آریا بانو - زومیت / دندان‌های ما بدین دلیل عملکرد حسی دارند که از بافت حسی مهره‌داران و بندپایانی که صدها میلیون سال پیش زندگی می‌کردند، تکامل یافته‌اند.
دانشمندان می‌گویند دندان‌های حساس ما در اصل از «زره بدن» ماهی‌های منقرض‌شده‌ای که 465 میلیون سال پیش زندگی می‌کردند، تکامل یافته‌اند. پژوهشگران در مطالعه‌ای جدید، نشان دادند که بافت حسی کشف‌شده روی اسکلت خارجی ماهی‌های باستانی به همان «جعبه‌ابزار ژنتیکی» مربوط‌اند که دندان‌های انسان را تولید می‌کند.
یارا حریدی، دیرینه‌شناس و زیست‌شناس تکاملی از دانشگاه شیکاگو و یکی از نویسندگان مطالعه، در بیانیه‌ای گفت: «این کشف به ما نشان می‌دهد که دندان‌ها حتی وقتی در دندان قرار ندارند، می‌توانند عملکرد حسی داشته باشند». حریدی و همکارانش یافته‌های خود را 21 مه در نشریه نیچر منتشر کردند.
در ابتدا، پژوهشگران قصد داشتند که نخستین مهره‌دار موجود در فسیل‌های به‌جامانده را شناسایی کنند و به همین منظور، نمونه‌هایی از فسیل‌های مربوط به دوره‌های کامبرین و اردویسین (541 تا 443 میلیون سال پیش) را بررسی کردند. یکی از نشانه‌های مشخص یک گونه‌ی مهره‌دار، وجود لوله‌های داخلی برای دنتین است؛ بافتی کلسیمی که در انسان‌ها درست زیر مینای دندان قرار دارد، اما در زره ماهی‌های باستانی به‌صورت برآمدگی‌هایی در سطح خارجی دیده می‌شود.
پژوهشگران هنگام استفاده از سی‌تی‌اسکن‌ها با وضوح بالا برای بررسی گونه‌ای بی‌فک از «نخستین ماهی‌ها» به نام انتولپیس هاینتسی (Anatolepis heintzi)، به ساختارهایی شبیه به منافذ پر از دنتین برخوردند. آن‌ها برای تأیید این یافته، انتولپیس هاینتسی را با مجموعه‌ای از فسیل‌های باستانی و گونه‌های دریایی امروزی مقایسه کردند.
اما پژوهشگران با بررسی دقیق‌تر، دریافتند که این منافذ که تصور می‌شد پوشیده از دنتین هستند، در واقع بیشتر شبیه اندام‌های حسی موجود در پوسته‌ی خرچنگ‌ها بودند؛ بنابراین، انتولپیس هاینتسی در واقع یک بندپای بی‌مهره‌ی باستانی بوده است، نه یک ماهی مهره‌دار.
با برطرف‌شدن سردرگمی در طبقه‌بندی انتولپیس هاینتسی، دیدگاه جدید و مهمی به دست آمد: مهره‌داران باستانی مانند ماهی‌ها و بندپایان باستانی، هر دو از بافت‌های معدنی‌شده‌ی مشابهی برای درک محیط اطراف خود استفاده می‌کردند. در نهایت، این بافت معدنی‌شده به عاج و سپس به دندان‌های حساس ما تبدیل شدند.
مطالعه‌ی جدید از این ایده پشتیبانی می‌کند که ساختارهای حسی دست‌کم 460 میلیون سال پیش روی اسکلت‌های بیرونی (اگزواسکلتون‌ها) شکل گرفتند و بعدها در روند تکامل، جانوران از همان «جعبه‌ابزار ژنتیکی» برای ساخت دندان استفاده کردند. پژوهشگران در مقاله‌ی خود می‌نویسند:
وقتی از دریچه‌ی تکامل به این موضوع نگاه کنیم، حساسیت دندان‌های ما دیگر یک راز نیست، بلکه بازتابی از منشأ تکاملی آن‌ها در زره‌های حسی مهره‌داران اولیه است.
بازار ![]()