بزرگنمايي:

آریا بانو - مدیرکل پیشین درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: برخی مدیران به جای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، به برنامه‌های کوتاه‌مدت و سطحی روی بیاورند که بیشتر به نمایش و تبلیغات می‌پردازند تا به حل واقعی مشکلات.

«سعید صفاتیان» مدیرکل پیشین درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، کارشناس و پژوهشگر حوزه اعتیاد با بیان اینکه اعتیاد در جوانان به سمت مواد مخدر جدید در حال افزایش است، گفت: باید به کشورهایی که در پیشگیری موفق بوده‌اند، نگاه کنیم و از تجربیات آن‌ها بهره‌برداری کنیم. این کشورها معمولاً برنامه‌های پیشگیری مؤثری دارند که بر اساس تحقیقات علمی و داده‌های دقیق طراحی شده‌اند. تجربه‌ای از سفر به حدود 26 کشور در حوزه مواد مخدر دارم و با مدیران زیادی در زمینه‌های مقابله، پیشگیری و درمان صحبت کرده‌ام. این تجربیات به من کمک کرده‌اند تا درک بهتری از چالش‌ها و راهکارهای مؤثر در این حوزه پیدا کنم. 
مدیر کل درمان پیشین ستاد گفت: به عنوان مثال وقتی به انگلیس می‌رفتم و برنامه‌های درمانی آن‌ها را مشاهده می‌کردم، یا در فرانسه برنامه‌های پیشگیری را بررسی می‌کردم، متوجه شدم که آن‌ها تیم‌های تحقیقاتی تشکیل داده‌اند و به‌مدت شش ماه بر روی برنامه‌ها کار کرده‌اند تا آن‌ها را به‌طور دقیق و علمی طراحی کنند. این رویکرد می‌تواند به ما کمک کند تا برنامه‌های مؤثرتری در کشور خودمان طراحی کنیم و از تجربیات موفق دیگر کشورها بهره‌برداری کنیم. بنابراین، نیاز به یک رویکرد علمی و تحقیقاتی در طراحی برنامه‌ها داریم تا بتوانیم به نتایج بهتری در مبارزه با اعتیاد دست یابیم. 
وی افزود: ستاد مبارزه با مواد مخدر باید از ظرفیت‌های موجود در جامعه، از جمله سازمان‌های مردم‌نهاد، بخش خصوصی و کارشناسان و متخصصان استفاده کند. این یک اصل اساسی است که نباید نادیده گرفته شود. ستاد باید به این افراد به عنوان همکاران و شرکای خود نگاه کند و نه به عنوان غریبه.
صفاتیان با اشاره به اینکه برای کاهش آسیب‌های ناشی از اعتیاد در جامعه، نیاز به همکاری و اتحاد بین دستگاه‌ها و نهادهای مختلف وجود دارد، گفت: اما واقعیت این است که این اتحاد و همکاری به‌طور کامل وجود ندارد. با وجود اینکه در ستاد مبارزه با مواد مخدر، بیست و دو سازمان و وزارتخانه عضویت دارند و ما جزو معدود کشورهایی هستیم که از لحاظ ساختاری، رئیس‌جمهور رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر است و تقریباً تمام دستگاه‌های اصلی در این ستاد حضور دارند، اما این موضوع به تنهایی کافی نیست. 
وی افزود: سوال این است که چقدر این دستگاه‌ها و مدیران به موضوع اعتیاد اهمیت می‌دهند. به عنوان مثال، رئیس سازمان بهزیستی یا وزیر بهداشت، چقدر در طول سال در مورد مواد مخدر صحبت کرده‌اند؟ چقدر از معاونان خود خواسته‌اند که برنامه‌های مربوط به اعتیاد را ارائه دهند؟ این هماهنگی در سیستم به وضوح وجود ندارد. بسیاری از افرادی که در جلسات ستاد حضور دارند، ممکن است اعتیاد را به عنوان یک مسئله جدی در نظر نگیرند و به مسائل دیگر توجه بیشتری داشته باشند. به همین دلیل، نیاز به ایجاد یک فرهنگ مشترک و آگاهی در بین تمامی نهادها و دستگاه‌ها وجود دارد تا بتوانند به‌طور مؤثر در مبارزه با اعتیاد همکاری کنند. 
این تحلیلگر اعتیاد به نقش آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: آموزش و پرورش نیز باید در این زمینه فعال‌تر باشد و برنامه‌های آموزشی و پیشگیرانه را در مدارس و مراکز آموزشی پیاده‌سازی کند. این همکاری و اتحاد می‌تواند به بهبود وضعیت اعتیاد در کشور کمک کند و آسیب‌های ناشی از آن را کاهش دهد. آموزش و پرورش باید به موضوع اعتیاد توجه بیشتری داشته باشد و نباید از اعلام مشکلات پرهیز کند. 
وی افزود: اگر در یک مدرسه سه نفر معتاد وجود داشته باشند و به آن‌ها کمک نشود، این سه نفر می‌توانند به دیگران آسیب بزنند و در نهایت تعداد معتادان افزایش یابد. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت پیشگیری و حمایت از دانش‌آموزان است. اگر در مدارس دو درصد از دانش‌آموزان مصرف‌کننده مواد مخدر باشند، این عدد می‌تواند به سرعت افزایش یابد و به چهار درصد برسد. بنابراین نیاز به توجه جدی به این موضوع وجود دارد. 
صفاتیان به نگرانی‌ها در مورد افزایش مصرف مواد مخدر، به‌ویژه در بین دانش‌آموزان دبیرستانی اشاره کرد و گفت: این مسئله بسیار جدی است. مواد مخدری مانند ماری‌جوانا به‌طور فزاینده‌ای عادی شده و این موضوع می‌تواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد. این نیاز به یک رویکرد مستقل و تخصصی در حوزه پیشگیری و درمان دارد. به‌ویژه در مدارس، باید برنامه‌های مؤثری طراحی شود که به دانش‌آموزان کمک کند تا با خطرات اعتیاد آشنا شوند و مهارت‌های لازم برای مقابله با فشارهای اجتماعی را یاد بگیرند. 
وی اظهار کرد: برخی مدیران به جای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، به برنامه‌های کوتاه‌مدت و سطحی روی بیاورند که بیشتر به نمایش و تبلیغات می‌پردازند تا به حل واقعی مشکلات.
صفاتیان با تاکید بر اینکه برنامه‌های کوچک ممکن است در کوتاه‌مدت نتایج مثبتی داشته باشند، گفت: اما اگر به‌طور جامع و پایدار طراحی نشوند، نمی‌توانند به تغییرات اساسی و ماندگار منجر شوند. به همین دلیل، نیاز به یک رویکرد جامع و پایدار در برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های پیشگیری وجود دارد. این رویکرد باید شامل ارزیابی دقیق نیازها، شناخت گروه‌های هدف و طراحی برنامه‌هایی باشد که با فرهنگ و شرایط محلی سازگار باشند. همچنین، باید به‌طور مستمر نتایج برنامه‌ها را ارزیابی کنیم و بر اساس آن‌ها بهبودهای لازم را اعمال کنیم تا بتوانیم به‌طور مؤثر با چالش‌های اعتیاد مقابله کنیم. 
مدیر کل درمان سابق ستاد با اشاره به اینکه برنامه‌های پیشگیری قدیمی باید کنار گذاشته شوند، گفت: به‌جای آن، تمرکز بیشتری بر روی مواد روانگردان و جدید داشته باشیم. ما شاهد افزایش کشفیات هستیم، اما نکته مهم این است که در آن سوی خط، تولید مواد مخدر نیز در حال افزایش است. به‌عنوان مثال، در عراق، تولید ماده روانگردان کاپتاگون به شدت در حال افزایش است و این یک زنگ خطر برای ماست. همچنین، کشت حشیش در عراق نیز به میزان بسیار زیادی در حال انجام است. این موضوعات نشان‌دهنده نیاز به یک رویکرد کلان و استراتژیک در برنامه‌ریزی‌های ما هستند. 
صفاتیان افزود: اتاق فکری که ستاد مبارزه با مواد مخدر دارد، باید به این مسائل توجه کند و برای داروهایی مانند کاپتاگون که ممکن است وارد ایران شوند، برنامه‌ریزی کند. با توجه به قیمت پایین و تأثیرات شدید این مواد، ورود آن‌ها به کشور می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد. بنابراین، نیاز به یک استراتژی جامع و مؤثر برای مقابله با این چالش‌ها احساس می‌شود. 
صفاتیان افزود: واقعاً باید خدا را شکر کنیم که هنوز مصرف‌کنندگان ما عمدتاً به تریاک محدود هستند. اگر به سمت مواد روانگردان برویم، وضعیت به مراتب بدتر خواهد شد، زیرا این مواد عموماً درمانی ندارند و کنترل آن‌ها بسیار دشوارتر است.