آریا بانو - زومیت / کاهش زمان خواندن با والدین و افزایش تکیه بر صفحه‌نمایش‌ها همراه با چالش‌های نوین آموزش دیجیتال روند رشد سواد کودکان را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است.
والدین دیگر علاقه‌ای به کتاب خواندن برای فرزندانشان ندارند و این مسئله، مهارت‌های سوادآموزی کودکان را در آینده به‌طور جدی تضعیف می‌کند. زمان استفاده از صفحه‌نمایش به‌تدریج جای زمان قصه‌گویی را گرفته است و کارشناسان هشدار می‌دهند که این روند می‌تواند باعث شود کودکان از هم‌سالان خود عقب بمانند.
کارشناسان حوزه‌ی سوادآموزی کودکان در گفت‌و‌گوهایی با روزنامه‌ی گاردین، نسبت به کاهش میزان کتابخوانی در خانه ابراز نگرانی کرده‌اند؛ مسئله‌ای که استفاده از صفحه‌نمایش‌ها، مانند تبلت و گوشی‌های هوشمند، روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود.
اسپنسر راسل، آموزگار سابق دبستانی در تگزاس که اکنون به‌عنوان مربی سوادآموزی و چهره‌ی تأثیرگذار فعالیت می‌کند، گفت که والدین نسل زد (متولدین پس از سال 1997) در کتاب‌خواندن برای فرزندانشان دچار مشکل هستند؛ شاید به این دلیل که خودشان نیز با همین صفحه‌نمایش‌ها بزرگ شده‌اند. او توضیح می‌دهد: «نمی‌توانیم تأثیر فناوری بر والدین نسل زد و فرزندانشان را از کاهش کتابخوانی با صدای بلند جدا بدانیم. زمان استفاده از صفحه‌نمایش، جای تعاملات باکیفیت و چهره‌به‌چهره‌ی والد و کودک را گرفته است.»
سوادآموزی کودکان با کتاب نخواندن قبل از مدرسه تضعیف می‌شود
راسل می‌گوید: «ما کودکانی را می‌بینیم که می‌توانند ساعت‌ها آرام بنشینند و با تمرکز برنامه‌های یوتیوب را نگاه کنند اما وقتی می‌خواهیم برایشان کتاب بخوانیم، شروع به تکان‌خوردن، غر زدن یا حتی فرار می‌کنند.»
کاملاً مشخص است که زمان زیاد در برابر صفحه نمایش می‌تواند به رشد مهارت‌های شناختی کودک آسیب بزند و این تأثیر ممکن است با کاهش نرخ کتابخوانی در خانه، تشدید شود. نظرسنجی اخیر انتشارات هارپر‌کالینز نیز این روند را تا حدی توضیح می‌دهد: کمتر از نیمی از والدین شرکت‌کننده گفته‌اند که کتاب خواندن برای فرزندانشان را سرگرم‌کننده می‌دانند. جایگزین‌شدن کتاب با صفحه‌نمایش، پیامدهای بلندمدتی بر آموزش کودکان دارد.
براساس گزارش هارپر کالینز‌بریتانیا، بیش از یک‌پنجم پسران دو ساله یا کم‌سن‌تر به ندرت برایشان کتاب خوانده می‌شود یا اصلاً این کار انجام نمی‌شود. در حالی که 44 درصد از دختران در همین گروه سنی روزانه برایشان کتاب خوانده می‌شود. این در حالی است که پسران همچنان نسبت به دختران در مدرسه عقب‌تر هستند؛ آن‌ها بیشتر احتمال دارد هنگام ورود به مهدکودک سطح پایین‌تری داشته باشند، معدل کمتری کسب کنند و حتی از دبیرستان فارغ‌التحصیل نشوند.
زمان استفاده از صفحه‌نمایش، جای تعاملات باکیفیت و چهره‌به‌چهره‌ی والد و کودک را گرفته است
داونا داف، استاد همکار آسیب‌شناسی گفتار و زبان در دانشگاه بینگهامتون نیویورک، گفت: «کتاب‌ها منبعی بسیار غنی برای یادگیری واژگان جدید هستند و اگر کودکان این تجربه را در خانه نداشته باشند، احتمالاً با دایره واژگان کمتری وارد مدرسه می‌شوند.»
براساس مطالعه‌ای در سال 2019، والدینی که تنها روزی یک کتاب تصویری برای فرزندانشان می‌خوانند، سالانه حدود 78هزار واژه‌ی جدید را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند. در طی پنج سالِ منتهی به ورود به مدرسه، این عدد به رقم چشمگیر 1٫4 میلیون واژه می‌رسد. والدینی که برای بچه‌هایشان کتاب نمی‌خوانند، در واقع همه‌ی این واژه‌ها را از آن‌ها دریغ می‌کنند و با توجه به نتایج نگران‌کننده‌ی برخی مطالعات که نشان می‌دهند تا دو سوم از دانش‌آموزان کلاس چهارم در آمریکا توانایی خواندن روان ندارند، به‌نظر می‌رسد این دو مسئله چندان هم بی‌ربط به هم نیستند.
داف گفت یادگیری زودهنگام واژه‌ها تأثیر بزرگی بر موفقیت تحصیلی فرد در طول سال‌های مدرسه دارد و تأکید کرد که والدین نیازی نیست هنگام آموزش کلمات جدید به فرزندانشان در خانه، کمال‌گرایانه رفتار کنند. او گفت: «نباید احساس کنید که باید هر کلمه‌ای روی صفحه را بخوانید، یا حتی لازم نیست همه‌ی کلمات صفحه را بخوانید.» صحبت کردن درباره‌ی تصاویر کتاب یا درخواست از کودکان برای تعریف داستان به زبان خودشان نیز جزو فرآیند خواندن محسوب می‌شود.
در نهایت، هر نوع خواندن در خانه به نظر می‌رسد مفیدتر از نخواندن باشد و طبق گفته‌ی داف، تطبیق‌دادن زمان خواندن با علاقه‌های خاص کودک بهترین روش است. او ادامه داد: «می‌دانیم یکی از مؤثرترین راه‌ها برای خواندن کتاب‌ها، گفت‌وگو با کودکان درباره موضوعاتی است که به آن‌ها علاقه دارند. بگذارید آن‌ها انتخاب کنند.»
اضافه کردن وضعیت بد کتابخوانی برای کودکان و چالش‌های جدی موجود در کلاس‌های درس، جایی که معلمان با حجم قابل‌توجهی از آثار تولید‌شده توسط هوش مصنوعی مواجه‌اند و دانش‌آموزانی که توانایی خواندن کافی ندارند، زمینه‌ساز بحران آموزشی و شناختی عمیقی شده است.
بازار ![]()