آریا بانو - زومیت / حرف زدن در خواب فقط یک شوخی شبانه نیست؛ پشت این رفتار عجیب دلایل علمی جالبی نهفته است که از ژنتیک تا استرس را شامل می‌شود.
بسیاری از ما در طول زندگی، تجربه‌ی حرف‌زدن در خواب را داشته‌ایم؛ صدایی که گاهی فقط یک کلمه یا زمزمه‌ای نامفهوم است و گاهی به جمله‌هایی بلند و گاه، حتی به فریاد تبدیل می‌شود. این پدیده‌ی مرموز بیشتر از آنچه تصور می‌کنید رایج است و عوامل متعددی از جمله ژنتیک، فشارهای روحی و جسمانی در بروز آن نقش دارند.
بازار 
حرف‌زدن در خواب پدیده‌ای است که خیلی‌ها در طول زندگی تجربه‌اش کرده‌اند. شاید فکر کنید نادر است، ولی در واقع رایج‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد. این پدیده که در علم به‌عنوان «خواب‌گویی» شناخته می‌شود، یکی از آن رفتارهای عجیب بدن در خواب به شمار می‌آید.
اما چرا آیا حرف‌زدن در خواب خطرناک است؟ و آیا واقعاً می‌شود فردی کنجکاو اسراری را بشنود، مثل همان صحنه‌هایی که معمولاً در فیلم‌ها می‌بینیم؟ حقیقت این است که هنوز جواب‌های قطعی برای همه‌ی این سؤال‌ها وجود ندارد. هنوز پرسش‌های بسیاری درباره‌ی خطرات و اسرار این رفتار نیمه‌آگاهانه وجود دارد که در این مقاله، به بعضی از رایج‌ترین پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.
علت حرف زدن در خواب چیست؟
در بیشتر موارد، دلیل مشخصی برای حرف‌زدن در خواب پیدا نمی‌شود. این موضوع کمی شبیه پدیده‌هایی مثل سکسکه یا لرز بعد از ادرار، اتفاقی عجیب اما رایج و معمولاً بی‌خطر است. آمارها نشان می‌دهد دو نفر از هر سه نفر در مقطعی از زندگی‌شان در خواب حرف زده‌اند. در کودکان، این آمار حتی بالاتر است؛ تقریباً نصفشان این تجربه را دارند. دلیلش نیز به رشد ناتمام مغز و نیاز بیشتر به خواب برمی‌گردد که باعث می‌شود مرحله‌ی گذار بین خواب و بیداری گاهی کامل انجام نشود و چنین اتفاقی رخ دهد.
دو نفر از هر سه نفر در مقطعی از زندگی‌شان در خواب حرف زده‌اند.
جونی سلیبر کلاین، متخصص خواب و مدیر ارشد پزشکی شرکت آگنمی، در سال 2023 به وب‌سایت اسلیپ گفت: «نوزادان، نوپاها و کودکان خردسال نسبت به بزرگسالان زمان بیشتری را در مرحله خواب REM می‌گذرانند و حرف زدن در خواب، مثل باقی رفتارهای پاراسومنیا (خواب‌پریشی)، گاهی بخشی طبیعی از این مرحله است.»
البته بزرگسالان نیز بی‌نصیب نیستند. حدود یک نفر از هر بیست نفر در خواب حرف می‌زند. عوامل روانی مثل اضطراب، افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می‌توانند احتمال وقوعش را بالا ببرند، ولی ژنتیک نقش پررنگ‌تری دارد. این ویژگی معمولاً در خانواده‌ها دیده می‌شود و ممکن است همراه با رفتارهایی مثل دندان‌قروچه، کابوس یا راه‌رفتن در خواب ظاهر شود.
شرایط زندگی هم می‌تواند محرک صحبت در خواب باشد. فشار کاری، مشکلات مالی، استرس تحصیلی یا اجتماعی همه می‌توانند کاری کنند که مغز بین خواب و بیداری گیر کند. میلنا پاولووا، عصب‌شناس، توضیح می‌دهد که در این شرایط شما خواب هستید اما بخشی از مغزتان هنوز کامل وارد حالت خواب نشده و کارهایی انجام می‌دهید که معمولاً در بیداری انجام می‌شوند.
بیماری‌ها یا عوامل جسمانی نیز نقش دارند. تب بالا، مصرف الکل یا بعضی داروها، مثل ضدافسردگی‌ها، داروهای آسم یا قرص‌های خواب‌آور مثل آمبین، می‌توانند این پدیده را تحریک کنند.
آیا حرف زدن در خواب خطرناک است؟
در بیشتر مواقع، حرف زدن در خواب خطر خاصی ندارد. ممکن است برای هم‌اتاقی یا شریک زندگی آزاردهنده یا کمی ترسناک باشد، اما معمولاً تهدیدی برای سلامتی فرد ایجاد نمی‌کند. بنیاد خواب می‌گوید در اغلب موارد، این پدیده بی‌ضرر است و تأثیر جدی بر کیفیت خواب ندارد.
البته استثناهایی هم وجود دارد. اگر این موضوع با آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) همراه شود یا همراه با راه‌رفتن در خواب رخ دهد، می‌تواند خطرناک باشد. گاهی هم نشانه‌ی اختلالاتی مثل وحشت شبانه یا اختلال رفتاری خواب با حرکت سریع چشم (RBD) است. پاولووا توضیح می‌دهد که RBD ممکن است با چند جمله‌ی بی‌آزار شروع شود، ولی به مرور زمان، به فریاد یا حرکات شدید منجر شود، حتی ممکن است فرد از تخت بیفتد.
چه راهکاری برای حرف زدن در خواب پیشنهاد می‌شود؟
برای کنترل خواب‌گویی، باید کیفیت خواب را بهبود ببخشید. علت دقیق این پدیده مشخص نیست، بابراین درمان قطعی نیز وجود ندارد. رعایت بهداشت خواب، مثل خوابیدن در ساعت مشخص، پرهیز از کافئین در ساعات پایانی روز، دوری از نور آبی قبل خواب، داشتن سبک زندگی سالم و ورزش، می‌تواند احتمال وقوعش را کم کند. پاولووا می‌گوید هرچه بدن برای خواب آماده‌تر باشد، احتمال رخ دادن این اتفاق کمتر است.
اگر پدیده خواب‌گویی ناگهان در بزرگسالی شروع شد یا با ترس، فریاد و حرکات شدید همراه بود، به پزشک مراجعه کنید. میشل درروپ، متخصص خواب در کلینیک کلیولند، هشدار می‌دهد که در چنین شرایطی، پزشک ممکن است سنجش خواب را تجویز کند تا مشکلاتی مثل آپنه خواب یا اختلال حرکت دوره‌ای اندام‌ها بررسی شود.
آیا ممکن است اسرار ما در خواب فاش شوند؟
و اما درباره افشای اسرار، این اتفاق بیشتر یک افسانه است تا واقعیت. در عمل، احتمال گفتن جمله‌های کامل و معنی‌دار در خواب بسیار پایین است. پژوهشی در سال 2017 روی بیش از 200 نفر و نزدیک به 900 نمونه حرف‌زدن در خواب نشان داد دو سوم از این گفتارها حتی کلمه‌ی درست و حسابی نبودند. جملات واضح هم معمولاً «نه»، پرسشی کوتاه یا ناسزا بودند.
اینکه منبع گفتار در خواب دقیقاً چیست و حرف‌ها از کجا می‌آیند، هنوز مشخص نیست. گاهی به رویا مربوط می‌شوند و گاهی فقط شبیه بازسازی یک گفت‌وگوی بحث‌برانگیز است. ولی فرد چیزی به خاطر نمی‌آورد و شنونده نیز معمولاً فقط تکه‌هایی ناواضح می‌شنود، بنابراین معنای دقیق آن قابل حدس نیست.
در نتیجه، حرف‌زدن در خواب را نباید ابزار کشف حقیقت دانست. پاولووا تأکید می‌کند که اگر دنبال حقیقت هستید، این راهش نیست، بلکه فقط یک داستان قدیمی است.