آریا بانو - ایسنا / معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی از بیش از 35هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور طی سال 1403 خبر داد و گفت: از آنجاکه میزان غلظت آلودگی هوا در سال گذشته نسبت به 1402 افزایش یافته، موضوع بیانگر این است که اقدامات در راستای اجرای قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های آن به ویژه آیین‌نامه فنی ماده 2 این قانون موثر نبوده و کاهش ذرات کمتر از 2.5 میکرون را تجربه نکرده‌ایم.
دکتر عباس شاهسونی - معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه مواجهه با آلودگی هوا بعنوان مهم ترین عامل خطر زیست محیطی در دنیا بوده و بعنوان دومین عامل خطر در مرگ های ناشی از بیماری های غیرواگیر در جهان شناخته می‌شود، گفت: براساس گزارش موسسه بار بیماری‌ها در سال 2024 سالیانه در جهان 8.1 مرگ به علت مواجهه با آلودگی هوا بخصوص ذرات معلق رخ می‌دهد که به ازای هر 8 مرگ، یک مرگ به علت آلودگی هوا می‌باشد.
وی افزود: آلودگی هوا پس از فشار خون بالا به عنوان دومین ریسک فاکتور مرگ است و حتی تعداد مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا، از استعمال دخانیات نیز بالاتر است.
بازار 
بیش از 35000 مرگ منتسب به آلودگی هوا در ایران طی 1403
معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همچنین با اشاره به نتایج آخرین مطالعه صورت گرفته در ایران (سال 1403) در زمینه بررسی اثرات بهداشتی و خسارات اقتصادی آلودگی هوا در کشور، ادامه داد: مطالعه‌ای درباره بررسی آثار بهداشتی و اقتصادی ناشی از آلودگی هوا در سال گذشته انجام شده و در قالب آن 83 شهر کشور با جمعیتی بیش از 57 میلیون نفر مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
او افزود: آمار و ارقام مطالعه انجام شده بیانگر این است که تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال 1403 به طور میانگین 35 هزار و 540 نفر است. براساس نتایج این مطالعه کمترین تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در این 83 شهر برابر با 23 هزار و 766 نفر و بیشترین تعداد 46 هزار نفر برآورده شده است.
سهم ذرات معلق در مرگ‌های سال گذشته
وی ادامه داد: براساس نتایج مطالعه مذکور، 12.7 درصد از مرگ‌های طبیعی در 83 شهری که مورد مطالعه قرار گرفته‌اند منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون است.
بررسی میزان مرگ‌های ناشی از 4 بیماری مهم و ارتباط آن با آلودگی هوا
معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درباره جزئیات مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا طی سال گذشته توضیح داد: یافته‌های مطالعه مذکور بیانگر این است که به طور میانگین 14.66 درصد از مرگ‌ها به علت بیماری‌های «ایسکمیک قلبی (IHD) منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که 15 درصد از مرگ‌ها به علت سکته مغزی و 14.4 درصد از مرگ‌های به دلیل «سرطان ریه» و بیش از 11 درصد از مرگ های بعلت بیماری های مزمن انسداد ریوی نیز منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون هستند. البته جزء مرگ‌های طبیعی منتسب در شهرهایی مثل زابل، ایرانشهر و شهرهایی که در مواجهه با طوفان‌های گرد و غباری هستند از میانگین کشور بسیار بالاتر است.
هزینه‌های اقتصادی ناشی از آلودگی هوا
شاهسونی درباره هزینه‌های اقتصادی ناشی از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا گفت: براساس نتایج حاصل از مطالعه آثار بهداشتی و اقتصادی آلودگی هوا، میزان هزینه‌های ناشی از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا (براساس هزینه جهانی مرگ هر فرد) حدود 14 میلیارد دلار است. اگر قیمت هر دلار را براساس نرخ دلار در مرکز مبادله ایران 72 هزار تومان در نظر گرفت، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال 1403 حدود 1000همت برآورد می‌شود.
وی افزود: البته در آخرین گزارش بانک جهانی در سال 2021 هزینه آلودگی هوا با لحاظ نمودن هزینه‌های بیماری‌ها در کنار مرگ‌و میر، خسارات سلامتی در کشور ایران ناشی از آلودگی هوا را بیش از 23 میلیارد دلار معادل 5% تولید ناخالص داخلی برآورد کرده است که پایین‌تر از میانگین جهانی (1/6 %) می باشد.
پاک‌ترین و آلوده‌ترین شهرهای ایران در 1403
وی درباره پاک‌ترین و آلوده‌ترین شهرهای کشور در سال گذشته و با استناد به مطالعه مذکور، گفت: نتایج مطالعه آثار ناشی از آلودگی هوا بیانگر این است که «شاهرود» پاک‌ترین شهر سال 1403 در کشور است. «سنندج» نیز جزو پاک‌ترین شهرهای کشور است و به عبارت دیگر می‌توان گفت که شهرهای شاهرود و سنندج، کمترین غلظت ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون را در سال 1403 داشته‌اند. از طرف دیگر متاسفانه، شهرهای «زابل»، «ایرانشهر» و «ریگان» بالاترین ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون را در سال گذشته داشته‌اند و به ترتیب آلوده‌ترین شهرهای کشور در 1403 محسوب می‌شوند.
شاهسونی گفت: در طی سال 1403 بطور میانگین 10 درصد از روزهای سال در 83 شهر کشور مورد مطالعه هوای خوب (پاک) و 69 درصد دارای هوای قابل قبول بوده‌اند. بقیه روزهای سال هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و همه گروه‌ها بوده است.
افزایش آلودگی هوا در 1403 نسبت به 1402
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش ضمن تاکید چندباره بر اجرای قانون هوای پاک و الزام دستگاه‌ها به انجام اقدام عملی در این زمینه، با بیان اینکه متاسفانه اقدامات انجام شده برای کنترل آلودگی هوا تاکنون بی‌اثر بوده، گفت: بررسی نتایج مطالعه آثار ناشی از آلودگی هوا بیانگر این است که میانگین غلظت سالیانه ذرات معلق از سال 1396 تا 1403 تغییر چندانی نداشته و حتی این معضل در سال گذشته نسبت به سال 1402 به میزان جزئی افزایش هم یافته است.
شاهسونی در عین حال توضیح داد: مطالعه بررسی آثار آلودگی هوا در سال 1402 در 57 شهر انجام شد و تعداد شهرهای مورد مطالعه در سال 1403 به 83 شهر افزایش یافت. متاسفانه، از آنجاکه میزان غلظت آلودگی هوا در سال 1403 نسبت به 1402 افزایش یافته، این موضوع بیانگر این است که اقدامات در راستای اجرای قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های آن به ویژه آیین‌نامه فنی ماده 2 این قانون موثر نبوده و کاهش ذرات کمتر از 2.5 میکرون را تجربه نکرده‌ایم.