بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا /پوست، بزرگ‌ترین اندام بدن انسان، نقشی کلیدی در محافظت از ما در برابر عوامل خارجی دارد؛ اما گاهی آسیب‌هایی مانند زخم‌های مزمن می‌توانند این نقش را مختل کنند و زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهند؛ موضوعی که پژوهشگران را به جست‌وجوی راه‌حل‌های جدید واداشته است.
پوست نه تنها بزرگ‌ترین اندام بدن از نظر مساحت و وزن است، بلکه وظایف مهمی مانند محافظت در برابر میکروب‌ها، تنظیم دما و حس لامسه را بر عهده دارد. این اندام از سه لایه اصلی تشکیل شده: اپیدرم (لایه بیرونی)، درم (لایه میانی) و لایه چربی زیر جلدی. هر کدام از این لایه‌ها با ساختارهایی مثل کلاژن، به استحکام و عملکرد پوست کمک می‌کنند. اما وقتی پوست دچار آسیب‌هایی مثل زخم می‌شود، این عملکردها به خطر می‌افتد. زخم‌ها بسته به شدت و عمقشان به انواع سطحی، جزئی یا عمیق تقسیم می‌شوند که هر کدام روند بهبود متفاوتی دارند. زخم‌های مزمن، مانند زخم پای دیابتی یا زخم فشاری، به دلیل بهبودی کند و پیچیده، چالش بزرگی در پزشکی به شمار می‌روند و نیاز به روش‌های درمانی نوین را بیش از پیش آشکار می‌کنند.
زخم‌های مزمن، به‌ویژه در افرادی با بیماری‌هایی مثل دیابت یا مشکلات عروقی، نه تنها کیفیت زندگی را کاهش می‌دهند، بلکه هزینه‌های سنگینی به سیستم‌های بهداشتی و افراد تحمیل می‌کنند. آمار نشان می‌دهد که در کشورهای پیشرفته، یک تا دو درصد مردم در طول زندگی خود زخم مزمن را تجربه می‌کنند و در میان بیماران دیابتی، این رقم به 25 درصد می‌رسد. افزایش جمعیت سالمندان، چاقی و بیماری‌های مرتبط مانند دیابت، این مشکل را در سطح جهانی جدی‌تر کرده است. به همین دلیل، یافتن راه‌هایی برای بهبود سریع‌تر و مؤثرتر زخم‌ها، از جمله استفاده از روش‌های نوین مثل سلول‌های بنیادی، به یکی از اولویت‌های علم پزشکی تبدیل شده است.
مهدیه قیاثی، پژوهشگر مرکز تحقیقات ضایعات مغزی و نخاعی در پژوهشکده علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی تهران، به همراه سه همکار دیگر از همین دانشگاه، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که به بررسی راه‌های نوین بهبود بیماری‌های پوستی پرداخته است. این گروه با تمرکز بر استفاده از سلول‌های ویژه‌ای که از بدن بزرگسالان به دست می‌آیند، تلاش کرده‌اند تا روشی تازه برای درمان زخم‌ها و مشکلات پوستی ارائه دهند. این پژوهش بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر برای یافتن راه‌حل‌هایی برای چالش‌های پوستی است که بسیاری از مردم با آن روبه‌رو هستند.
در این پژوهش، داده‌ها از منابع علمی معتبر جمع‌آوری شده اند. این کار با تحلیل اطلاعات موجود دقیق به پیش رفته تا اثرات این سلول‌ها بر بهبود زخم‌ها مشخص شود.
بررسی‌ها نشان داده‌اند که سلول‌های بنیادی بالغ (ASCs) ویژگی‌های خاصی دارند که می‌توانند به بهبود زخم‌ها کمک کنند. این سلول‌ها قادرند به سلول‌های پوستی مثل فیبروبلاست‌ها (که کلاژن می‌سازند) یا کراتینوسیت‌ها (که لایه بیرونی پوست را تشکیل می‌دهند) تبدیل شوند و روند ترمیم را سرعت ببخشند. این یافته‌ها امیدی تازه برای درمان زخم‌های سخت‌درمان ایجاد کرده است.
نتایج این مطالعه پیشنهاد می‌دهند که استفاده از این سلول‌ها می‌تواند یک راه‌حل جدید و مؤثر برای مشکلات پوستی باشد. این روش نه تنها به بازسازی پوست کمک می‌کند، بلکه می‌تواند محیط اطراف زخم را تنظیم کرده و شکل و عملکرد آن را بهبود دهد. این رویکرد نویدبخش، گامی رو به جلو در درمان زخم‌های مزمن است.
فرآیند بهبود زخم‌های مزمن پیچیده است و عوامل زیادی مثل سن، جنسیت یا عفونت می‌توانند آن را مختل کنند. سلول‌های بنیادی بالغ، با توانایی تبدیل به سلول‌های مورد نیاز پوست و تسریع ترمیم، پتانسیل بالایی برای حل این مشکل نشان داده‌اند. همچنین، این سلول‌ها می‌توانند به‌عنوان حامل‌هایی برای رساندن دارو به محل زخم عمل کنند، که این خود یک مزیت بزرگ است. با این حال، هنوز آزمایش‌های بیشتری لازم است تا ایمنی و کارایی این روش در مقیاس بزرگ تأیید شود. پژوهشگران معتقدند که اگرچه نتایج اولیه امیدوارکننده است؛ اما چالش‌هایی مثل احتمال تومورزایی یا تأثیر عواملی مثل سن و محل جمع‌آوری این سلول‌ها باید بررسی دقیق‌تری شوند.
اهمیت این یافته‌ها در آن است که زخم‌های مزمن، به‌ویژه در افراد مسن یا دیابتی، یک مشکل جهانی رو به افزایش هستند. استفاده از سلول‌های بنیادی بالغ می‌تواند راهی برای کاهش بار این بیماری‌ها بر افراد و سیستم‌های بهداشتی باشد. با این حال، برای تبدیل این روش به یک درمان رایج، نیاز به مطالعات گسترده‌تر و استانداردسازی فرآیندها وجود دارد تا هم اثربخشی آن بیشتر شود و هم خطرات احتمالی آن به حداقل برسد.
نتایج این پژوهش در «فصلنامه پوست و زیبایی»، وابسته به مرکز آموزش و پژوهش بیماری‌های پوست و جذام دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده اند. این نشریه یکی از منابع معتبر علمی در حوزه پوست در ایران به شمار می‌رود و مقالات آن به بررسی مسائل مهم این زمینه می‌پردازند.