آریا بانو - خراسان / ذهن کودکان مستعد بزرگ‌نمایی تهدیدها و برداشت‌های اشتباه است؛ از راهکارهایی گفتیم که والدین برای محافظت از سلامت‌روان کودکان‌شان در برابر اخبار جنگ بدانند
در دنیای امروز، کودکان بیش از هر زمان دیگری در معرض اخبار جنگ، خشونت و بحران‌های جهانی در شبکه‌های اجتماعی هستند. در حالی‌که ظرفیت ذهنی و روانی آن‌ها برای درک و پردازش این اطلاعات محدود است، مواجهه مستقیم یا غیرمستقیم با این اخبار می‌تواند به اضطراب، ترس و احساس ناامنی در آن‌ها منجر شود. این مطلب به ما والدین و مربیان و سایر بزرگسالانی که مراقبان کودک محسوب می‌شوند، کمک می‌کند تا از پیامدهای روانی اخبار جنگ بر کودکان پیشگیری و با ارائه راهکارهایی مناسب برای محافظت از سلامت روان کودکانمان اقدام کنیم.
پیامدهای روانی اخبار جنگ برای کودکان
کودکان هنوز مهارت‌های شناختی کافی برای تفسیر درست رویدادها را ندارند و ذهن آن‌ها به‌ویژه در سنین پایین، مستعد بزرگ‌نمایی تهدیدها و برداشت‌های اشتباه است. به‌ویژه کودکان زیر 10 سال که توانایی درک مفاهیم انتزاعی را ندارد و آنچه را ببینند بزرگ‌نمایی می‌کنند. پیامدهای رایج این مواجهه‌ها عبارت‌اند از: 1- اضطراب، بی‌قراری یا ترس‌های مبهم؛ 2- اختلال خواب، کابوس یا شب‌ادراری؛ 3- کاهش تمرکز و افت تحصیلی؛ 4- رفتارهای پرخاشگرانه یا چسبیدن بیش از حد به والدین؛ 5- احساس ناامنی و نگرانی درباره آینده. برخی از این علایم ممکن است بلافاصله آشکار نشوند و به شکل تدریجی بروز کنند.
چطور از کودکان محافظت کنیم؟
1 بفهمید که چه شنیده‌اند و چه احساسی دارند| با کودک‌تان وارد گفت‌وگو شوید. بپرسید که درباره اتفاقات چه می‌داند و چه احساسی دارد. کودکان اغلب اطلاعاتی ناقص و نادرست دارند و اگر کسی برای اصلاح آن‌ها کنارشان نباشد، خودشان به بدترین تفسیر ممکن می‌رسند.
بازار 
2 آرام، صادق و متناسب با سنش صحبت کنید| هیجان، تن صدا و زبان بدن شما برای کودک مهم‌تر از کلماتتان است. آرام باشید و از واژگانی ساده، قابل فهم و مطمئن استفاده کنید. نگذارید اضطراب خودتان به او منتقل شود. به او اطمینان دهید که در امنیت است و بزرگ‌ترها برای پایان دادن به خشونت در تلاشند.
3 خبر خوب را برجسته کنید| به کودک کمک کنید تا ببیند دنیا فقط پر از خشونت نیست. داستان‌هایی از انسان‌هایی که به دیگران کمک می‌کنند برایش بگویید؛ مثل امدادگرانی که به کودکان آسیب‌دیده کمک می‌کنند. این باعث تقویت حس همدلی و امید در ذهن کودک می‌شود.
4مسیر بیان احساسات را باز بگذارید| بگذارید کودک از احساساتش بگوید. نقاشی، داستان، نمایش یا بازی می‌تواند ابزار خوبی برای ابراز اضطراب باشد. تشویقش کنید تا نگرانی‌هایش را ابراز کند، نه این که آن‌ها را درون خود نگه دارد.
5 پایان گفت‌وگو را مدیریت کنید| در پایان هر مکالمه، کودک را با حس آرامش رها کنید، نه با نگرانی. به او اطمینان دهید که اگر باز هم احساس ترس یا نگرانی داشت، می‌تواند همیشه به شما رجوع کند.
6 رفتارها و احساساتش را زیر نظر بگیرید| کودکان ممکن است نتوانند به‌راحتی بگویند که مضطرب‌اند. به نشانه‌هایی مثل بی‌خوابی، کاهش اشتها، دل‌دردهای بی‌دلیل، سکوت غیرمعمول یا حتی خندیدن زیاد و بی‌دلیل توجه کنید. اگر این علایم بیش از دو هفته ادامه پیدا کرد، با روانشناس کودک مشورت کنید.
7 تمرین‌های آرام‌سازی را آموزش دهید| تمرین‌های ساده مثل تنفس شکمی می‌تواند به کودک کمک کند تا در شرایط نگرانی، خودش را آرام کند: نفس عمیق از بینی به مدت 5 ثانیه، نگه داشتن نفس به مدت 5 ثانیه و بازدم آرام به مدت 5 ثانیه؛ به کودک بگویید تصور کند شکمش مانند یک بادکنک بزرگ و کوچک می‌شود.
8 سیل اخبار را متوقف کنید| در خانه صدای تلویزیون را پایین بیاورید، از بحث درباره اخبار جنگ در حضور کودک پرهیز کنید و نگذارید خودش به‌تنهایی به محتوای خبری یا تصویری دسترسی داشته باشد. حتی اگر کودک وانمود می‌کند بی‌توجه است، ذهنش در حال دریافت و پردازش پیام‌هاست.
مراقب خودتان هم باشید
والد آرام، کودک آرام می‌سازد. اگر شما مدام اخبار را دنبال می‌کنید، مضطرب یا ناامید هستید، احتمال دارد این حالات را به کودک منتقل کنید. سعی کنید تعادل برقرار کنید. زمان مشخصی برای پیگیری اخبار تعیین کنید و بقیه وقت را به فعالیت‌های آرامش‌بخش، بازی با کودک و ارتباط با عزیزانتان اختصاص دهید. به یاد داشته باشیم کودکان آینده جهان‌اند، اما روح آن‌ها در حال حاضر شکل می‌گیرد. در روزگاری که خشونت به آسانی از صفحه موبایل و تلویزیون وارد خانه‌ها می‌شود، مسئولیت ما سنگین‌تر از همیشه است. بیاییم با آگاهی، مراقبت و عشق، سپری برای روان لطیف کودکان بسازیم؛ سپری از آرامش، اطمینان و امید.
نویسنده: سمانه تعلیم‌دهنده | کارشناس‌ارشد مشاوره توان‌بخشی