
نکات تغذیه‌ای مادران بارداری که روزه می‌گیرند
گلبنی بیان کرد: مادر برای گرفتن روزه ابتدا باید از تغذیه مناسب در زندگی برخوردار باشد، از مصرف قندهای ساده مانند زولبیا و شیرینی‌های صنعتی پرهیز شود، از ترکیبات غذایی بیشتر روی پروتئین باکیفیت مانند گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و لبنیات، کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار و چربی‌های سالم باشد، غذاهایی که باعث نفخ شکمی می‌شود مانند آش و حلیم پرهیز کنند و سعی کنند ویتامین‌ها را در زمان افطار و سحری دریافت کنند، یعنی اگر مکملی را مانند آهن، کلسیم و یدوفولیک استفاده دارند سعی شود که این ویتامین‌ها در دو وعده افطار رو سحر مصرف شود.
وی افزود: مادران باردار در مصرف مایعات به خصوص مایعاتی که دارای کافئین مانند چای و قهوه هستند، دقت کرده و اگر می‌خواهند از چای استفاده کنند دقت داشته باشند که چای کمرنگ بوده و تا حد ممکن از این نوع نوشیدنی‌ها استفاده نکند؛ زیرا این نوع نوشیدنی‌ها آسیب‌زا بوده و مصرف کافئین زیاد عوارضی چون اختلال خواب دارد که می‌تواند باعث بی‌خوابی مادر شود. همچنین برای مصرف آب دقت کنند که آب را به صورت تصفیه شده استفاده نمایند و از افطار تا سحر حدود هشت لیوان آب مصرف داشته باشند.
عضو انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران در ادامه گفت: کم‌آبی بدن در بارداری و شیردهی به شدت آسیب‌زا بوده و مادری که دچار کم آبی می‌شود، الکترولیت‌های (تعادل بین مایعات داخل و خارج سلول‌ها را حفظ می‌کنند) بدن کاهش پیدا کرده و ممکن است خون جفت و جنین دچار آسیب شود، بنابراین در بحث روزه داری مصرف مایعات به اندازه که کافئین ندارند بسیار امر مهمی به شمار می‌رود.

تأثیر استراحت روی سلامت مادر و جنین زمان روزه‌داری
گلبنی مطرح کرد: توصیه می‌شود مادری که در سه ماهه دوم بارداری یا شیرده است و روزه می‌گیرد، استراحت کافی و تنظیم ساعت خوابشان را دقت کنند. مادران باردار اغلب خواب‌های کوتاه دارند و ممکن است از خواب بپرند، هر زمان که از خواب بیدار شدید آب بنوشید. مادران باردار بعد از ساعت 10 شب نباید بیدار باشند و ساعت 10 تا 2 شب زمان طلایی خواب افراد است به خصوص اگر فرد باردار باشد.
مصرف مکمل‌های غذایی با توجه به علائم هشدار
عضو هیئت علمی ستاد مرکزی وزارت بهداشت با تأکید بر اهمیت توجه به علائم هشدار در دوران بارداری تصریح کرد: مادران باردار که قصد روزه‌داری دارند باید به نشانه‌هایی مانند کاهش حرکت جنین توجه ویژه داشته باشند. اگر مادری متوجه کاهش یا عدم حرکت جنین شد، لازم است بلافاصله به پزشک مراجعه کند و در صورت لزوم روزه خود را باز کند.
وی تأکید کرد: روزه‌داری در دوران بارداری، در صورت رعایت نکات تغذیه‌ای و توصیه‌های پزشکی، امکان‌پذیر است و مانعی ندارد، مگر در موارد خاص؛ برخی از مادران ممکن است علیرغم هشدارهای پزشکی بر روزه گرفتن اصرار داشته باشند. در چنین شرایطی، لازم است تحت نظارت پزشک و با رعایت اصول تغذیه‌ای مناسب این کار را انجام دهند.

مادران با شرایط ویژه و پرخطر
وی ادامه داد: مادرانی که سابقه سقط جنین، فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی و ریوی، کم‌خونی شدید یا ناباروری دارند و پس از درمان‌های طولانی‌مدت باردار شده‌اند، در دسته افراد با شرایط ویژه قرار می‌گیرند. این مادران بهتر است روزه نگیرند و روزه‌های خود را پس از بهبود شرایط قضا کنند. در این موارد، پزشک تشخیص نهایی را بر اساس وضعیت سلامت مادر و جنین می‌دهد.
نقش سیستم مراقبتی در همراهی مادران
عضو انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران اذعان کرد: ایجاد یک سیستم مراقبتی مؤثر که در آن مادران باردار و شیرده بتوانند در هر ساعت از شبانه‌روز با ماماها در ارتباط باشند و سوالات خود را مطرح کنند، ضروری است. اگر این خدمات از طریق تلفن یا پیام‌رسان‌ها فراهم شود تا مادران بتوانند در صورت بروز مشکل، راهنمایی‌های لازم را دریافت کنند.
گلبنی در پایان خاطر نشان کرد: روزه‌داری برای بسیاری از مادران باردار و شیرده آرامش‌بخش است، اما باید شرایط جسمی و سلامت آن‌ها در اولویت قرار گیرد. ما به‌جای منع کامل، باید به مادران کمک کنیم که با رعایت اصول پزشکی، این دوران را با آرامش و سلامت طی کنند.