آریا بانو - ایسنا / کنکور در ایران دیگر فقط یک امتحان نیست؛ میدانی پراضطراب و پرهزینه است که موسسات آموزشی با وعده‌های رنگارنگ، رویاها را به قیمت‌های نجومی می‌فروشند. با این حال، کنکور فقط یک آزمون است، نه پایان راه.
صبح‌های زود بیدار شدن، شب‌های طولانی درس خواندن و فنجان‌های قهوه‌ای که یکی پس از دیگری خالی می‌شوند. برای خیلی‌ها، این تصویر آشنای روزهایی است که به کنکور گره خورده؛ آزمونی که انگار قرار است کل آینده‌ات را رقم بزند.
در ایران، کنکور چیزی بیش از یک امتحان است؛ یک میدان جنگ که در آن، نه فقط دانش، بلکه جیب‌های پرپول و اعصاب پولادین هم تعیین‌کننده‌اند. اما پشت این صحنه، شبکه‌ای از مؤسسات آموزشی، مشاوران و ناشران کتاب‌های کمک‌درسی کمین کرده‌اند؛ مجموعه‌ای که به «مافیای کنکور» معروف شده‌اند. آن‌ها رویاهایت را می‌فروشند، زندگی‌ات را به یک آزمون گره می‌زنند و با هزینه‌های سرسام‌آور، راه را برای خیلی‌ها ناهموار می‌کنند.
این روایت، داستان همان اضطراب آشنایی است که شاید خودت هم لمسش کرده باشی؛ و یادآوری این نکته که کنکور مهم است، اما نه مهم‌ترین اتفاق زندگی تو.
رویا فروشی در مسیر کنکور
بازار

وقتی برای کنکور آماده می‌شوی، انگار کل دنیا به یک هدف خلاصه می‌شود: قبولی. از در و دیوار، صدای تبلیغات موسسات کنکوری بلند است؛ قول‌هایی پرزرق‌وبرق که می‌گویند با چند ماه کلاس و چند میلیون تومان، می‌توانی پزشکی، مهندسی یا هر رشته‌ای که می‌خواهی قبول شوی. اما این قول‌ها، چیزی جز رویافروشی نیست. آن‌ها می‌گویند بدون پکیج‌هایشان، بدون مشاورانشان، بدون آزمون‌هایشان، آینده‌ای نداری و اگر از قیمت‌هایشان بترسی و بگویی " alt="آریا بانو" width="100%" />

هزینه‌هایی که کوه می‌شوند
هزینه‌های این مسیر، مثل کوهی روی دوش خانواده‌ها سنگینی می‌کند. از پایه دهم تا دوازدهم و دوره‌های جامع کنکور، که شامل کتاب‌های تست، مشاور تحصیلی و کلاس‌های مختلف آنلاین و حضوری می‌شود، قیمت‌ها گاه حیرت‌آورند.
با چند موسسه تماس گرفتیم؛ هزینه یک دوره مشاوره تحصیلی ساده از 15 میلیون تومان شروع می‌شود و برای کار با مشاوران «تخصصی‌تر»، به 30 تا 80 میلیون تومان هم می‌رسد. کلاس خصوصی برای هر درس، حدود 30 میلیون تومان هزینه دارد؛ یعنی اگر چهار درس تخصصی داشته باشی، باید چیزی حدود 120 میلیون تومان کنار بگذاری.
برخی موسسات هم پکیج‌های کامل‌شان را با تخفیف‌های ویژه حدود 73 میلیون تومان عرضه می‌کنند؛ که شامل کلاس‌ها، آزمون‌ها و مشاوره‌ها می‌شود. جدا از این‌ها، اگر بخواهی خودت را با آزمون‌های آزمایشی محک بزنی، باید حدود 20 میلیون تومان دیگر هزینه کنی و این‌ها بدون حساب قیمت سرسام‌آور کتاب‌های کمک‌درسی است که هر سال رنگارنگ‌تر و پرحجم‌تر می‌شوند.
قانونی که راه تغییر را سد کرده
سال‌هاست که بحث تغییر در سیستم کنکور مطرح است؛ از حذف کامل آن گرفته تا جایگزینی با روش‌های دیگر ارزیابی. در مجلس، بارها طرح‌هایی برای حذف یا اصلاح کنکور بررسی شده، اما هر بار، نفوذ مافیای کنکور مانع تغییر جدی شده است. مثلاً سال 1392، طرحی برای حذف تدریجی کنکور مطرح شد که با مخالفت‌های شدید و لابی‌گری‌های گسترده به نتیجه نرسید. طبق گفته کارشناس‌ها گردش مالی عظیم صنعت کنکور بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای سالانه حدود 80 تا 82 هزار میلیارد تومن برآورد شده است. با چنین قدرتی، عجیب نیست که قوانین به راحتی تغییر نمی‌کنند.
در سال‌های اخیر، تصمیماتی مانند افزایش تاثیر معدل به 60 درصد یا برگزاری کنکور دوبار در سال، به جای کاهش فشار بر داوطلبان، به رونق بیشتر بازار مؤسسات آموزشی کمک کرده‌اند. تغییر تاثیر معدل باعث شده خانواده‌ها برای تقویت نمرات مدرسه، به کلاس‌های تقویتی بیشتری روی بیاورند. برگزاری دوبار کنکور هم، فرصت تازه‌ای برای فروش کلاس‌ها و آزمون‌ها فراهم کرده است.
نابرابری در میدان رقابت
این هزینه‌های سنگین، یک خط تقسیم آشکار بین دانش‌آموزان کشیده است. آن‌هایی که توان مالی دارند، با بهترین منابع و خدمات راهی کنکور می‌شوند و اگر در کنکور هم موفق نشوند، دانشگاه‌های غیرانتفاعی، آزاد یا دانشگاه‌های خارج کشور انتظارشان را می‌کشند. اما برای کسانی که زور جیب‌شان به این رقابت نمی‌رسد، کنکور تنها مسیر موفقیت است. و در این مسیر، احساس می‌کنند چند قدم عقب‌تر از رقبا ایستاده‌اند. بر اساس داده‌های سازمان سنجش، در سال 1402، حدود 80 درصد از سه هزار دانشجوی برتر از مدارس خصوصی آمده‌اند. این یعنی استعداد بدون پشتوانه مالی، به چشم نمی‌آید.
​​​​​​ سخنی با کنکوری
کنکور مهم است، اما همه‌ زندگی نیست. شاید حالا این جمله به نظرت کلیشه‌ای بیاید، اما تا تجربه نکنی، باورش سخت است؛ اگر موسسه‌ای با وعده‌های عجیب با شما تماس گرفت و بعد از شنیدن "نه" به خاطر هزینه‌های زیاد، گفت:" بدون ما هیچی نمی‌شی"، یادت باشد این فقط یک ترفند است. هیچ دوره‌ای معجزه نمی‌کند. تو با پشتکار، منابع رایگان و حمایت خانواده‌ات، می‌توانی مسیر خودت را پیدا کنی. کتابخانه‌های عمومی، ویدئوهای آموزشی رایگان، گروه‌های مطالعه و اراده‌ خودت، بیشتر از هر بسته‌ چند ده میلیونی برایت معجزه می‌کنند. کنکور فقط یک مرحله از زندگی است؛ نه خط پایان آن و تو، خیلی بزرگ‌تر از نتیجه‌ یک آزمون هستی.